door: Leon Janssen Lok | 3 juni 2021

Hoe ga je als topsporter om met verandering, wat doe je als het niet gaat zoals je verwachtte en hoopte? Wat is het geheim naar succes? En hoe richt je je leven eigenlijk in ná je topsportcarrière? Margriet de Schutter tekende de verhalen op van 32 topsporters en ex-topsporters en ontdekte zo hoe deze atleten evenwicht zochten en vonden in hun fysieke en mentale gezondheid. De verhalen vormen samen het boek The Secret Balance of Champions. De boodschap is niet alleen van belang voor andere topsporters, maar eigenlijk voor iedereen, zo vindt ze.

Margriet de Schutter spreekt uit eigen ervaring. Als shorttrackschaatster slaagde ze er niet in zich te kwalificeren voor de Winterspelen van Vancouver in 2010. Achteraf gezien maakte dat haar tot degene die ze nu is: “Mensen gaven mij het gevoel dat ik mislukt was en dat maakte bij mij iets los. Ik merkte ook dat er aan nazorg voor topsporters wel het nodige te verbeteren viel. Daar ben ik mee aan de slag gegaan. Als je je droom niet verwezenlijkt, kun je daar juist ook de schoonheid van inzien en er lessen uit trekken. En bovendien: topsport bedrijven is echt een lifestyle. Het betekent nogal wat als je daar mee stopt.”

Fysieke en mentale gezondheid
Ze startte met het maken van de documentaire ‘Diepgaan voor Vancouver’ waarin haar eigen verhaal centraal stond en die een internationale award won. Ze richtte de website Extopsporter.nl op en schreef het boek Stoppen & Doorgaan, waarin ze haar eigen leven na de topsport beschreef, gecombineerd met de verhalen van vijftien voormalige Nederlandse topsporters. Verder was ze host van de Olympic Club in Londen, Sochi, Rio en PyeongChang en startte ze met het geven van lezingen. “Een achtergrond in de sport, presentaties geven, communicatie en media, dat zijn de vier pijlers van waaruit ik nu werkzaam ben.” Begin dit jaar verscheen het boek The Secret Balance of Champions, waarvan De Schutter een van de drie auteurs is. Het bevat acht wetenschappelijke hoofdstukken over de fysieke en mentale gezondheid tijdens en na een topsportcarrière. Daarnaast bestaat het uit 32 hoofdstukken, waarvoor De Schutter dus maar liefst 32 actieve en voormalige topsporters interviewde. 

Ontastbaar en mysterieus 
The Secret Balance of Champions dus. Vanwaar die titel? “Tijdens de ontrafeling van de weg naar succes kwam 'balans' steeds naar voren als terugkerend thema. Evenwicht tussen de sporter en de mens, tussen fysiek en mentaal, tussen presteren en rust. Iedereen heeft zijn eigen balans en die kan per situatie ook verschillen. Dat maakt de zoektocht naar de ultieme balans van een kampioen interessant. Het is ook wel wat ontastbaar en mysterieus, vandaar ‘secret’.” De Schutter schreef het boek met Vincent Gouttebarge en Gino Kerkhoffs, die de wetenschappelijke hoofdstukken voor hun rekening namen. 

“Vincent is voormalig profvoetballer, medisch wetenschapper en Chief Medical Officer van FIFPRO, de internationale vakbond van profvoetballers. Gino is orthopedisch chirurg en hoofd orthopedisch chirurgie aan het Amsterdam UMC. We hebben een gezamenlijke passie, want zij hebben allebei veel onderzoek gedaan naar de fysieke en mentale gezondheid van actieve en gestopte topsporters. We vinden het mooi dat we onze kennis en inzichten kunnen delen met topsporters van nu, zodat zij er tijdens hun carrière ook al iets mee kunnen doen.” 

Gerenommeerde topsporters
De geïnterviewde topsporters zijn bepaald niet de minste. Arjen Robben, Pieter van den Hoogenband, Chris Froome, Petr Cech, Epke Zonderland en - een van haar persoonlijke helden - shorttrackkampioen Apolo Anton Ohno, passeren allemaal de revue. Marco van Basten schreef het voorwoord. De Schutter verklaart de samenstelling van de groep: 

“We zijn op zoek gegaan naar een zoveel mogelijk gelijke verdeling man-vrouw, actief-gestopt, kracht-duursport, individueel-teamsport, uit verschillende werelddelen en culturen. Vrijwel iedereen was meteen enthousiast om deel te nemen: het thema sprak ze aan en ook het feit dat ik puur geïnteresseerd was als medesporter zorgde voor veel begrip en medewerking. Eén blik was vaak al genoeg, zelfs via Zoom. Het is voor mij ook het bewijs dat mentale gezondheid gelukkig steeds meer wordt gezien als voorwaarde in je ontwikkeling tot kampioen.”

Marit Bjørgen
Uiteraard vindt ze alle verhalen bijzonder en heeft ze met alle 32 geïnterviewden een speciale band opgebouwd, maar om de diversiteit van alle 32 verhalen op het gebied van fysiek, mentaal en emotioneel vlak goed weer te geven, licht ze er twee uit. Zoals het verhaal van Marit Bjørgen, de voormalig Noorse langlaufster en de meest succesvolle winterolympiër aller tijden met vijftien medailles. 

“Haar sleutel tot succes was altijd keihard trainen. Toen ze merkte dat haar lichaam opraakte, realiseerde ze zich dat ze anders moest gaan trainen; slim trainen in plaats van hard trainen. Ze durfde echter niet datgene op te geven wat haar altijd zo succesvol maakte. Pas toen ze in 2009 van het WK terugkwam zonder medailles, kon ze de knop omzetten. Op haar 35e had ze nieuwe motivatie nodig, wilde ze moeder worden, wilde ze zichzelf eigenlijk als sporter én als mens herontdekken. En dat lukte, want in 2017, anderhalf jaar na de geboorte van haar zoontje, werd ze opnieuw wereldkampioen.”

Voor iedereen interessant
Een ander verhaal is dat van Arjen Robben, die ons onder anderen meeneemt in twee soorten fitheid. “Volgens een van onze meest succesvolle Nederlandse profvoetballers heb je te maken met ‘uithoudingsvermogen, snelheid, kracht’; dit is allemaal te trainen. De andere soort fitheid heeft te maken met je gewrichten, pezen en spieren. Dit omvat ook een stukje aanleg waar je geluk of pech mee hebt en volgens hemzelf is hij op dit vlak het meest kwetsbaar, terwijl hij op ‘fitheid type 1’ de hoogste scores heeft. Hij vertelt openhartig over de frustraties hierover en de zoektocht naar de juiste balans hierin. Een voorbeeld waar iedereen inspiratie uit kan halen.”

Het boek was in eerste instantie alleen bedoeld voor topsporters en ex-topsporters, maar: “We vonden het eigenlijk zonde om deze content alleen voor deze beperkte groep te houden. De pandemie heeft ons inzicht gegeven in het belang van onze mentale en fysieke gezondheid. Dit thema is actueler dan ooit en kan iedereen zijn voordeel doen met wat topsporters ervaren over het hervinden van de ultieme balans.” En de opbrengsten? Die worden gebruikt voor de volgende druk zodat nóg meer topsporters het onder ogen krijgen en er hun voordeel mee kunnen doen.

Voor meer informatie: www.secretbalanceofchampions.com