door: Leo Aquina | 29 april 2021

“Eerst maar eens uitblazen en kijken wat er op me afkomt.” Dat was het plan waarmee Jacco Verhaeren in september naar Nederland terugkeerde, na zeven succesvolle tropenjaren als bondscoach van Australië. En er kwam het nodige op hem af. Toen Maurits Hendriks in februari zijn afscheid als technisch directeur bij NOC*NSF aankondigde kopte de NOS dat er eigenlijk maar één ideale opvolger was en ‘die luistert naar de naam Jacco Verhaeren’. Die functie ambieert de zwemcoach op dit moment echter niet. Wel coacht hij coaches bij de Duitse zwembond en werkt hij samen met Toine Schoutens van FluxPlus aan de ontwikkeling van chrono coaching, een methode waarbij de biologische klok wordt beïnvloed om sportprestaties te bevorderen. 

Jacco Verhaeren kon zijn werk in Australië vanwege de coronapandemie niet bekronen op de Olympische Spelen van Tokio. “Toen ik er zeven jaar geleden heen ging, was Tokio het doel”, zegt hij. “Natuurlijk zat Rio ertussen, maar ik kwam halverwege de cyclus binnen en om het volledige plan echt goed uit te rollen hadden we vijf à zes jaar nodig. Natuurlijk is het jammer dat ik nu niet meega naar Tokio, maar mijn opvolger heeft een tijd mee kunnen draaien en ik kon het team met een gerust hart achterlaten.”

De keus voor Nederland was een keus voor zijn familie. Verhaeren: “Ik heb wel een aanbieding gehad om een jaar door te gaan in Australië, maar vanwege corona was het op een gegeven moment niet meer mogelijk op en neer te reizen van naar Australië. In die zin was het een makkelijke keuze.”

Geen NOC*NSF
Welhaast vanzelfsprekend werd Verhaerens naam genoemd als opvolger van Maurits Hendriks bij NOC*NSF. “Het is natuurlijk heel mooi als mensen je graag in die rol zien”, zegt hij. “Ik denk dat een technisch directeur vooral coaches en atleten moet ontzorgen. Zoals Pieter (Van den Hoogenband, red.) het noemt: je moet zorgen voor een optimaal prestatieklimaat.” Hoewel zijn naam blijft rondzingen, komt het voorlopig niet tot een hernieuwde samenwerking tussen Verhaeren en de olympische chef de mission Van den Hoogenband. “Ik ben op dit moment in gesprek met verschillende partijen over een nieuwe functie, maar dat is allemaal binnen de zwemsport, in binnen- en buitenland. Daar zal ik binnenkort een ei over leggen, maar het wordt in ieder geval niet NOC*NSF.”

Een van de partijen in de zwemsport waar Verhaeren op dit moment al voor werkt, is de Duitse zwembond. “Ik begeleid de coaches op projectmatige basis”, vertelt hij. “Het gaat erom de coaches bij elkaar te brengen om kennis en expertise te delen. In wezen is het niet veel anders dan ik in Australië deed. We hebben een driejarenplan opgesteld voor de korte afstanden.”

Naast zijn werkzaamheden in de sport is Verhaeren ook bezig met coaching in het bedrijfsleven: “Ik ben natuurlijk geen bedrijfskundige, maar ik kan mensen inspireren vanuit coaching, dat is generiek. Zowel in de sport als in het bedrijfsleven werk je met mensen en we willen allemaal het beste eruit halen. Daarbij gaat het om het goed formuleren van doelen en een goede planning uitzetten. In de sport blinken we uit in het uitstippelen van een trainingstraject en daar flexibel mee omgaan. Dat is mijn rol binnen dit soort trajecten.”

Chrono coaching
Bij chrono coaching gaat het ook om planning en inspelen op de flexibiliteit die van topsporters wordt gevraagd als het gaat om wedstrijd- en reisschema’s. De band tussen Toine Schoutens van FluxPlus en Verhaeren dateert al van meer dan tien jaar geleden, toen Verhaeren zijn zwemmers moest voorbereiden op de Olympische Spelen van Beijing in 2008. Schoutens leverde destijds een bijdrage aan de ontwikkeling van een apparaat voor lichttherapie van Philips, waarmee mensen hun biologische klok konden beïnvloeden. Met het oog op het tijdsverschil tussen China en Europa en de tijden waarop de zwemfinales werden gezwommen, zocht Verhaeren naar een manier om zijn zwemmers op het juiste tijdstip zo fris mogelijk aan de start te krijgen. Verhaeren: “Vanuit die gedachte raakten wij in gesprek. Toine is een ontwikkelaar en ik wilde graag iets hebben dat je ook makkelijk mee kon nemen. Die apparaten waren groot en onhandig en Toine heeft toen een bril ontwikkeld.”

De bril werkte. Schoutens en Verhaeren zijn eigenlijk altijd bezig gebleven het concept verder te ontwikkelen: “Ik heb me altijd laten inspireren door de wetenschap, wat kunnen we gebruiken en wat is ook praktisch toepasbaar.” De oplossing moet aansluiten bij een reëel probleem en dat doet chrono coaching. Verhaeren: “Ons lichaam reageert op licht en donker. Als het donker wordt, maken we melatonine aan zodat we slaperig worden en als het licht wordt maken we cortisol aan dat ons activeert. Bij tijdsverschillen tussen continenten kan het dag-nachtritme verstoord raken. Je kunt ergens vroeg naartoe reizen om te acclimatiseren, maar dat is nu met Tokio bijvoorbeeld al nauwelijks mogelijk.” 

Naast de tijdsverschillen tussen de verschillende continenten, hebben atleten ook te maken met wedstrijdschema’s, die niet altijd even gunstig in het dag-nachtritme vallen. Verhaeren: “Het optimale prestatiemoment ligt normaal tussen drie uur ’s middags en zeven uur ’s avonds, maar zwemmers moeten de finales ’s ochtends zwemmen en ook de olympische marathon begint vanwege de hitte al om zeven uur ’s ochtends.” Met de bril van FluxPlus kan een sporter zijn bioritme beïnvloeden. Verhaeren: “De bril geeft een soort kortgolvig blauw licht, waarmee je het een dag-nachtritme kunt simuleren.”

Niet lullen maar poetsen
Chrono coaching is echter meer dan alleen het op- en afzetten van die bril. Verhaeren: “Je moet een goede strategie hebben. Niet iedereen heeft hetzelfde slaapritme. Er zijn ochtendmensen en avondmensen. Je moet daar zorgvuldig mee omgaan.” De invloed van het bioritme op prestaties wordt volgens Verhaeren nogal eens onderschat:

“In de sport geldt toch vaak het credo: niet lullen maar poetsen. Dat is een mooie eigenschap, maar de biologische klok kun je niet ontkennen. Dus je moet ervoor zorgen dat je de juiste dingen doet om optimaal te presteren. De technologie is er en het wetenschappelijk onderzoek is overweldigend. Toine en ik hebben het nu tot onze missie gemaakt om mensen hier bewust mee te helpen.”

Voor wie is chrono coaching inzetbaar? Verhaeren: “Om het plat te zeggen: voor iedereen die een topprestatie wil leveren. We worden benaderd door bonden en ook door individuele atleten. Toine heeft in de loop der jaren een enorm netwerk opgebouwd, met bijvoorbeeld de Belgische olympische ploeg, Noorwegen, de Zwitserse zwemploeg, Australië.” Verhaeren benadrukt het belang van chrono coaching als onderdeel van een integrale benadering. “Met welk product je ook komt, het is niet de heilige graal. Om optimaal de presteren moet je rekening houden met een heel palet aan zaken. Als je ergens mee komt moet het ook echt iets oplossen en het moet geen last zijn, want atleten en coaches moeten vaak wel tien verschillende dingen op een dag doen om zich optimaal voor te bereiden en al die dingen kosten energie. Juist daar ligt mijn rol in chrono coaching, het moet mensen ontzorgen.” 

Voor meer informatie: chrono coach