door: Leon Janssen Lok | 19 november 2020

Zeven tips voor een open en ontspannen sport- en prestatieklimaat. Dat vormt de kern van het e-book ‘Ga voor balans’, dat sportpsychologen VSPN^® Amy Verhagen en Diana van Winden schreven. De twee gaan in op het belang van in- en ontspanning, het vieren van (kleine) successen en op de balans tussen positieve en minder leuke aspecten van sport. Het resultaat is een praktisch en fraai vormgegeven document dat – als het aan de schrijfsters ligt – zo veel mogelijk mensen in de sport en podiumkunsten bereikt.

Op 23 september 2020, tijdens de eerste Dag van de Sportpsychologie, werd het e-book gepresenteerd. “Toen de sportwereld op pauze ging door corona, kregen we natuurlijk meer tijd”, verklaart Diana van Winden het moment van verschijnen. “Wij dachten toen: wat kunnen we met onze kennis? En hoe kunnen we mensen daarmee helpen?” Amy Verhagen vult aan: “We hebben allemaal gezien hoe de turnwereld werd opgeschud door grensoverschrijdend gedrag. Vaak gaat het niet om opzet, maar om onkunde. Aan onkunde kunnen we iets doen door kennis te vergaren. In dit e-book hebben we dit geprobeerd te doen door tips te geven die laagdrempelig en direct toepasbaar zijn.”

Persoonlijke ervaringen
Verhagen en Van Winden studeerden allebei bewegingswetenschappen (en psychologie) en volgden de postacademische opleiding tot praktijk sportpsycholoog. Verhagen turnde en ging door met voltige (‘turnen op een paard’). Dat beoefent ze nog steeds, zowel op nationaal als op internationaal niveau. Ook Van Winden was actief in het turnen, maar legde zich later toe op acrogym, en deed dat op hoog niveau. 

“Ik wilde vaak meer dan dat mijn lichaam aankon, en dat leidde helaas vaak tot blessures”, blikt ze terug. Verhagen merkte juist dat prestaties tijdens wedstrijden vaak achterbleven bij die op de trainingen. Die persoonlijke ervaringen maakten dat ze interesse kregen voor de relatie tussen het brein en het menselijk lichaam, dat ze uiteindelijk sportpsycholoog werden en dat ze hun kennis nu dus vertaald hebben naar een e-book.

Balans op alle fronten
De titel ‘Ga voor balans’ laat weinig te raden over als je denkt aan een sport als turnen, maar de drie woorden blijken voor veel meer te staan dan alleen het vinden van je balans tijdens turnoefeningen. In het voorwoord is te lezen: ‘Het boek is bedoeld voor sporters/performers, coaches en ouders die op een fijne en ontspannen manier met presteren in de sport (of podiumkunsten) bezig willen zijn. Die het belangrijk vinden om te blijven groeien en ontwikkelen, maar bovenal willen dat ze met veel plezier hieraan werken’. Om dat te bereiken is balans een sleutelwoord. Verhagen: 

“Het gaat om balans tussen inspanning en ontspanning, tussen positieve en kritische feedback, tussen communicatie tussen een coach, sporter en ouder. Wij geloven heel sterk in die balans op alle fronten: achter een sporter schuilt immers meer. Factoren op school, werk of in de thuissituatie en de persoonlijkheid van sporters moeten hierbij niet vergeten worden.” Van Winden vult aan: “Ook voor sporters op recreatief niveau geldt dat ze de wedstrijd uiteindelijk willen winnen. En dat mag ook. Maar ook voor deze groep geldt dat er slechte en goede dagen zijn. Je kunt niet altijd een training hebben waarbij alles top verloopt. Zolang het maar in balans is.” 

Het e-book is dus niet alleen voor topsporters, maar ook niet alleen voor sporters die uitkomen in esthetische sporten zoals turnen, hoewel Van Winden en Verhagen deze noemen vanwege hun eigen achtergrond. Van Winden: “In die, meestal individuele, sporten gaat het echt om de beoordeling van je prestatie. Daar ben je op jezelf aangewezen en word je ook echt op jezelf beoordeeld. Het gaat daar om hoe je er uitziet, hoe je iets doet, en daardoor voelt het alsof het gaat om hoe je als persoon bent, en niet alleen wat je daar op dat moment presteert.” 

Voor sporters, ouders en coaches
Het e-book heeft voor zowel sporters, coaches als ouders zeven tips in petto. Waarom die drie groepen? “Coaches en ouders hebben een veel grotere invloed dan dat vaak meegenomen wordt”, legt Verhagen uit. “Ouders zien hun kinderen iedere dag. Door goed op te letten en de juiste vragen te stellen kunnen ze het op tijd signaleren als hun kind niet lekker in zijn of haar vel zit.” Van Winden: “Vraag bijvoorbeeld wat vaker hóe de training was in plaats van hoe het gíng, waardoor de focus op de beleving komt te liggen in plaats van het resultaat.” Voor de sporter geldt dat het belangrijk is om te weten wat er binnen zijn of haar eigen controle ligt. En voor coaches – die vooral gefocust zijn op het beter maken van de sporter, is het niet altijd eenvoudig om te reflecteren op het eigen gedrag.

“Als we er echt één tip uit zouden moeten lichten zou dat toch wel zijn dat het oké is als het even wat minder gaat”, besluit Van Winden. En Verhagen: “De valkuil van doorzetten wordt vaak onderschat. Doorzettingsvermogen is goed, maar het is heel belangrijk om regelmatig stil te staan bij de vraag of je niet te veel van jezelf vraagt. Daarmee kun je veel overbelasting, zowel fysiek als mentaal, voorkomen.”

Voor meer informatie: www.pamperformance.com (website Diana van Winden) of www.mentability.eu (website Amy Verhagen)