door: Nelleke van der Heiden | 27 juni 2019
Meer dan honderd bedrijven, overheden, universiteiten en kennisinstellingen zitten in het Cluster Sports and Technology. Het Cluster opereert vanuit Brainport-regio Eindhoven, maar de bedrijven zitten in heel Nederland en werken ook niet voortdurend allemaal met elkaar samen, legt clustermanager Rene Wijlens uit. De basis is dat het Cluster zich richt op innovatie op het gebied van sport en vitaliteit. Er lopen talloze innovatietrajecten en als een traject in het straatje van een of meer van de partijen past, dan neemt die partij daaraan deel.
Deze vorm van projectmatig samenwerken bestaat al even binnen de sportinnovatie, zegt Wijlens. Hij was de mede-aanstichter van InnoSportNL dat zich sinds 2006 bezighoudt met innovatieve producten en diensten voor de Nederlandse sporters, maar dat vanaf 1 januari 2016 in afgeslankte vorm verder ging nadat de financiering van het sportinnovatieprogramma vanuit het ministerie van VWS gestopt was. Sindsdien gingen de afzonderlijke InnoSportLabs zelfstandig verder. In 2005 was Wijlens ook betrokken bij de vorming van Cluster Sports and Technology, maar hij is er pas sinds 2012 werkzaam voor.
“We hanteren in onze innovatieprojecten de ‘living lab’-benadering. Dat betekent dat in onze aanpak de eindgebruiker centraal staat. Bij elk project werken sport, overheid, bedrijfsleven en eindgebruiker samen. De bedrijven komen dus niet alleen uit de Brainport-regio, maar het Cluster heeft wel het DNA van de regio en dat is intensief samenwerken voor slimme innovaties."
Van klein tot mega
Wijlens legde al uit dat je meedoet wanneer een project in je straatje past. “Je doet onderzoek of ontwikkeling in zekere zin uit eigenbelang.” De ene keer is dat een klein project waar maar een paar partijen aan meedoen, de andere keer is het een megaproject waar vele miljoenen in omgaan. Er doen startups mee, mkb en multinationals en met enige regelmaat ontstaan er ook internationale samenwerkingen. Zo werkt het Cluster onder meer met Vlaanderen samen in de slimme technologie voor sporttoepassingen. In dit project is voor de Urban Sport een slim skateboard gerealiseerd dat feedback geeft over de houding en de bewegingen van de sporter.
“Van al die regio’s zijn wij in alle bescheidenheid wel de voorloper”
Onlangs was er in Eindhoven een bijeenkomst van het Interreg Europe-project 'Inno4Sports', waarin het Cluster Sports and Technology samenwerkt met de regio’s Fins Lapland, Valencia regio, Oost-Hongarije, centraal Polen en Brussel. Van 11 tot 13 juni kwamen de andere regio’s een kijkje nemen in Eindhoven en konden hier de kracht zien van cross overs vanuit de domeinen Health en High Tech naar de sport, wat onder meer heeft geleid tot het Vitality Living Lab.
"Dat project draait om het realiseren van innovatieve oplossingen en businesscases die mensen stimuleren tot een gezonde actieve leefstijl. Daar gaat het bijvoorbeeld over een slimme sport- en beweegomgeving op scholen en de zwemles van de toekomst. In anderhalve dag maken de deelnemende regio’s een rondje langs de velden", vertelt Wijlens. Eerder kwamen ze bijeen in Valencia. Daar stond een drooggelegde rivier midden in de stad centraal waar nu een park is aangelegd met allerlei sportmogelijkheden.
“Van deze regio’s zijn wij in alle bescheidenheid wel de voorloper”, zegt Wijlens. "Dat neemt niet weg dat het ook voor de Eindhovenaren interessant is om in Valencia te gaan kijken. Daar komt dat eigenbelang ook weer kijken", legt Wijlens uit. "Voor partijen binnen ons cluster kan het interessant zijn om samenwerkingen in Valencia aan te gaan, om kennis te brengen. Het is een grote stad waar mogelijkheden liggen voor onze bedrijven.”
Het is een combinatie van eigenbelang en collectief belang. 'Samen ben je sterker' is de gedachte achter clusters
Innovatie hoog in vaandel
Wat alle regio’s uit Inno4Sports gemeen hebben, is ambitie en ergens goed in zijn, vertelt Wijlens. “Die combinatie heb je nodig, plus beter willen worden. Dat kenmerkt deze regio’s. Valencia en Lapland zijn ook al heel ver. Finland is een kennisgedreven economie, waar innovatie hoog in het vaandel staat. Polen en Hongarije zijn in een andere fase. Ze hebben wel ambitie en ook bepaalde kwaliteiten maar ook wat uitdagingen. Zij zijn vooral ook nieuwsgierig wat de anderen doen en wat ze daarvan leren kunnen. Je kijkt in zo’n samenwerking vooral ook naar wat je samen beter kan.”
Een andere partner in het Inno4Sports-project is EPSI, het Europese Platform voor Sport Innovatie. Dit Europese samenwerkingsverband - gevestigd in Brussel - is een open innovatieplatform, met meer dan 50 leden waaronder diverse innovatieclusters. Ieder wordt geacht zijn kennis en behoeften te delen, zonder dat dat verplicht is, legt Wijlens uit. “Ook vanuit EPSI ontstaan zijn weer grotere en kleinere samenwerkingen en innovatieprojecten.”
Collectief belang
Dit clusterwerken met verschillende samenwerkingsverbanden binnen en buiten het cluster is in Nederland nog niet zo bekend, maar in andere landen al veel sterker ontwikkeld. In Europa zijn er al veel van dit soort clusters, vertelt Wijlens. Het idee is simpel: een groep partijen werkt samen met een gemeenschappelijk doel en de overtuiging dat samenwerking meer oplevert dan allemaal apart. Het is een combinatie van eigenbelang en collectief belang. “Samen ben je sterker is de gedachte achter clusters.”
Hoe financier je zoiets? Dat is veelal een combinatie van publiek en privaat, zegt Wijlens. “Bedrijven hebben zelf budgetten voor innovatie en er is overheidsgeld. Geld is een uitdaging, maar ook niet echt een issue. Je stelt de doelen centraal en dan kijk je welke middelen daarvoor beschikbaar zijn.”
"Innoveren is voor een groot deel afkijken, leren en slim combineren. Beter goed verbonden dan slecht bedacht"
Zoeken naar verbindende haakjes
Nog even terug naar het Interreg Europe-project Inno4Sports. Projecten hebben altijd een begin en een eind, zegt Wijlens. "Dit project begon een jaar geleden en loopt nog anderhalf jaar door. In die tijd zoek je met elkaar naar de verbindende haakjes, maak je je eigenbelang scherper en tast je bij elkaar af: wat heb je me te bieden en wat kan ik in jouw regio bieden. Innoveren is voor een groot deel afkijken, leren en slim combineren. Beter goed verbonden dan slecht bedacht.”
De bijeenkomsten zoals die in Eindhoven eerder deze maand zijn dé momenten om allemaal bij elkaar te komen en informatie uit te wisselen. En natuurlijk om te zien wat de organiserende regio allemaal te bieden heeft. “Je houdt sessies met elkaar waar je niet alleen kijkt naar wat er gebeurt, maar ook echt verbindingen legt.” De volgende bijeenkomst is in september in Lapland. Daar zal het accent liggen op sporttoerisme en bewegen. “Het is een prachtig groene omgeving. Hoe kun je daar de sporteconomie met innovatieve oplossingen versterken zonder overbelasting van het gebied, dat is een vraag waar de Finnen zich mee bezighouden.”
Partnerschap met Yalp
Het brengt Wijlens op nog één voorbeeld dan van een mooie samenwerking. Het Finse Lappset dat wereldwijd speeltoestellen aan de man brengt, heeft een partnerschap met het Nederlandse Yalp, dat veel slimme interactieve speeltoestellen ontwikkelt en op de markt brengt. Los van elkaar al grote spelers, maar samen nog sterker. Als het aan Wijlens ligt, zijn clusters ook in Nederland vandaag al de gewoonste zaak van de wereld.
Voor meer informatie: Inno4Sports en Cluster Sports and Technology