door: Thomas van Zijl | 21 juni 2018
Project gedaan, goed samengewerkt, prijs ontvangen en weer door. Het is, minus de prijs, een gebruikelijke gang van zaken. Toch zijn architectenbureau ZJA Zwarts & Jansma Architecten en merk- en designbureau 'DAY creative business partners' iets anders van plan. Ze vonden elkaar bij de vernieuwing van Thialf en lanceren op 3 juli op de KNVB Campus in Zeist het magazine Next. Daarin ontvouwen ze hun visie op het stadion van de toekomst, waar ze vanzelfsprekend zelf graag aan bijdragen.
ZJA Zwarts & Jansma Architecten staat samen met een bouwconsortium aan de basis van het nieuwe Thialf en is geen onbekende in de sportwereld. Het bureau legt zich al twintig jaar toe op het ontwerpen van voetbalstadions. Met die kennis in het achterhoofd stapte het ook op deze prestigieuze opdracht af. “Meteen opnieuw beginnen”, was de conclusie van partner Reinald Top toen hij in de aanloop naar de eerste werkzaamheden een NK schaatsen bezocht. De beleving, het samenkomen van bezoekers en toeschouwersstromen laten zich in geen enkel opzicht vergelijken met de dynamiek van voetbalstadions.
Aerodynamica
“In Thialf komt alles samen. Publiek, fans, businesspartners en topsporters: het zijn niet of nauwelijks gescheiden werelden”, zegt Top. Wat hem direct duidelijk werd: in schaatsstadion Thialf draait het meer om het ijs dan in een voetbalstadion om de grasmat. IJs staat centraal en is het uitgangspunt van alles. De baan moet vanuit alle hoeken goed te zien zijn en nog belangrijker: er moet in een razend tempo op geschaatst worden. Vanaf dag één zat ZJA Zwarts & Jansma Architecten daarom om tafel met de aannemer, na de gunning vergezeld door Thialf en de ijsmeester. Bepalende factoren zoals aerodynamica, vlakheid van de baan en de hardheid van het ijs werden geen moment uit het oog verloren.
Verschillende ruimtes zijn bewust ingericht in kristalvorm om andermaal te benadrukken dat Thialf een ijsstadion is
DAY kwam pas later en op voorspraak van ZJA Zwarts & Jansma Architecten in beeld om zich te buigen over het interieur van het stadion. De opdracht: de belevingswereld van buiten en binnen naadloos op elkaar laten aansluiten met als verbindend element het ijs. Het is de verklaring voor het feit dat blauw de dominante kleur is, lopend van heel licht naar donker. Bovendien verklaart dit het gebruik van bepaalde texturen, materialen en figuren. Verschillende ruimtes zijn bewust ingericht in kristalvorm om andermaal te benadrukken dat Thialf een ijsstadion is.
“Onze missie was zorgen voor optimale hospitality en fan engagement"
Design Award
Volgens Louis de Sévaux - partner van DAY - had het merk- en designbureau geen last van technische beperkingen. “Onze missie was zorgen voor optimale hospitality en fan engagement. Dat kan door de historie van Thialf optimaal te benutten en een bezoek aan het stadion onvergetelijk te maken.”
Dat ZJA Zwarts & Jansma en DAY daarin geslaagd zijn, blijkt onder andere uit het feit dat zij werden onderscheiden met een German Design Award. Niet alleen de prijs, maar ook de samenwerking smaakte naar meer. ZJA Zwarts & Jansma Architecten en DAY hebben elkaar gevonden in een gedeelde visie op het stadion van de toekomst. Daarin is niet functionaliteit het startpunt, maar beleving. Een voetbalwedstrijd kunnen mensen vanaf de aftrap tot het laatste fluitsignaal op televisie zien. Een stadion moet samen met zijn partners zorgen voor een onweerstaanbaar aanbod tijdens en buiten de wedstrijd.
“Het heeft geen zin ergens plompverloren een kolossaal gebouw neer te zetten als er omheen niets is”
Kernvoorwaarde
De Sévaux: “Alleen om die reden al moet een stadion onderdeel uitmaken van de sociale infrastructuur. Het heeft geen zin ergens plompverloren een kolossaal gebouw neer te zetten als er omheen niets is.” Ook ZJA Zwarts & Jansma Architecten raakte er de afgelopen jaren geleidelijk aan van overtuigd dat de beleving van een evenement steeds meer een kernvoorwaarde is voor een succesvol stadion.
Reden genoeg om begin juli het gezamenlijke magazine Next uit te brengen. “Beslist geen reclamefolder en ook geen poging tot koppelverkoop, maar we laten wel zien, waar we samen toe in staat zijn. Het staat iedereen vrij om daar gebruik van te maken”, zegt Top lachend.
Internationale markt
Het magazine is bedoeld om klanten van elkaar te laten leren en inzichtelijk te maken welke partners een rol spelen bij de totstandkoming van het ideale stadion, variërend van topsporters tot clubbestuurders en van marketeers tot directeuren van multifunctionele centra als Ahoy en Martiniplaza. De Sévaux: “Voor een deel zijn dat bestaande klanten, voor een ander deel zijn het gebruikers, exploitanten of partners van wie we het interessant vinden te horen hoe zij tegen de toekomst aankijken.”
“Nederland staat er redelijk goed voor, maar duidelijk is dat duurzaamheid nooit een serieus thema is geweest”
Het magazine is niet voor niets in het Engels geschreven. ZJA Zwarts & Jansma Architecten en DAY richten zich op de internationale markt, al is er in Nederland nog voldoende werk te verrichten. “We staan er redelijk goed voor, maar duidelijk is dat duurzaamheid nooit een serieus thema is geweest. Op het gebied van circulaire economie, energieverbruik en cradle to cradle zijn nog slagen te maken”, aldus Top. Ook de Sévaux ziet verbeterpunten, maar is over het algemeen te spreken over de staat van Nederlandse topsportaccommodaties.
Olympische Spelen
“De stadions, zowel de bestaande als eventuele nieuwe, zijn geen reden om af te zien van een groot evenement als de Olympische Spelen. Nederland zou ertoe in staat moeten zijn ze ook na een toernooi de stadions goed te kunnen gebruiken en van waarde te laten zijn.”
Top is al even enthousiast. Hij ziet de Olympische Spelen als mogelijke katalysator voor ruimtelijke programma’s en ambities, zoals het bereikbaar houden van de randstad. “Nederland zou een dergelijk toernooi op eigen manier moeten invullen. Dat betekent een minder centrale rol voor een organiserende stad en een sterkere posities voor verschillende regio’s. Het zal nog wel even toekomstmuziek blijven, maar onmogelijk is het zeker niet.”
Het magazine Next wordt op 3 juli gelanceerd op de KNVB Campus in Zeist. Aanmelden kan bij Annemarie de Weijer: adw@zja.nl. Voor verdere informatie: www.zja.nl en www.day.nl