door: Thomas van Zijl | 17 mei 2018

Behandelingen van een leefstijlcoach worden vanaf volgend jaar vrijwel zeker vergoed vanuit de basisverzekering. De Tweede Kamer moet er in juni nog over stemmen, maar dat lijkt een hamerstuk te worden. Voor Yneke Kootstra komt daarmee de eindstreep van een lang traject in zicht. In 2010 introduceerde zij met de Academie voor Gezondheid en Leefstijl de opleiding tot leefstijlcoach. Via een pilotproject met onder andere zorgverzekeraar CZ toonde ze de effectiviteit aan en nu volgt opname in het basispakket. “Het voelt wel als een bekroning, ja.”

Yneke Kootstra is de laatste om deze wettelijke verankering louter als een persoonlijk succes te zien. Ze benadrukt de bijdrage van CZ die toegevoegde waarde zag in een leefstijlcoach en in samenwerking met de Universiteit Maastricht de pilot 'CooL' op poten zette, Coaching op Leefstijl. De behandeling die wordt opgenomen in de basisverzekering heeft dezelfde omvang: acht groepsbijeenkomsten, een paar individuele controles en een aantal terugkomsessies. In totaal krijgt een cliënt tweeëneenhalf jaar begeleiding. Het ministerie van VWS en de meeste verzekeraars zijn overtuigd van het nut van een leefstijlcoach, maar Kootstra realiseert zich dat de nieuwe beroepsgroep nog aan bekendheid moet winnen. “Het belangrijkste is dat een leefstijlcoach echt naast de patiënt staat. Dat is een wezenlijk andere positie die andere vaardigheden vraagt.” 

Geen intrinsieke motivatie
Kootstra ervaart dat veel mensen met specifieke klachten naar een fysiotherapeut of diëtist gaan en vervolgens netjes proberen hun opdrachten uit te voeren. Dat doen ze in veel gevallen niet voor zichzelf maar voor de diëtist of de fysiotherapeut. De intrinsieke motivatie ontbreekt waardoor een duurzame verandering in levensstijl niet of nauwelijks van de grond komt. Coaching die een belangrijk deel van de verantwoordelijkheid voor een goed resultaat bij mensen zelf legt, kan het verschil maken, aldus Kootstra. 

“Aan kennis en kunde geen gebrek, maar wel aan specifieke coaching-competenties. Vaak denken zorgverleners dat ze op dat vlak goed genoeg uit de voeten kunnen.” Kootstra spreekt uit ervaring. Ze was vier jaar lang coach van het programma ‘De Afvallers’ van SBS. “Ik dacht dat ik het daarna allemaal wel wist. Totdat ik met een coachingexpert mijn eigen opleiding ging vormgeven en erachter kwam dat ik me nog helemaal geen coach mocht noemen.” 

Angst voor broodroof
De leefstijlcoach werd aanvankelijk niet door iedere professionele zorgverlener even enthousiast ontvangen. “Weer een coach erbij”, verwoordt Kootstra het gevoel. Er was onder diëtisten en fysiotherapeuten enige angst voor broodroof, maar het sentiment is langzaam gekanteld. 

Inmiddels zat Kootstra met de beroepsorganisatie om de tafel om te werken aan een versnelde opleiding voor fysiotherapeuten. Zorgverzekeraar CZ berekende dat een grote groep van vijf miljoen mensen meteen in aanmerking komt voor behandeling vanuit de basisverzekering. Die is er namelijk voor iedereen met een BMI boven de 30 en mensen met een BMI boven de 25 behorend tot de risicogroep, zoals diabeten. “We zullen niet overvallen worden door een plotselinge golf van belangstelling, maar deze enorme aantallen geven wel de omvang van het probleem aan. Samenwerking is een absolute must.” 

Om te voorzien in de behoefte zullen er ook meer opleiders komen en dat betekent concurrentie voor de Academie voor Gezondheid en Leefstijl. Directeur Kootstra maakt zich daar geen zorgen over, verre van zelfs. “Wij waren in 2008 de eerste, nu komen er meer bij. Dat is alleen maar goed nieuws en een bewijs van het feit dat het vak volwassen is geworden.” 

Effectiviteit 
Opname in het basispakket betekent een volgende sprong voorwaarts op weg naar maatschappelijke winst. Hoe groot die winst is, zal de komende jaren moeten blijken en is sowieso moeilijk te meten. “De effectiviteit van deze benadering staat sinds de pilot wel vast, wat het oplevert wil VWS de komende jaren vaststellen. Daadwerkelijk tot actie overgaan is de enige manier om daarachter te komen.” 

Dan nog blijft de vraag hoe maatschappelijke winst het beste uit te drukken. Meer eigen verantwoordelijkheid bij de patiënt is winst, meer kwaliteit van leven is winst, maar ook het onder controle krijgen van diabetes en het terugdringen van medicatie levert wat op, zowel fysiek als financieel. De totale som is vermoedelijk lastig te maken. En voor het zover is stemt allereerst de Tweede Kamer. “Of ik op de publieke tribune ga zitten? Daar heb ik nog geen seconde over nagedacht, maar het is misschien best een goed idee.” 

Voor meer informatie: www.avleg.nl