door: Leo Aquina | 29 juni 2017

De gemeente Rotterdam heeft besloten de uitvoering van het sportbeleid ten aanzien van sportvoorzieningen en sportprogrammering te verzelfstandigen. Meer dan 300 ambtenaren zijn daardoor per 1 januari 2018 niet langer in dienst van de gemeente, maar werknemer van het Sportbedrijf Rotterdam. “Daarmee krijgt Rotterdam het grootste sportbedrijf van Nederland”, vertelt Hermineke van Bockxmeer, directeur Sport en Cultuur in de Maasstad. Ze legt onder meer uit waarom een zelfstandig Sportbedrijf beter uitvoering kan geven aan de gemeentelijke ambities op sportgebied. 

“Op dit moment maken we niet alleen sportbeleid, we voeren het als gemeente ook zelf uit”, zegt Van Bockxmeer. “Daarbij moet je denken aan het bouwen en onderhouden van voorzieningen, zoals zwembaden, sporthallen en -velden. Ambtenaren organiseren ook veel evenementen, zoals bijvoorbeeld de finale van de Rotterdamse schoolsportdagen. Collega’s waren vorige week letterlijk bezig met de opbouw van Ahoy’. Je kunt je afvragen of dergelijk uitvoerend werk een taak is van de gemeente. Het college in Rotterdam heeft besloten van niet. De gemeente gaat over wat er moet gebeuren. Hoe daaraan uitvoering wordt gegeven, laten we vervolgens over aan professionals en maatwerkorganisaties.” 

Binnen 500 meter sportvoorziening
Het betreft geen kleine operatie. Het gaat om het onderhoud en de exploitatie van ruim 300 locaties (10 zwembaden, 189 sportvelden, 17 sportzalen/hallen en 90 gymzalen, 13 tennisparken). Daarnaast nog een wielerbaan, jeu de boulesbanen, trainingsvelden en trapveldjes, het evenemententerrein Lloydkwartier en het honkbalstadion van Neptunus. “Bijna elke Rotterdammer heeft binnen vijfhonderd meter wel een sportvoorziening in de buurt”, aldus Van Bockxmeer.

Een zelfstandig sportbedrijf kan volgens Van Bockxmeer sneller schakelen in de stad: “Voor het sportbedrijf is het veel makkelijker zaken doen met andere partners, omdat je als gemeente altijd moet voldoen aan allerlei regels. Bedrijven zijn daar flexibeler in.” Als voorbeeld noemt Van Bockxmeer de exploitatie van een zwembad. 

“Stel dat een zwembad extra service wil verlenen aan zijn klanten en een wifi-netwerk wil aanleggen. Als de gemeente eigenaar is van het zwembad, gaat zo’n besluit over veel schijven. Is goede wifi in een zwembad realiseren eigenlijk wel een taak van de gemeente? Als het zwembad zelfstandig is, kunnen zij zelf beslissen of het bedrijfsmatig een goed idee is en past bij de wens van de klant. Het sportbedrijf zet de klant dus centraal en richt zich hierbij op de vraag van de Rotterdammers. Om een beter beeld te krijgen van die vraag gaat het sportbedrijf bijvoorbeeld werken met een klant contactcentrum voor alle producten en diensten. Er wordt nu een nieuw 50-meter zwembad gebouwd bij het Zuidplein. Een mooie gelegenheid het nieuwe sportbedrijf meteen goed mee te positioneren.”

Ondernemender houding
Het sportbedrijf vraagt een ondernemender houding van de medewerkers. Van Bockxmeer: “Wij hebben nu sporthallen, waar één of twee mensen het beheer doen. Die zijn vaak gebonden aan gemeentelijke afspraken, bijvoorbeeld een schoonmaakcontract, waarin staat dat de hal iedere ochtend wordt schoongemaakt. Maar stel nou dat er ’s middags kinderen in die hal komen waardoor alles vies wordt, terwijl er ’s avonds nog mensen betalen voor het gebruik van die hal."

"In de huidige situatie is een beheerder met handen en voeten gebonden aan het gemeentelijke contract, maar als onderdeel van het sportbedrijf exploiteert hij of zij de hal zelf. Dan kun je zelf inspelen op de kansen en mogelijkheden die een locatie biedt. We vragen van medewerkers om niet alleen meer een hal te beheren, maar ook actief te exploiteren. Dat kan door bijvoorbeeld nieuwe groepen sporters te zoeken die de hal kunnen gebruiken. Misschien wel de ouderen uit de wijk samen met een beweegaanbieder of een fysiotherapeut. ” 

Sportambassadeurs
Deze nieuwe benadering vergt behoorlijk veel van de medewerkers. “Ze moeten gaan ondernemen en dat is voor velen best moeilijk. Het gaat vaak om slimmer en efficiënter werken. Daar bereiden we de mensen op voor en we zullen ze daarin ook begeleiden. In plaats van beheerders en opzichters moeten alle medewerkers van het sportbedrijf sportambassadeurs van de stad worden.” 

Ook wat betreft arbeidsvoorwaarden zal er het een en ander veranderen voor de medewerkers, maar Van Bockxmeer benadrukt dat zij er niet op achteruit zullen gaan. “We hebben zorgvuldig gekeken welke CAO het beste paste bij de nieuwe situatie en we kwamen uit bij de CAO Vermo (Verzelfstandigde Maatschappelijke Organisaties). Die lijkt sterk op de gemeente-CAO en de werknemers blijven bij hetzelfde pensioenfonds. Dat is belangrijk want er zijn best veel oudere medewerkers. De komende vijf jaar stroomt er zo’n dertig procent uit. Ook ligt er een goed sociaal plan dat de verschillen overbrugt tussen de huidige en de nieuwe cao.”

Van Bockxmeer benadrukt dat de verzelfstandiging van het sportbedrijf geen bezuinigingsoperatie is. Het sportbedrijf wordt een bv met de gemeente als enige opdrachtgever. De gemeente is voor honderd procent aandeelhouder en de exploitatiebijdrage van de gemeente bedraagt vijftig miljoen euro, ongeveer evenveel als de gemeente in de huidige situatie kwijt is aan de uitvoering van het sportbeleid. 

“We geven het sportbedrijf de kans zaken efficiënter te doen en de opbrengst die ze daarmee genereren kunnen ze terugsteken in het bedrijf zelf. Dat kan zowel maatschappelijke impact zijn als economisch rendement door slimmer te organiseren. Op die manier moet deze verzelfstandiging de Rotterdammer meer sport opleveren voor dezelfde euro.”

Verschillende loketten
Met het nieuwe Sportbedrijf zijn er straks in Rotterdam vier partijen verantwoordelijk voor het gemeentelijke sportbeleid. Naast het Sportbedrijf zijn dat de gemeente zelf, Rotterdam Topsport en Rotterdam Sportsupport. Weten die partijen zelf nog wie waar verantwoordelijk voor is en weten ook de Rotterdammers en sportverenigingen nog bij welk loket ze straks moeten aankloppen? Van Bockxmeer: 

“Op dat gebied verandert er niet veel. Het sportbedrijf heeft dezelfde taken als die de gemeente altijd uitvoerde, alleen is het straks ondergebracht in een aparte entiteit. Natuurlijk zijn er raakvlakken en misschien schuurt het soms ook wel een beetje. Als het concurrerend voelt, kan dat ook leiden tot meer creativiteit. Maar uiteindelijk werken de mensen van de verschillende sportorganisaties in Rotterdam in de praktijk ook nu al veel samen. Iedereen kent elkaar en dat is ook de kracht van het netwerk. Natuurlijk zijn er geluiden om alles bij elkaar te voegen, maar ik denk dat het verstandig is ons te richten op de samenwerking tussen de verschillende partners. We gaan daar onderling ook afspraken over maken.”

Doordraaien
Wanneer is de verzelfstandiging van het Sportbedrijf in de ogen van de gemeentelijke directeur Sport en Cultuur geslaagd? “In eerste instantie wil je dat de Rotterdammer op 1 januari niets merkt van de verandering. Iedereen moet nog steeds net zo makkelijk bij zijn sportvoorziening terecht kunnen en alles moet doordraaien zoals het draaide. We zijn goed op weg. Er is een Raad van Commissarissen actief onder voorzitterschap van de oud-directeur van Rotterdam The Hague Airport, Roland Wondolleck." 

"En deze week is Ronald van Ombergen aangesteld als toekomstig directeur. Hij is werkzaam bij Sport en Cultuur als rayonmanager en vanaf het begin betrokken bij de verzelfstandiging. Zij zijn hard aan de slag om 1 januari van start te gaan. Natuurlijk is de ambitie dat de mensen er snel wel wat van gaan merken. We hebben een prestatiedocument gemaakt met een nulmeting en we kijken na verloop van tijd hoe het zich ontwikkelt. De sportparticipatiecijfers moeten omhoog en we meten ook de klanttevredenheid. Uiteindelijk willen we dat de Rotterdammers topvoorzieningen voor sport en bewegen hebben in de hele stad en daar nog meer dan nu gebruik van gaan maken.” 

Voor meer informatie: Sportbedrijf Rotterdam