door: Marc Hoeben | 30 maart 2017

De Koninklijke Nederlandse Schaakbond (KNSB) heeft al enige tijd de grote en stoere ambitie om alle kinderen in de basisschoolleeftijd te leren schaken en zo de denksport nog meer op de kaart te zetten. Sinds half februari moet de nieuwe directeur Dharma Tjiam de plannen mede vorm gaan geven. Laat hij nou net van een jeugdclub in de Utrechtse groeiwijk Leidsche Rijn een succesnummer hebben gemaakt.

Naast Utrecht, aan de ‘overkant’ van de snelweg A2 en rond de oude kernen van de dorpen De Meern en Vleuten, verschenen de laatste decennia de huizenblokken in rap tempo en groeide binnen de stad een soort tweede stad. Tjiam, zelf internationaal meester schaken, zag het gebeuren en rook de kansen. 

“Bij de oprichting van onze nieuwe schaakclub Magnus Leidsche Rijn waren vier mensen betrokken. We hebben de nadruk gelegd op het clubgevoel. Dat iedereen - ouders en kinderen - zich er thuis moest kunnen voelen. Samen schaken moest de rode draad zijn, in de grootste nieuwbouwwijk van Nederland. Dat heeft een hartstikke leuke club opgeleverd, waarvoor ik natuurlijk niet alleen verantwoordelijk ben. Vele mensen hebben daaraan meegeholpen.”

Eén na grootste schaakclub van Nederland
Magnus Leidsche Rijn heeft 163 leden. Afgezet tegen de getallen van voetbalclubs lijkt het misschien niet veel, maar zulke aantallen tellen in schaakland Nederland wel degelijk. “We zijn de op één na grootste club van Nederland en met afstand de grootste jeugdclub. Van de 163 leden zijn er twaalf volwassen.”

Zijn achtergrond bij de Utrechtse club was een leuke binnenkomer, toen Tjiam in gesprek raakte over de opvolging van Marc van der Werf als directeur van de schaakbond. “In de sollicitatieprocedure hebben we het er uitgebreid over gehad. In de communicatie over mijn aanstelling is het ook benoemd, in de zin van: ‘Dharma Tjiam kan uit het niets iets maken.’ Dat klinkt hartstikke mooi, natuurlijk. Maar het is ook wel wat te eenvoudig om het zo te stellen.”

Eigen schaakambitie op lager pitje
Tjiam groeide in de loop der jaren naar het directeurschap toe. “Ik was natuurlijk altijd al actief als schaker, een paar jaar geleden ben ik gevraagd als bestuurslid voor de portefeuille jeugd. Mijn interesse voor de organisatorische kant was steeds groter geworden, ook omdat ik bezig was met Magnus Leidsche Rijn. Van het een is het ander gekomen. Inmiddels is mijn eigen ambitie als schaker op een veel lager pitje komen te staan.”

De schaaksport ziet Tjiam als een ‘leuke wereld, met veel kansen en veel enthousiasme'. De bond heeft een reorganisatie in 2015 achter de rug, die veel pijn deed en waarbij het bondskantoor werd ingekrompen van zeven naar vijf fte. “Nu zijn we in een andere fase gekomen, eentje waarin we moeten proberen kansen te grijpen. De uitdaging is het om de aanwezige kennis in het land te delen en ervoor te zorgen dat iedereen schaken leuk gaat vinden. De bond dient daarbij een faciliterende rol te spelen en bij te dragen aan het ontstaan van een positieve vibe.”

Onder voorzitter Marleen van Amerongen doen de vier ‘v’s’ opgeld. “Het gaat om verankeren, verbinden, verrijken en vernieuwen.” Het bestuur heeft de ambitie uitgesproken om alle kinderen in de leeftijd van de basisschool kennis te laten maken met de denksport. 

“Dan heb je het over ongeveer tweehonderdduizend kinderen, dat is enorm veel. Maar op veel scholen wordt ook al schaakles gegeven. We hebben bijvoorbeeld een schoolschaakcompetitie waaraan tienduizend kinderen meedoen. Er schaken nog veel meer kinderen op school, dat zijn er zeker veertigduizend. Dat kan nog veel meer worden en dan hopen we dat schoolschaak een mooie opstap wordt om bij clubs te gaan schaken.”

Minder binding
Voor zulke zaken werkt de KNSB – met een totaal aantal leden van 23.000 - momenteel aan een beleidsplan richting 2022. Momenteel hebben de clubs vijfduizend leden onder de twintig jaar, daarnaast zijn volgens Tjiam drieduizend jeugdleden van de bond via de scholen actief. “Het segment van scholieren groeit behoorlijk, dat was een paar jaar geleden nog maar duizend. Het aantal volwassen clubleden daalt helaas en daar ligt ook een uitdaging. We zien ook een verschuiving van het gewone clublidmaatschap naar het persoonlijk lidmaatschap, zonder binding met een club. Blijkbaar wordt ook de behoefte anders.”

De KNSB zit volgens Tjiam nog volop in de ontwikkelingsfase als het gaat om de sturing voor de toekomst. Zijn verleden bij de Randstedelijke Rekenkamer in Amsterdam kan hem wel eens van pas komen. “In die functie moest ik onderzoek doen over onderwerpen waar ik in het begin niks vanaf wist, om daarmee later de leden van de Provinciale Staten te kunnen informeren. Die blik van buiten kan soms heel goed zijn en misschien is dat nu bij de schaakbond ook wel zo. Als bond heb je een enorme informatievoorsprong, het gaat erom die kennis te delen. We willen in elk geval de clubs aan het denken zetten, bijvoorbeeld om ervoor te zorgen dat we de jeugd ook kunnen vasthouden als ze de leeftijd van de middelbare school bereiken.”

Schoolschaken
Het budget van de schaakbond bedraagt zo’n 1,1 miljoen euro, een fors deel van de inkomsten komt voort uit de subsidiëring vanuit de lottogelden. “Door de nieuwe wet op de kansspelen, waarbij de markt wordt vrijgegeven, staan de financiën wel onder druk. Ook daar zullen we goed naar moeten kijken. Het is niet realistisch om te denken dat bedrijven de schaakbond willen sponsoren. Zo werkt het niet bij andere bonden, zo werkt het niet bij ons. Ik zie wel kansen als het bijvoorbeeld gaat om het schoolschaken en de interesse die je daarmee zou kunnen wekken bij bedrijven die graag iets terug doen in de vorm van maatschappelijke doelen.”

Voor meer informatie zie: www.schaakbond.nl