door: Marc Hoeben | 16 februari 2017

Het draait deels om bewegen en daarna om alles wat kan bijdragen aan een gezondere leefstijl. 'Stapjefitter' werd vijf jaar geleden in de gemeente Woerden ontwikkeld om mensen een zetje in de rug te geven richting meedoen in de samenleving. Inmiddels kan van een succes worden gesproken, heeft het groepsprogramma landelijke en Europese erkenning gekregen en raken steeds meer lokale overheden geïnteresseerd.

Voor Stapjefitter werken Welzijn Woerden, Ferm Werk, de Fysiotherapeutenmaatschap Woerden en de Stichting Woerden Actief samen. “Bij de doelgroep gaat het in Woerden om zo’n vijfhonderd mensen”, legt Maarten Stiggelbout, de projectleider van Welzijn Woerden, uit. “Het gaat om re-integratie van langdurig werklozen en mensen met een lagere sociaal economische status. Onder hen zitten ook statushouders. Je moet bedenken dat deze groep dikwijls gekenmerkt wordt door een gebrek aan vaardigheden als de Nederlandse taal en dat sommige mensen ook sociaal geïsoleerd zijn.”

Ook taalles
De laatste vier jaar draaide Stapjefitter met verschillende pilots. Het programma geldt als een interventie van achttien weken en speelt in op het verbeteren van voedingsgewoonten, verantwoord sport- en beweeggedrag, het opbouwen van contacten met andere mensen, het ondernemen van activiteiten, het doen van vrijwilligerswerk en het verbeteren van de Nederlandse taal. “Bij de laatste pilot, in 2016, hebben we apart de taalles toegevoegd. Veertig tot vijftig procent van de deelnemers beheerst het Nederlands onvoldoende.”

In 2016 kende het project vijftien deelnemers. Van hen kwamen elf tot een afronding van het gehele programma. Na afloop bleken ze een afname van hun gewicht en Body Mass Index (BMI) te hebben. Ze scoorden een hoger cijfer op de ervaren gezondheid, het beweeggedrag, voedingsgedrag en de participatie, vooral in de vorm van vrijwilligerswerk.

Aan dat succes ging wel een heel proces vooraf. Stiggelbout: “Ferm Werk - in de regio verantwoordelijk voor de gemeentelijke taken op het gebied van participatie, werk en inkomen - deed de selectie van de deelnemers. Zij hebben alle langdurig werklozen in hun bestand. Het idee was om deze mensen in elk geval te helpen richting het vrijwilligerswerk en uit een sociaal isolement te halen. Na de selectie werden mensen uitgenodigd voor een voorlichtingsbijeenkomst, waar ze een verhaal te horen kregen van een voedingsdeskundige, een leefstijlcoach als algeheel coördinator en sport- en beweegdocent, een welzijnsconsulent, voor het vrijwilligerswerk, en een taaldocent.”

Persoonlijke doelen vaststellen
Na een fitheidstest en het invullen van een vragenlijst volgde een zogeheten ‘Triade-gesprek,’ tussen de deelnemer, hun consulent en de leefstijlcoach. “Tijdens dat gesprek stelden we doelen voor het programma, waarbij het echt om persoonlijke doelen ging. Voor de meesten betekende het wel dat het streven uiteindelijk op het verrichten van vrijwilligerswerk was gericht.”

Gedurende de achttien weken hadden de deelnemers twee sessies per week. “Op maandagen meer theoretisch, op woensdagen draaide het ook om samen actief sporten en bewegen. Dat je dingen samen doet, bepaalt voor een deel het succes van het programma. Op donderdag ging een deel van de deelnemers ook naar taalles. De taalles werd zoveel mogelijk afgestemd op de beide andere lessen. Uit de vragenlijst destilleren we een indeling op de zogeheten participatieladder. De meeste deelnemers begonnen op de laagste treden van 1 en 2. Na afloop zat het gemiddelde op 3,3. Ruim driekwart deed structureel aan vrijwilligerswerk.”

Landelijke erkenning
Het succes van Stapjefitter bleef niet onopgemerkt. “Het Kenniscentrum Sport beoordeelt interventies op hun kwaliteit. We hebben landelijke erkenning gekregen. Het betekent dat we in een databank komen en door gemeenten als een succesvol programma herkend en ingezet kunnen worden. Daarnaast hebben we twee jaar geleden via het Spotlight Project van de Europese Unie erkenning gekregen.”

Stiggelbout is al druk doende met een rondgang langs verschillende gemeenten. Hij bezoekt regelmatig regiobijeenkomsten van sportambtenaren. Binnen bestaande budgetten voor re-integratie, sociale zaken, sport, zorg en WMO, zo is ook zijn boodschap, is het mogelijk ruimte te creëren voor Stapjefitter. “Er liggen genoeg kansen en dit levert deelnemers en de samenleving veel op.”

Good practices
Graag haalt hij verschillende voorbeelden aan. “Neem Jennifer King. Zij is na afloop met ondersteuning van Ferm Werk haar eigen cateringbedrijf ‘Jenko’s Catering’ voor gezonde Surinaamse gerechten begonnen. Voor die tijd zat ze voornamelijk thuis en raakte ze geïsoleerd. Ze heeft veel meer zelfvertrouwen gekregen, ze geeft workshops en wordt ook ingezet bij de nieuwe programma’s van Stapjefitter. En uit de laatste groep noem ik graag Anne Steevels. Zij ervaart Stapjefitter echt als een cadeautje van de gemeente. Ze is in totaal circa vijftien kilo afgevallen en kreeg veel meer zelfvertrouwen. Als vervolg is zij haar eigen wandelgroep begonnen, op vrijwillige basis. Deze heet Stapje Verder. Ze heeft zo’n zeven deelnemers en die groep begint in deelnemersaantal te groeien. Dan heeft ons programma dus echt impact gehad.”

Het is de bedoeling dat Stapjefitter in Woerden een structureel karakter krijgt, weet Stiggelbout. Geheel en al vrijblijvend is het voor de deelnemers niet. Als zij instappen bij het programma, maar voortijdig afhaken, dan kunnen ze worden gekort op hun uitkering. “Het zorgt er wel een beetje voor dat de eerste stap het moeilijkst is. Ze moeten toch over die drempel. Maar tijdens de voorlichtingsbijeenkomst raken ze meestal enthousiast. Tot nu toe is er nog nooit iemand gekort. Maar we merken wel dat die stok achter de deur belangrijk is. Dat zeggen de deelnemers achteraf soms ook. Dat ze zonder die stok misschien eerder waren afgehaakt.”

Voor meer informatie: klik hier