door: Leo Aquina | 19 januari 2017

De hamstring van Arjen Robben was voor het WK van 2010 wereldnieuws in Nederland. Robben haalde met Oranje de WK-finale, maar Bayern München deed achteraf zijn beklag bij de KNVB. De hamstringblessure kwam terug. Sportfysiotherapeut en onderzoeker Nick van der Horst kan over het individuele geval Arjen Robben niets zeggen, maar de hamstring kent voor hem weinig geheimen. Op 9 maart promoveert hij op het onderwerp ‘Preventie van hamstringblessures in het voetbal: oefenprogramma's en sporthervatting'. In het kader van zijn promotie wordt er bij de KNVB in Zeist een symposium over blessurepreventie in het voetbal georganiseerd. Van der Horst deed zijn onderzoek vanuit het Universitair Medisch Centrum Utrecht in samenwerking met de KNVB. “De hamstringblessure is de meest voorkomende spierblessure in het voetbal”, vertelt hij.

Van der Horst heeft niet alleen als onderzoeker ervaring op het voetbalveld. Zelf speelde hij in de jeugd van FC Utrecht en in de Jupiler League voor Top Oss. “Hamstringblessures zijn mij gelukkig bespaard gebleven”, lacht hij: “Ik had meer last van enkelproblemen.” Als fysiotherapeut en als wetenschapper zag hij echter enorm veel hamstringblessures. “Ieder jaar krijgt ongeveer twintig procent van de voetballers een hamstringblessure. Daarnaast krijgt een derde deel van de spelers die eenmaal een hamstringblessure heeft doorgemaakt te maken met een recidief.” 

Nordic hamstringoefening
Van der Horst onderzocht hoe spelers met preventieve maatregelen het risico op een hamstringblessure sterk kunnen reduceren. In een eerder onderzoek kwam hij al tot de conclusie dat het FIFA11+ warming-up programma geen effect sorteerde als het ging om het terugdringen van hamstringblessures. 

“Het moest specifieker. We kwamen uit bij een studie uit Denemarken, waar Nordic hamstringoefeningen bij profvoetballers goed bleken te werken. De Nordic hamstringoefening is een partneroefening waarbij een speler op de knieën zit en zich voorover laat vallen, terwijl de ander hem bij de enkels vasthoudt. Dat is een zware oefening, je krijgt er spierpijn van, maar je bouwt er veel kracht mee op en het helpt echt.”

Veel minder kans op hamstringblessure
Van der Horst onderzocht veertig teams uit de eerste klasse amateurs gedurende een jaar, totaal zo’n zeshonderd spelers. “Twintig teams deden de oefeningen wel en twintig teams deden niets anders dan normaal”, legt hij uit. De groep spelers die de oefeningen wel deden hadden drie tot vier keer minder kans op het oplopen van een hamstringblessure. Een belangrijk resultaat voor zowel de spelers, als voor de trainer, omdat we weten dat minder blessures een direct verband heeft met een hogere positie op de ranglijst.”

Naast preventie, keek Van der Horst ook naar het revalidatietraject. “De kans op een recidief is groot en dat heeft te maken met de zogenaamde ‘return to play’-beslissing, het moment waarop besloten wordt of een speler weer mag spelen. “Vaak keren spelers te vroeg terug, waardoor ze opnieuw een hamstringblessure oplopen." Maar ja, hoe bepaal je of een speler er klaar voor is? 

"Samen met een groep van ongeveer zestig experts uit het FIFA-netwerk hebben we de ‘return to play’-beslissing kritisch tegen het licht gehouden. Op basis van die expertise hebben we een model ontwikkeld van criteria die leidend zouden moeten zijn. Die criteria komen niet alleen uit de medische hoek. Het is een multidisciplinaire aanpak. Zo’n beslissing moet altijd genomen worden in samenspraak met de coach, de sportarts, de fysiotherapeut, en natuurlijk ook de speler zelf. Iedereen heeft zijn eigen belangen. Er is nogal een verschil tussen een oefenduel of een Champions League-finale. Leidend moet in ieder geval zijn dat een speler geen pijn meer heeft. Veldtesten zijn belangrijker dan een MRI. Op zo’n scan zie je lang niet alles.”

Wereld te winnen
Hoewel Van der Horst heeft aangetoond dat de preventieve oefeningen effectief zijn, is hem ook gebleken dat maar weinig voetbalclubs het preventieprogramma ook daadwerkelijk toepassen. Daar ligt volgens hem nog een grote uitdaging, ook voor hemzelf. “Als iets bewezen effectief is, kan het toch eigenlijk niet zo zijn dat de clubs het links laten liggen. Ik vind het wel interessant om die koppeling tussen de wetenschap en de praktijk te onderzoeken.”

Voor meer informatie: Wetenschappelijk symposium Blessurepreventie in voetbal: praktische wetenschap