door: Thomas van Zijl | 3 maart 2016

Sporters proberen alles om net een procentje beter te zijn dan hun concurrenten. Ze trainen harder, experimenteren met materialen en nemen een ijsbad als ze denken dat het helpt. Toch rust er op mindfulness nog altijd enigszins een taboe, hoewel de zweverigheid er inmiddels zo goed als af is. Met de lancering van de Academie voor Mindfulness in Sport (AMS) hopen de initiatiefnemers sporters en hun trainers verder te enthousiasmeren.

Een van de initiatiefnemers van ASM is oud-basketballer en tegenwoordig coach Peter Meurs. Hij omschrijft mindfulness als een wetenschappelijk bewezen vorm van meditatie. Amerikaanse universiteiten, maar in hun kielzog bijvoorbeeld ook de Radboud Universiteit in Nijmegen, hebben er uitvoerig onderzoek naar verricht.

“Het werkt, dat staat onomstotelijk vast. Er zullen altijd sceptici blijven, maar dat zijn dan vooral mensen die er geen ervaring mee hebben.” Toch weet ook Meurs dat de weinig veranderingsgezinde sportwereld wat betreft mindfulness nog hoofdzakelijk braakliggend terrein is. Niet in Amerika overigens. De succesvolste coach uit de geschiedenis van de NBA - Phil Jackson - zweerde erbij. Het opmerkelijke is dat veel recepten voor succes navolging krijgen, maar als het om mindfulness gaat, ligt dat kennelijk minder voor de hand. Met de Academie voor Mindfulness in Sport zou daar verandering in kunnen komen.

Van start met 15 deelnemers
Vanaf april gaat die Academie open voor de eerste vijftien deelnemers. In samenwerking met de Academie voor Mindful Teaching van Eline Snel, is een training ontwikkeld die sporters in staat stelt om met meer aandacht bij hun sportbeoefening te zijn. In vijf weekenden verspreid over tien maanden krijgen coaches handvatten aangereikt om de sporter(s) die zij begeleiden met name minder op de automatische piloot te laten doen en te reageren vanuit het nu. Voor Meurs is dat een essentieel onderdeel van mindfulness.

“Bij ongeveer 90% van wat we doen, hoeven we niet na te denken, maar juist in de dingen die we heel bewust doen zit het verschil: het maximaal gebruik maken van potentie. Wereldkampioene op de 200 meter Dafne Schippers kan als voorbeeld dienen. Na de gouden race in Peking gaf zij aan dat ze na 150 meter heel bewust niet krampachtig haar Jamaicaanse tegenstander Thompson probeerde in te halen, uit angst voor verzuring. Ze was ‘gewoon’ blijven lopen. Meurs: “Natuurlijk wil Schippers graag winnen, maar iemand die in een flow zit is daar niet mee bezig. Die presteert maximaal zonder te hechten aan het resultaat.”

Stress simuleren
Echte toppers kunnen ontspanning koppelen aan inspanning. Sommige sporters beschikken daar van nature over, maar het is ook te trainen. Meurs deed het met zijn eigen team. Er zijn oefeningen denkbaar die veel stress oproepen in een geconditioneerde omgeving, dus met een vaste tijd, op een klein veld, met duidelijke doelen.

“Sommige van die oefeningen zijn helemaal niet goed te volbrengen”, zegt Meurs. “Ze moeten wel mislukken en dan is het interessant wat lijf en geest doen in die snelkookpan. Vliegen ze in de vluchtstand, verstijft het lichaam, wat gebeurt er met de ademhaling?” Voor trainers kunnen dit situaties zijn om met hun sporters te bespreken. Het is ook helemaal niet erg als er dingen misgaan. Juist dat is mindfulness. “Wat geweest is, is geweest. Daarna volgt de acceptatie. Er is geen ruimte voor verwijten, het draait juist om compassie.”

Meurs verwacht dat de Academie voor Mindfulness in Sport allereerst interesse wekt van de top. Daar is de ingang het grootst, die willen het liefst. Toch hoeft het daar wat hem betreft absoluut niet bij te blijven. “Mindfulness vergroot bewustzijn en plezier, daar kan iedereen de vruchten van plukken, kinderen niet in de laatste plaats.”

'Aandacht werkt'
In zijn stoutste toekomstdromen weet NOC*NSF de overheid ervan te overtuigen dat mindfulness een vaste plek verdient op (jeugd)sportvelden en op school. Dat zou niet eens uniek zijn. Er zijn in Nederland al een behoorlijk aantal (mindful) basisscholen die de methode ‘Aandacht werkt!’ van de Academie voor Mindful Teaching gebruiken en in Engeland is het mindfulness-programma .be (dot be) opgenomen in het lespakket.

“Veel pubers denk in eerste instantie misschien dat er echt iets mis moet zijn voordat ze met mindfulness beginnen, maar dat is niet de insteek.” De doelen van deze mindfulness-programma’s in het onderwijs zijn onder meer om bij de leerlingen meer concentratie en minder stress te realiseren, met als uiteindelijke doel de kinderen gelukkiger te maken.

Voor meer informatie: www.ams.coach