Samenvatting van het advies van de Nederlandse Sportraad over de doorontwikkeling van paralympische topsport

De positie van de paralympische topsport moet net zo volwassen en krachtig zijn als die van de olympische topsport. Die positie is nu gelijk, hij moet gelijkwaardig worden. Dit kan uiteindelijk uitmonden in inclusieve topsport voor mensen met en zonder handicap. Dat adviseert de Nederlandse Sportraad (NLsportraad) aan de minister voor Sport. De minister heeft de raad om advies gevraagd, onder meer over de rol die de Nederlandse overheid kan innemen om de paralympische topsport verder te ontwikkelen. De NLsportraad adviseert de minister regie te nemen en van Nederland een gidsland te maken.

De NLsportraad gebruikt het perspectief van de inclusieve samenleving als stip op de horizon voor dit advies. In een inclusieve samenleving zijn mensen met een handicap nergens uitgesloten. Zij voelen zich op alle fronten volwaardig onderdeel van de maatschappij. In dat licht ziet de raad de inclusie van breedtesport, talentontwikkeling, topsport en sportevenementen voor mensen met en zonder handicap als einddoel.

Eerst aandacht voor gelijkwaardigheid
Voordat dit einddoel kan worden gehaald, is de eerste prioriteit te werken aan een gelijkwaardige positie voor paralympische sport. De NLsportraad constateert namelijk in zijn analyse dat de paralympische topsport in Nederland (grotendeels) over gelijke voorzieningen beschikt als de olympische topsport. Maar gelijk is niet hetzelfde is als gelijkwaardig. Gelijkwaardig betekent juist dat er specifieke voorzieningen zijn waar dat nodig is. Het huidige gebrek aan gelijkwaardigheid wordt bijvoorbeeld gekenmerkt door de deels onzichtbare financieringsstromen voor paralympische topsport. Andere voorbeelden zijn de geringe mate waarin paralympische topsport is opgenomen in reguliere sportevenementen en de ontbrekende media-aandacht – los van de Paralympische Spelen. Daardoor ontbreekt de grotere publieke belangstelling.

Gezamenlijke visie en duidelijk zichtbaar binnen de sport
In Nederland is in de afgelopen decennia de organisatie van vrijwel alle disciplines van paralympische topsport ondergebracht bij reguliere sportbonden en NOC*NSF. Aan de ene kant heeft de paralympische topsport zich daardoor kunnen ontwikkelen. Het niveau van de topsportprestaties wordt steeds hoger. Die aandacht voor presteren hoort ook bij topsport, vindt de raad. Aan de andere kant is hierdoor het netwerk van deskundigen uiteengevallen. De positie van de paralympische sport is volgens de NLsportraad nu te kwetsbaar en te vaak afhankelijk van een beperkt aantal betrokkenen binnen een tak van sport. Daardoor is er geen gezamenlijke visie van partijen in de sportbranche op de ontwikkeling van paralympische sport. De NLsportraad adviseert de minister voor Sport de regie te nemen en met de branche en paralympische topsporters om tafel te gaan zitten, om een gezamenlijke visie en aanpak te ontwikkelen.

Van talent naar paralympisch topsporter
De doorstroming van breedtesport naar topsport is beperkt in de paralympische sport. Iemand die op jongvolwassen leeftijd een beperking oploopt, is vaak al bekend met (top)sport. Om deze sporters te scouten zijn talentdagen een efficiënt instrument. Maar kinderen en jongeren die van jongs af aan met een beperking leven, hebben meer stimulering nodig om gebruik te maken van hun sportieve talent. De NLsportraad adviseert de minister voor Sport aandacht te blijven schenken aan sportstimulering van deze kinderen en jongeren en ook voor hen talentdagen in te zetten.

Gelijkwaardige positie van topsporters
De positie van de paralympische topsporters verdient serieuze aandacht. Een aspect daarvan is de aandacht voor hun handicap. Paralympische topsporters willen worden gewaardeerd om hun sportprestatie en niet ‘omdat het knap is dat zij presteren met hun handicap’. De NLsportraad heeft respect voor die wens. Tegelijk constateert de raad dat media en sponsoren juist belangstelling hebben voor de persoon achter de topsportprestatie, of die nu paralympisch of olympisch is. Een fysieke of verstandelijke beperking maakt onderdeel uit van ‘de persoon achter de prestatie’: het is een specifiek aspect van de topsporter. De raad vindt dat dit aspect mag worden belicht, net zoals specifieke aspecten uit het leven van olympische sporters worden belicht. Door de aandacht voor dit aspect in het leven van paralympische topsporters kunnen zij zelfs een voorbeeld zijn voor anderen.

De NLsportraad adviseert NOC*NSF en sportbonden ook om na te denken over manieren om de positie van paralympische topsporters gelijkwaardig te maken. Een aanzet daartoe kan zijn om de medaillebonus van olympische en paralympische sporters gelijk te trekken.

Professionalisering van classificatie
De classificatie in de paralympische topsport roept veel vragen op. De organisatie van classificatie is rommelig en de financiering beperkt. Zowel nationaal als internationaal zijn investeringen nodig om classificatie te professionaliseren. Het advies van de NLsportraad is om hiervoor in Nederland een centraal ondersteuningspunt in te richten. Daarnaast adviseert de raad de minister voor Sport om zich samen met NOC*NSF en grote sportbonden internationaal hard te maken voor (de financiering van) verdere professionalisering van classificatie. Daarbij hoort ook een internationaal ondersteuningspunt. De NLsportraad ziet dat in diverse sporten innovatie plaatsvindt om parasporters met verschillende mate van beperkingen tegen elkaar te laten strijden. Het karakter van een sport bepaalt wat mogelijk is, van belang is dat sporten openstaan voor alternatieve methodes of spelregels.

Zichtbaarheid bij media en evenementen
Buiten de Paralympische Spelen is er weinig aandacht voor paralympische topsport, ook niet van de media. De NLsportraad vindt dat de overheid een stap extra mag doen om de paralympische topsport zichtbaarder te maken. De raad adviseert de staatssecretaris van Cultuur en Media om de evenementenlijst in de Mediawet aan te vullen met paralympische topsportevenementen (bijvoorbeeld wereldkampioenschappen van atletiek, rolstoelbasketbal of paracycling). Daarnaast adviseert de NLsportraad de minister voor Sport om met subsidies gezamenlijke topsportevenementen te stimuleren. Paralympische topsport wordt daarmee aantrekkelijker voor een groter publiek. Een voorbeeld daarvan is het ABN AMRO World Tennis Tournament. Nederland kan daarin als gidsland functioneren.

Kennis uit de wetenschap en praktijk
Nederland heeft veel kennis in huis die van waarde is voor de paralympische topsport. Ook heeft het de capaciteit en kennisinfrastructuur om verder te innoveren. De NLsportraad adviseert de minister van Sport ook hierbij de regie te nemen. Ook hierin is een gelijkwaardige positie voor paralympische sport van belang, bijvoorbeeld in de toekenning van onderzoeksgelden. Praktijkkennis die nu verspreid is bij de verschillende bonden, zou kunnen worden verzameld in een ondersteuningspunt bij NOC*NSF. Daarnaast adviseert de raad om voor paralympische topsport extra te investeren in de kennisfunctie van het Kenniscentrum Sport en Bewegen.

Nederland als gidsland in het buitenland
De NLsportraad vindt dat Nederland zijn positie als voorloper moet inzetten om andere landen te ondersteunen. De NLsportraad adviseert de minister van Buitenlandse Zaken daarom met NOC*NSF te bedenken hoe meer Nederlanders internationale functies kunnen vervullen in de paralympische topsport. Daarnaast adviseert de NLsportraad de minister van Buitenlandse Zaken om, in samenspraak met de minister voor Sport, bilaterale afspraken te maken met landen waar sport voor mensen met een handicap nog in de kinderschoenen staat.

Structurele investeringen nodig
Om de paralympische topsport door te ontwikkelen van gelijk naar gelijkwaardig en uiteindelijk samen, zijn structurele investeringen nodig. Er zijn onder meer middelen nodig voor de professionalisering van de classificatie, gelijkwaardige ondersteuning van (aankomende) paralympische sporters en voor het stimuleren van paralympische topsport in topsportevenementen. Het gaat om extra middelen, ze mogen dus niet ten koste gaan van de bestaande financiering van topsport.

Klik hier om het hele rapport 'Gelijkwaardig en inclusief' te lezen