door: Annemieke Bekkers
Met een vliegende start begon drie jaar geleden de Sportimpuls, een programma dat erop gericht was om meer mensen in beweging te krijgen. Die eerste ronde uit 2012 heeft veel opgeleverd. Bijna tweehonderdduizend mensen zijn gaan bewegen, van wie een kleine veertien procent is doorgestroomd naar reguliere sport- en beweegactiviteiten. Ook is er veel tot stand gebracht op het gebied van samenwerking in buurten en gemeenten. Complimenten daarvoor aan alle vrijwilligers en medewerkers die dat mogelijk gemaakt hebben!
Een donderslag bij heldere hemel was het natuurlijk niet, de opdracht van de minister. In het jaar daarvoor waren er al brieven naar de Tweede Kamer gegaan over het sportbeleid van het kabinet. Maar het was wel een kwestie van aanpakken en doorpakken. Er was geen tijd voor een wetenschappelijke benadering, met nauwkeurige metingen vooraf en achteraf zoals ZonMw dat in een andere context zou aanpakken. Het nadeel daarvan is dat niet alle getallen die we hebben even 'hard' zijn.
"Uiteindelijk hebben 172 projecten subsidie ontvangen. De sporten die het hoogst scoorden waren gymnastiek, voetbal en hockey"
Wat we heel precies weten, is dat er maar liefst 904 aanvragen binnenkwamen in die eerste ronde. Een ongekend groot aantal, waaruit blijkt hoe groot het enthousiasme was. We hebben alle zeilen bijgezet en elke aanvraag zorgvuldig beoordeeld. Uiteindelijk hebben 172 projecten subsidie ontvangen. De sporten die het hoogst scoorden waren gymnastiek, voetbal en hockey. Gemiddeld werd per project ruim 65.000 euro toegekend, een totaalbedrag van 11.286.409 euro. We moesten dus ook 732 aanvragen afwijzen. Dat is altijd jammer, maar om ook die te honoreren hadden we meer dan 60 miljoen euro nodig gehad.
Wat heeft het opgeleverd?
Onlangs heeft ZonMw een rapportage uitgebracht over deze eerste subsidieronde. In de 164 projecten die uiteindelijk te evalueren waren, is bijna overal nieuw aanbod gerealiseerd en zijn nieuwe doelgroepen bereikt. Daardoor zijn in totaal 194.108 deelnemers in beweging gekomen. Na twee jaar zijn volgens de projectleiders 26.751 mensen (13,8%) doorgestroomd naar regulier, structureel aanbod. Dat aantal kan zelfs nog groter zijn, want projectleiders hebben er meestal niet veel zicht op of mensen gaan sporten of bewegen bij een andere vereniging of aanbieder. Maar goed, laten we het houden op 13,8 procent. Dat is minstens zo veel als we verwachtten op grond van vergelijkbare projecten. Onze complimenten dus voor alle sportverenigingen en andere aanbieders die dit gerealiseerd hebben.
Wat ook een compliment waard is, zijn hun resultaten op het gebied van borging en samenwerking. Het risico van eenmalige subsidies is immers dat je tijdelijk reuring veroorzaakt, maar dat er niets blijvends wordt opgebouwd en alles weer terugzakt als de geldkraan weer dicht gaat. Uit onze evaluatie blijkt dat de aanbieders uit de eerste ronde ook op dat punt veel hebben bereikt. In bijna alle projecten is de financiering ook na het aflopen van de subsidie geborgd, heel vaak door contributies en eigen bijdragen van de mensen die ermee doorgaan. Voor de duurzame samenwerking op het gebied van (blijven) bewegen bleken onderwijs en de buurtsportcoach/combinatiefunctionaris een belangrijke rol te hebben.
"De effectiefste manier om nieuwe doelgroepen te bereiken loopt via samenwerkingspartners, bijvoorbeeld in de buurt en in het onderwijs"
Wat we geleerd hebben
Hoewel de Sportimpuls een actieprogramma is en geen wetenschappelijk ZonMw programma, hebben we ook een boel geleerd uit deze eerste ronde. Zo blijkt dat de effectiefste manier om nieuwe doelgroepen te bereiken loopt via samenwerkingspartners, bijvoorbeeld in de buurt en in het onderwijs. Ook werving via lokale media en rechtstreeks contact werkt goed. Een andere belangrijke conclusie is dat kleinschaligheid beter werkt dan grootschalige projecten. Hoe meer deelnemers, des te kleiner het percentage doorstromers. In projecten met honderd tot vijfhonderd deelnemers stroomde meer dan 38 procent door, terwijl dat in grootschalige projecten met meer dan duizend deelnemers onder de 13 procent lag.
ZonMw heeft ook lessen getrokken uit de eerste ronde om de Sportimpuls te verbeteren. Zo is het maximale bedrag verlaagd van 150.000 naar 100.000 euro, omdat gebleken is dat zo'n hoog bedrag voor veel aanbieders lastig te managen is. De hele procedure rond de aanvraag en beoordeling van projecten is verbeterd, waardoor bijvoorbeeld de criteria helderder zijn. De beoordelaars moeten ook transparanter aangeven hoe zij oordelen op deze criteria. Om de borging nog beter te garanderen, is samenwerking met gemeenten en interventie-eigenaren verplicht gesteld. Verder is er een nieuw systeem ontwikkeld voor de registratie en tussentijdse rapportage, de Menukaart Sportimpuls is verbeterd en de ondersteuning die aanvragers krijgen is veel meer uitgekristalliseerd. Het resultaat van deze en andere maatregelen is dat de kwaliteit van de projectvoorstellen duidelijk verhoogd is, terwijl het er minder zijn.
Aparte rondes
In de afgelopen jaren hebben nog drie rondes plaatsgevonden. Bovendien zijn er binnen het programma aparte rondes geweest voor kinderen met overgewicht en jeugd uit lage inkomensbuurten. Zodra we meer weten over de resultaten van die rondes, zullen we dat graag weer melden. Voor nu, voor deze eerste 'vliegende start' ronde, kan ik alleen maar zeggen dat ik ontzettend trots ben op de enorme hoeveelheid werk die sportverenigingen en andere aanbieders verricht hebben en de resultaten die daarmee bereikt zijn. Ik hoop van harte dat alle deelnemers, ook degenen die weer even stil zijn gaan zitten, de komende jaren met plezier zullen bewegen.
Voor meer informatie: Sportimpuls 2012 - Managementrapportage augustus 2015
Annemieke Bekkers is programmasecretaris Sportimpuls bij ZonMw en houdt zich bezig met de drie regelingen die Sportimpuls kent: 'Sportimpuls regulier', 'Sportimpuls Jeugd in Lage inkomensbuurten' en 'Sportimpuls Kinderen Sportief op Gewicht'. Bekkers is ruim twintig jaar werkzaam in de sport en heeft de Sportimpuls vanaf de start in 2012 meegemaakt; eerst als consulent sportontwikkeling bij Sportservice Zuid-Holland en vanaf 2014 bij ZonMw. Voor meer informatie: bekkers-maat@zonmw.nl