door: Bart Heuvingh
'I made a choice when I was 13. When people watch me play, I want them to leave the gym saying that they just saw a kid who gave everything he had, who had natural abilities, but he played as if he was the 12th guy on the roster. If I can be rememberd as a person who squeezed every ounce of juice out of this orange that he could.' Deze quote van Kobe Bryant is een geweldig voorbeeld van een groeimindset, namelijk de overtuiging dat aangeboren talent altijd verder te ontwikkelen is. Er bestaan vijf leerprincipes om deze juiste mindset te stimuleren: procescomplimenten geven, een 'open fouten'-cultuur creëren, ontwikkeling zichtbaar maken, uitleggen hoe leren werkt in het brein en het ontwikkeltraject van topsporters inzichtelijk maken. Deze column is een praktisch voorbeeld van dat laatste principe.
'Wie de weg van anderen begrijpt, is in staat zijn eigen weg te vinden.' Met deze woorden begint Kobe Bryant zijn documentaire Muse. Ze geven ook precies aan waarom dit artikel is geschreven, zodat de carrière van Kobe - die 26 januari jl. samen met zijn 13-jarige dochter en zeven andere inzittenden overleed na een helikoptercrash - als inspiratie kan dienen voor de nieuwe generatie sporters.
Een twijfelachtig record
Allereerst een greep uit zijn prijzenkast: 5 keer kampioen NBA, 34 keer speler van de maand, 2 keer topscoorder ervan, 18 maal bij het NBA all star team1, de jongste all star debutant2, nummer 2 in het klassement van meest gemaakte punten per wedstrijd.3 Een minder bekend record van Kobe is die van de meeste gemiste schoten in de NBA, namelijk 13766 ballen!4 Op het eerste gezicht misschien niet het record om het meeste trots op te zijn, maar dit record is misschien wel wat hem het meest definieert . Het zegt namelijk iets over zijn lef en over zijn mindset. Verderop in dit artikel wordt dit hopelijk duidelijk, maar eerst de reactie van hem Kobe op het moment dat hij dit twijfelachtige record bemachtigde. Glimlachend en schouderophalend zei hij tegen de interviewer:
'Well, I’m a shooting guard that’s played for 19 years.'5
Voordat we ingaan op waarom dit zo'n geweldige reactie is waaruit zijn mindset blijkt, nu eerst die weg naar de NBA toe.
"Alles begon voor Kobe Bryant met liefde voor de bal"
Leergierigheid vanuit liefde voor het spel
‘Ik houd van wat ik doe. Zo eenvoudig is het. Ik put er zoveel vreugde uit!' Alles begon voor Kobe met liefde voor de bal, zo blijkt ook wanneer hij zegt: 'ik weet nog dat mijn ouders mijn eerste officiële leren basketbal voor mij kochten. Ik heb er een week mee in bed geslapen!'6
Naast zijn eigen liefde voor het spel, werd hij ook op de juiste manier gesteund door zijn familie. Zijn vader zei tegen Kobe toen hij 10 jaar was en geen punt had gescoord de gehele zomer: 'of je nu 0 of 60 punten maakt, ik houd van je ongeacht wat dan ook!' Dat is het meest belangrijke wat je tegen een kind kunt zeggen, aldus Kobe.7 Juist door deze onvoorwaardelijke liefde te geven stimuleerden zij een veilige basis voor Kobe om zich verder te ontwikkelen.
Vanuit deze steun van zijn ouders en liefde voor het spel ontwikkelde Kobe zijn leergierigheid. ‘Mijn opa van moeders kant maakte videokopieën van wedstrijden uit de NBA en stuurde die naar ons toen wij in Italië woonden.8 Dan bekeek ik die wedstrijden telkens weer opnieuw en opnieuw en opnieuw en opnieuw! Ik leerde alle aspecten van het spel en keek af bij de grote namen.’9
Op een gegeven moment verandert er iets bij Kobe. Hij gaat van een jongen die van basketbal houdt, naar een puber die met volledige toewijding zijn droom achterna gaat. In eigen woorden: ‘Het ging om liefde voor de sport en om plezier maken! Maar vanaf mijn dertiende, kwam daar iets bij: het besef dat ik echt een profspeler wilde gaan worden in de NBA. Je moet een keuze maken als individu als je groot in iets wilt worden. We kunnen allemaal meesters in ons vak worden'. Elk seizoen deze jaren dacht hij na wat hij wel en niet goed deed om zo continu te verbeteren. Ook bij Michael Jordan viel zijn leergierigheid en drang om zichzelf te verbeteren op: ‘You rarely see someone who is looking and trying to improve each and every day!'10
"Spelers met een statische mindset focussen zich op het bewijzen dat ze genoeg talent hebben, terwijl spelers met een groeimindset zich focussen op verbeteren van zichzelf"
Al met al is er duidelijk sprake van een groeimindset bij Kobe, namelijk de overtuiging dat talent te ontwikkelen is. Uit de literatuur blijkt dat een sporter met deze mindset: 1. leerdoelen stelt; 2. veel inzet toont; 3. doorzet bij tegenslag en 4. feedback durft te vragen.11
Ad. 1. Focus op leerdoelen
‘I never tried to prove anything to someone else. I wanted to prove something to myself’
Spelers met een statische mindset focussen zich op het bewijzen dat ze genoeg talent hebben, terwijl spelers met een groeimindset zich focussen op verbeteren van zichzelf. Doordat Kobe gelooft dat zijn talent te ontwikkelen is, verdoet hij geen tijd met bewijzen aan anderen dat hij genoeg heeft. Hij gebruikt al zijn energie op waar hij invloed op heeft, namelijk zichzelf ontwikkelen: ‘You know for me basketbal was the most important thing, so everything I saw whether it was TV shows, whether it was books I read or people I talked to. Everyting was done to try to learn how to become a better basketball player. Everything! So when you have that point of view then literally the world becomes your library to help you become better at your craft!12
Ad. 2. Inzet tonen
'I can't relate to lazy people. We don't speak the same language. I don't understand you. I don't want to understand you'
Waarom zou je hard werken als je een natuurtalent bent? Je gaat pas echt veel inzet tonen als je de overtuiging hebt dat je talent kan ontwikkelen. Bij Kobe is dit precies het geval. ‘Je kunt onmogelijk beter worden dan ik, want je steekt er niet zoveel tijd in als ik!’ is een uitspraak die hij heeft gedaan en die zijn werkethiek aangeeft. Die toont hij niet alleen in de vele uren op het veld, maar ook in zaken eromheen: mentale voorbereiding13, krachttraining, visualisatie, tactische analyses14 , meditatie15 en leefstijl. Over dit laatste dacht Kobe niet lichtzinnig: ‘Je moet constant rekken, constant ijsbaden nemen en je constant laten masseren. Het juiste eten en het juiste drinken. Het is een leefstijl en je moet er fulltime mee bezig zijn!’
"Sporters met een statische mindset tonen vaak minder inzet, zodat ze een excuus hebben als ze het niet halen"
Zijn arbeidsethos was legendarisch en ook veel teamgenoten zeiden dat hij vaak de eerste in de gym was en pas als laatste weg ging. Kobe komt in een interview aan het einde van zijn carrière met een reden waarom sommige teamgenoten niet altijd 100% inzet leveren!16 'Wat nou namelijk als het toch mislukt wanneer je 100% je best hebt gedaan, wat zegt dat dan over jouw talent. Je moet met teamgenoten dan bespreken waar die overtuiging/angst vandaan komt en ze dan helpen ermee.' Eigenlijk omschrijft Kobe hier het gevolg van een statische mindset. Omdat dit type sporter vaak minder inzet toont, zodat ze een excuus hebben als ze het niet halen. Het lag dan niet aan hun talent, maar aan het feit dat ze niet volledig hun best hadden gedaan.
Ad. 3. Omgaan met fouten
‘Je moet het blijven proberen. Als het tien keer mis is, dan wordt de elfde bal prachtig!’
Kobe verloor ooit een partij in de plays offs, door meerdere missers op het einde17. Zijn antwoord was niet bij de pakken neerzitten, maar diezelfde nacht nog flink oefenen. Hij gaf aan dat dit zijn manier was om te verwerken dat hij zijn team en fans had teleurgesteld. Later zou Kobe over dit moment zeggen: ‘It was an early turning point for me in being able to deal with adversity, deal with public scrutiny and self-doubt. I look back at it now with fond memories, but back then it was misery.’18
Spelers met een statische mindset willen het liefst zo min mogelijk fouten maken, want die zeggen eigenlijk dat ze niet talentvol genoeg zijn. Dit terwijl spelers met een groeimindset snappen dat een fout niet iets permanents over hun talent zegt. Fouten zijn niet het tegenoverstelde van succes, maar een onderdeel ervan geloven zij. Blijkbaar heeft Kobe geleerd dat je niet bang moet zijn voor fouten en heeft hij volledig geaccepteerd dat fouten erbij horen. Deze mindset is terug te zien in het behalen van het twijfelachtige record van meeste gemiste schoten. Al zijn successen waren misschien niet mogelijk geweest zonder het lef om te blijven schieten en dus fouten te maken. Daarom is zijn succesverhaal ook tevens het verhaal van het record qua gemiste schoten. Het zijn twee kanten van dezelfde medaille. Echter één kant van de medaille (de fouten) blijft vaak verborgen. Daarom deze column zodat spelers ook dit record van Kobe leren kennen. Volgens Derek Sivers werkt dit inspirerend:
'I think that watching this process and the mistakes is a lot more encouraging then just seeing a finished product. We see all the mistakes in ourselves, but we only see others’ final product.'
"Kenmerkend voor spelers met een groeimindset is dat ze feedback durven te vragen, terwijl spelers met een statische mindset dit liever niet doen"
In de mindset van Kobe accepteer je dat fouten erbij horen en maak je jezelf er dus ook niet druk om! Je gaat gewoonweg weer door en als je er zo naar kijkt, bestaan fouten dan eigenlijk wel?
Ad. 4. Feedback en advies vragen
‘Ik wil leren hoe ik de beste basketballer van de wereld word. Dan moet ik leren van de beste!’
Kenmerkend voor spelers met een groeimindset is dat ze feedback durven te vragen, terwijl spelers met een statische mindset dit liever niet doen. Straks ziet iemand nog dat ze eigenlijk misschien niet genoeg talent hebben. En waarom eigenlijk tips vragen als jouw talent toch vaststaat? Voor spelers die hun talent willen ontwikkelen is feedback vragen juist is een logische stap. Dat Kobe zoveel feedback en advies vraagt, is een duidelijk indicatie van zijn groeimindset:
'Je kan niets leren als je niets vraagt. Dus ik vroeg: ’Hoe doe jij dit en dit?’. Michael Jordan zei: ’Wat? Huh?’. Ik herhaalde mijn vraag en hij gaf me vervolgens een geweldig antwoord. Ik denk dat niemand hem iets durfde te vragen, dat spelers geïntimideerd door hem waren. Hij zei nog: ’ik geef je m’n nummer na de wedstrijd en dan kan je me een keer bellen.'19
Uit alle vier de bovenstaande aspecten blijkt hoe sterk zijn groeimindset was. Kobe zijn wil om te leren en zichzelf te verbeteren was enorm.
"Kobe was met nog veel meer ontwikkelingen bezig, die hij helaas nooit meer kan afronden. Gelukkig kan zijn legacy wel voortleven"
Inspireren van anderen
Na zijn carrière wilde Kobe deze geleerde lessen niet verloren laten gaan en heeft hij zichzelf een nieuwe doelstelling gegeven, namelijk anderen inspireren het beste uit zichzelf te halen. Eigenlijk zijn groeimindset doorgeven aan anderen: ‘Ik wil jonge atleten helpen om de beste versie van zichzelf te worden. Om de top te halen. Sommigen zullen professionals worden, anderen niet. Maar tijdens die lessen om een zo goed mogelijke sporter te worden, leren ze ook andere lessen. Om op die manier misschien de beste schrijver, dokter of kunstenaar te worden.20’
Dit helpen deed Kobe door zijn documentaire 'Muse', de mamba sports academy21, een korte film22 en zijn boek The Mamba Mentality23. Kobe was met nog veel meer ontwikkelingen bezig, die hij helaas nooit meer kan afronden. Gelukkig kan zijn legacy wel voortleven en hopelijk helpt deze column daarbij.
'The older you get, the more you understand that it is about the next generation. The most important thing you can do is to pay everything you have learned forward to them. That is how you trully create something that lasts forever!'
Kobe Forever!
Bart Heuvingh is topsportbegeleider bij AZ Alkmaar en eigenaar van SportMindset. Hij heeft SportMindset opgericht omdat hij er heilig in gelooft dat een groeimindset de basis van talentontwikkeling vormt en dat een statische mindset als een rem op talentontwikkeling werkt. In 2017 is zijn boek Talent van morgen – groeimindset als basis voor talentontwikkeling uitgekomen bij Arko Sports Media. Bart Heuvingh heeft Bewegingswetenschappen (VU) en Sport- en Prestatiepsychologie (UvA) gestudeerd. Hij is te bereiken via Twitter, LinkedIn of via een reactie onder deze column.
Noten:
1. https://nl.wikipedia.org/wiki/NBA_All-Star_Game
2. https://www.justallstar.com/nba-all-star-game/player-lists/players-by-age/
3. https://www.basketball-reference.com/leaders/pts_game.html
4. https://www.sportscasting.com/10-players-who-have-missed-the-most-shots-in-nba-history-2/
5. https://www.theguardian.com/sport/blog/2020/jan/28/kobe-bryant-missed-more-shots-nba
6. Kobe Bryant in de documentaire 'Muse'
7. https://www.youtube.com/watch?v=CpZVXkJBL9A
8. De familie Bryant woonden in Italië omdat zijn vader daar professioneel basketbal speelden
9. Kobe Bryant in de documentaire 'Muse'
10. https://www.youtube.com/watch?v=-SEiGEbxv5M
11. https://www.sportknowhowxl.nl/nieuws-en-achtergronden/column-xl/item/85015/
12. https://www.youtube.com/watch?v=4i_Lnq96IJ0
13. https://www.telegraaf.nl/sport/136709045/kobe-bryant-van-basketballegende-naar-inspirator-voor-miljoenenpubliek
14. https://www.youtube.com/watch?v=jbDXM5p9hkY
15. https://www.youtube.com/watch?v=LdrVVJPlUK4
16. https://www.youtube.com/watch?v=jbDXM5p9hkY
17. https://www.youtube.com/watch?v=bi6fftt43xo
18. https://www.theguardian.com/sport/blog/2020/jan/28/kobe-bryant-missed-more-shots-nba
19. https://www.telegraaf.nl/sport/136709045/kobe-bryant-van-basketballegende-naar-inspirator-voor-miljoenenpubliek
20. https://www.telegraaf.nl/sport/136709045/kobe-bryant-van-basketballegende-naar-inspirator-voor-miljoenenpubliek
21. https://www.youtube.com/watch?v=YIsRHMQGXlc
22. https://www.youtube.com/watch?v=1FUr4tFyKW0
23. https://www.bol.com/nl/p/the-mamba-mentality/9200000094368966/?s2a=#productTitle