door: Marcel van der Kuil

Er gebeurt de laatste tijd veel op het vlak van ‘digital health’: momenteel worden meer dan honderd nieuwe applicaties per dag gelanceerd¹ die iets willen doen voor onze gezondheid en/of welzijn, tijdens het sporten of anderszins. Het is moeilijk om door de bomen het bos te zien en om bijvoorbeeld te bepalen of een app wel zo handig en betrouwbaar is. Diabetes staat al langere tijd in de belangstelling binnen de ‘digital health’ en het is aardig om te constateren dat dit ondertussen heeft gezorgd voor prima producten, die veel vrijheid en zelfstandigheid geven, wat kan helpen om met minimale beperking te sporten en zo actief te werken aan de gezondheid.

Diabetes is een verstoring van de insuline- en de glucosehuishouding. Een gezonde levensstijl heeft een goede invloed op het beheersen van de hoeveelheid insuline en de hoeveelheid glucose in het bloed en dus op het algemene welzijn. Toch komt er een hoop bij kijken om als diabetespatiënt alles onder controle te houden. Zo moeten mensen met type 2 gemiddeld eens per dag hun bloedsuiker meten, terwijl mensen met type 1 dat gemiddeld drie tot tien keer moeten doen.

Momenteel hebben ruim een miljoen mensen in Nederland diabetes. Verreweg de meerderheid van deze mensen heeft diabetes type 2. Het is belangrijk om te weten dat een tijdige signalering van klachten en interventie met bewegen of sport zelfs kan zorgen dat de diabetes type 2 kan worden voorkomen². Hier ligt een mooie taak om te zorgen voor innovatieve meetprocessen en preventie- en behandelmethoden, waarin ook zorgverleners, familie en vrienden kunnen aanhaken om hun steentje bij te dragen. Dit is ook hard nodig, omdat er de komende twintig jaar wereldwijd een aanzienlijke stijging³ van het aantal diabetespatiënten wordt verwacht.

De zelfmeettrend
Jezelf gezond houden is een stuk makkelijker geworden, bijvoorbeeld door het goede werk van de ‘Quantified Self’-onderzoekers⁴. Het idee van deze onderzoekers is dat je met goede meetapparatuur meer over je eigen lichaam en geest kunt leren. Dit is een stuk makkelijker dan het klinkt, omdat veel van de algemene kennis al enige tijd beschikbaar is, maar deze kun je nu specifiek en persoonlijk maken door het verzamelen van data en statistiek over jezelf, in verschillende situaties, 24 uur per dag, als je dat wilt.

Hierdoor krijg je meer bewegingsvrijheid en hoef je minder beroep te doen op de zorgverleners. Diabetes is een van de populairste onderwerpen geworden onder deze onderzoekers. Zo wordt diabetesmeetapparatuur in deze groep ook gebruikt door mensen zonder diabetes, om zo ook het bioritme te stabiliseren. Door het verder verbreden van de basis van onderzoek en toepassing kan het innovatieproces verder worden versneld. En dit recept werkt uiteraard ook voor andere uitdagingen met betrekking tot sport, gezondheid en voeding.

Makkelijk meten met de Freestyle Libre
Een goede vriend van mij heeft diabetes type 1 en hij wees mij onlangs op de FreeStyle Libre van producent Abbott⁵. Dit is een product voor ‘Continue Glucose Monitoring’ (CGM). Met dit product kan er gemeten worden, discreet door de kleding heen, zonder te prikken, zonder huidirritatie, bloedverlies en teststrips. De meting wordt gedaan met een kleine, slimme sensor, die op de bovenarm wordt geplaatst. Dit is onzichtbaar als je kleding draagt en het kan zelfs tijdens het sporten, zwemmen en bij het douchen worden verricht.

Ook hier wordt gebruik gemaakt van ‘lerende’ algoritmes, modellen en statistiek, om zo snel en betrouwbaar te kunnen meten, waarbij de sporter steeds minder hoeft te ‘gokken’. Uiteraard zijn er ook andere goede meetproducten. In alle gevallen geldt dat er nog veel onderzoek nodig is, zowel in de klinische context als in de praktijk van de gebruiker, specialist en zorgverleners, om de innovatie verder te blijven voeden met goede observaties en ideeën. Hierin ligt een mooie voortrekkersrol voor de sporters.

Trends en aankomende innovaties
Het ultieme doel is om een zogenaamd ‘gesloten systeem’ te maken, dat de functie van de alvleesklier kan nabootsen. Hiervoor wordt de bovengenoemde meetapparatuur gecombineerd met een zogenaamde slimme ‘Sensor Augmented Pump’ (SAP). Met deze pomp kan de insuline op een makkelijke manier worden ingebracht, op basis van de glucosemetingen. Dit gaat nu nog in twee stappen, waarbij de gebruiker de SAP moet instellen, gegeven de meetwaarden van het Continuous Glucose Monitoring (CGM) systeem. Daarbij kan deze pomp nu nog alleen de insulinetoediening stoppen om hypo’s te voorkomen, het voorkomen van hypers (te veel glucose) is nog niet mogelijk. Er zijn ook uiteraard ook financiële uitdagingen, denkend aan de aanschafkosten en de levensduur.

Dit probleem is voor de smartphone opgelost met het abonnement, waarbij de gebruiker steeds maar een laag bedrag hoeft te betalen bij de aanschaf. Deze aanpak zou ook prima kunnen werken voor diabetesapparatuur, waarbij bijvoorbeeld de zorgverzekeraar het abonnement verstrekt.

Tenslotte is het goed om te realiseren dat vooral voeding, slaap en werk de grootste impact kunnen hebben op de glucosespiegel, veel groter (en onvoorspelbaarder) dan sport. Als deze metingen uiteindelijk ook gecombineerd kunnen worden met de diabetes metingen, dan wordt het mogelijk om de balans of de homeostatis van lichaam zelf (actief en gericht) te ondersteunen. Al met al lijkt het ook een interessant idee om dergelijk leerprocessen te versterken met ‘gamification’, zeker voor kinderen⁶. In zo’n Sim City-achtige game kun je dan bijvoorbeeld punten behalen, als je lukt om je eigen glucosespiegel goed in balans te houden of je glucosewaarden goed te voorspellen.

Conclusie
Sporten is gezond, zeker als je diabetes hebt⁷. Er zijn zelfs ervaringsdeskundigen - Bas van de Goor bijvoorbeeld - die stellen dat de enorme ervaring, discipline en zelfkennis van de sporter met diabetes een enorm voordeel geeft ten opzichte van de overige sporters, omdat zij veel meer weten over hun energiehouding! De vele innovaties van diabetesproducten laten zien dat de gevolgde ‘quantified self’-aanpak ook interessant kan zijn voor het begeleid sporten in het algemeen. Ook andere patiëntgroepen kunnen dus op deze manier geholpen worden om zoveel mogelijk te kunnen bewegen en sporten, met betaalbare en betrouwbare producten, die je zelfs kunnen helpen om een soort arts-assistent of trainers-assistent te worden, als je dat wilt. Wel zijn deze producten bedoeld als hulpmiddelen. Het is dus verstandig om bij twijfel altijd even wat aanvullende checks te doen en te overleggen met de zorgverlener, net zoals het met de GPS verstandig is om af te en toe om je heen te kijken en bij twijfel de ANWB te bellen.

Noten:

1. Zie hier
2. Zie hier
3. Zie hier
4. Zie hier
5. Zie hier
6. Zie hier
7. Zie hier

Voor meer informatie: www.diabeter.nl, www.diabetesfonds.nl, quantifiedself.com en www.bvdgf.org

Marcel van der Kuil is actief als hardloper en mountainbiker. Daarnaast is hij actief als Sports & Health Tech ondernemer. Data speelt daarbij een grote rol. Van der Kuil richt zich in zijn columns op ontwikkelingen en trends in de wereld van sport en gezondheid, wat betreft wetenschap, technologie, business en sportbeleving. Zie ook zijn profiel op Linkedin.