door: Huub Stammes

Als je het verzoek krijgt om iets te schrijven hoe de georganiseerde sport er in 2030 uit zal zien dan siert bescheidenheid. En een terugblik werkt daaraan mee. Hoe was het überhaupt in 2010? Hoeveel is er veranderd? Wat is er in het afgelopen decennium gepasseerd, en daarmee een beeld te krijgen hoeveel er veranderd is en met welke snelheid. Weet je het nog, 2010? 

Enkele belangrijke markeringen van 2010: de eerste drones werden ingezet door legers in oorlogen. Eerste legalisering van wiet in Columbia en in acht staten van de Verenigde Staten. De glasvezelkabel wordt geïntroduceerd in Nederland, en de e-bike begint aan een enorme opmars. Apple zette echt door met de iPhone met alle gebruiksgevolgen, Facebook in opmars en passeert Hyves in Nederland, Amazon nam de plaats in van vele retailers en dat deed Alibaba vanuit China. 

Marginaal bestaan
En innovatieve nieuwkomers verschenen, zoals bijvoorbeeld Ayden, Booking.com, die in combinatie met de banken- en financiële crisis disruptief werkten op de markt, zodat andere bedrijven die niet snel konden veranderen het loodje legden. De duur van een gemiddeld bedrijf is inmiddels met veertig procent afgenomen in tien jaar. Heel veel startups haalden het overigens niet of leiden een marginaal bestaan. 

Het is niet allemaal rozengeur en zonneschijn. De technologische ontwikkelingen bieden in het komend decennium vooral kans om onnodige logistieke processen zo goed als weg te nemen of in tijd te reduceren waardoor er meer vrije tijd ontstaat. Organisaties die de customer journey tot in de puntjes uitvoeren zijn de winnaars. 

Opmars technologie
Het afgelopen decennium kenmerkte zich als de opmars van de technologie. Maar niet zo snel als de futurologen voorspelden. Ik heb nog sheets van 2010 en vele voorspellingen zijn niet allemaal uitgekomen. We worden niet overspoeld met robots die ook nog eens alle banen overnemen, de blockchain kwijnt weg, files zijn er elke dag in overvloed, en toch gaan veranderingen sneller dan ooit. 

De wereld verkeert in een transitie naar een nieuw tijdperk, hoe we het wenden of keren. Dit gebeurt door diverse versnellingen van verschillende krachten. Er zijn drie hoofdkrachten te benoemen waardoor er als gevolg maatschappelijke veranderingen zijn: 

1. technologische ontwikkelingen: social media, robotisering, kunstmatige intelligentie, enzovoorts; 
2. globalisering: mensen (toerisme, emigratie, urbanisatie), bedrijven, goederen, enzovoorts;
3. moeder natuur: overbevolking, uitputting natuurlijke reserves, verrommeling ruimtelijke orde; klimaatverandering, uitsterven van soorten, enzovoorts.

Dit geeft gevolg en druk op nationale politiek, geopolitiek, organisaties, ethiek en gemeenschappen. Dit leidt dat we onder meer op andere wijze sociale contacten bouwen en onderhouden, we levenslang moeten leren en dat de publiek private wereld diffuus is geworden. Wie heeft de werkelijke macht: Silicon Valley of de politiek? De bevolking diversifieert en heeft behoefte aan gezondere gemeenschappen. 

Zwanenzang
Opgeteld zorgt dit voor een gestreste maatschappij doordat het tempo van veranderingen vanuit de technologie, globalisering en moeder natuur velen van ons te boven gaat en mensen zich niet in controle voelen. Dit mede doordat er een gat is tussen de mogelijkheid tot adaptie van mensen en er geen (politieke) leiders zijn die de weg wijzen. Veel mensen voelen zich ontheemd en zijn op zoek naar voor hen veilige havens. Het dictaat van het neoliberalisme vindt zijn zwanenzang door de druk op de maatschappelijke waarden in plaats van alleen het privilege van het economische. Als we terugkijken in 2030 naar 2020 dan zien we dat tussentijds een einde is gekomen aan de dominante mannelijke apenrotsleiders. En we zijn teruggekeerd naar het Rijnlandse model in plaats van het huidige Angelsaksische. 

Demografie is een andere voorspeller. In 2030 zullen er volgens het CBS bijna 19 miljoen inwoners zijn. De bevolkingsgroei van de afgelopen 10 jaar zet zich onbekommerd door. Elk jaar groeit de bevolking met ca. 100.000 of meer (een stad zo groot als Alkmaar of Delft erbij). Dit zorgt voor verdergaande urbanisatie en druk op de openbare ruimte. Ook de ontvolking van grensgebieden gaat in eerste instantie door, maar keert zich door de sterke urbanisatie omdat mensen op zoek zijn naar rust en de hectiek van de randstad ontvluchten. Dit met name door de pensionada’s. Het land ontgroent en vergrijst ondertussen. Het aandeel ouderen dat sport gaat enorm toenemen. De huidige generatie sporters zal over tien jaar gemiddeld acht jaar ouder zijn. Dit vraagt aanpassing van veel sportvormen. Sportclubs worden steeds meer en meer plaats voor sociale contacten en vriendschappen. 

Verlies marktaandeel
Dit gezegd hebbende, wat kan de sport dan de komende tien jaar betekenen in 2030? Tien jaar geleden waren er ongeveer evenveel sporters actief bij clubs als nu. Wel zijn er meer mensen gaan sporten in de afgelopen tien jaar. Het is natuurlijk prachtig dat mensen meer sporten en bewegen. De sportbonden en hun clubs verliezen dus marktaandeel. De tijdsfactor en het gezondheidsmotief lijken de grootste oorzaken. Zal dat veranderen? Als we niets doen wel. Als we inhaken met de kracht van de clubs kunnen we weer groei van de clubs verwachten. Dan moeten we wel wat doen. 

De club kan zo’n veilige haven zijn waar de sociale en educatieve elementen voor rust zorgen in het drukke bestaan. De club is een ontmoetingsplaats voor velen. De 'to do'-lijstjes zijn minder belangrijk geworden in 2030. Onthaasting is een woord van de jaren negentig, maar krijgt nu pas zijn echte waarde. Zo liet CNV in december 2019 optekenen dat een dertigurige werkweek een logisch gevolg hiervan is. Grappig mijn MS-Word verbeteraar geeft een veertigurige werkweek aan, dus ook die moet veranderen. Microsoft heeft wat te verbeteren. De geschiedenis van de laatste anderhalve eeuw leert dat we sinds de industriële revolutie in de loop van de tijd steeds minder zijn gaan werken en van meer welvaart genieten. Dit zet zich door. 

Menselijke maat
Sport wordt verder minder prestatief. Wel willen mensen meer aandacht van andere mensen en krijgen het ook. De selfie is een buzz-woord van de jaren ‘10. In 2030 gaat het over 'wij'. Het dorp wordt het voorbeeld. Het oosten voorop met het nabuurschap. De mens wordt weer de maat en we hebben weer echt tijd voor elkaar. Dat heeft ook te maken met een oudere bevolking, de drift wordt minder. Het gaat niet meer om economische groei maar om maatschappelijke waarden. De ratrace wordt minder belangrijk gevonden. 

Wat hebben we wel gerealiseerd in 2030? 

• We hebben in het onderwijs een fysieke sporttoets ontwikkeld voor basisscholieren, pre-pubers en post-pubers. Hieruit ontdekken leerlingen hun echte talenten. En dit maakt sporten veel leuker voor hen. Zij maken hun keuze meer zelf. 
• We hebben gekozen om het belang van de jeugd voorop te plaatsen in plaats van de eigen sport en kiezen voor brede sportontwikkeling van de basisvaardigheden van elk kind. 

• Nog steeds starten kinderen met het zwemdiploma om daarna een keuze te maken uit drie sporten voor het ontwikkelen van hun levenslange motorische basisvaardigheden: judo, turnen en baanatletiek, de moeders van het sporten. Daarna vervolgens zij op basis van de sporttoets hun weg.
• In het basisonderwijs is de Scandinavische les geleerd, en leren de leerlingen nu zoveel mogelijk buiten in de natuur. Als gevolg daarvan kunnen kinderen weer over een slootje springen, klimmen en klauteren in bomen, hebben blauwe plekken die genezen en zijn een stuk minder dik en gezonder.
• Op lokaal niveau weten we, door beschikbare data, wie welke sport wil bedrijven en door slim aanbod sporten zij bij de sportclubs.

• De overheid, NOC*NSF en haar partners maken langdurige reclamecampagnes om de positieve waarden van de clubs te ondersteunen.
• We hebben een eigen sport tv-kanaal met alle mogelijke digitale vertakkingen. Elke sportbond doet mee en hebben hun uitzendrechten ingebracht, welke zij verzilveren.
• De bonden hebben de handen ineengeslagen om hun commerciële rechten samen te verkopen door een eigen bureau, waarvan de aandelen 100% van de sport zijn.
• Een kabinet met blijk van langetermijnbeleid heeft voor de omslag gezorgd door te kiezen voor gezondheidspreventie en daarin te investeren. Sport krijgt een vast substantieel percentage van de zorglasten.
• De politiek heeft financiering van de sportbonden weggehaald bij de Nederlandse Loterij en ondergebracht bij het Ministerie van Zorg, Sport en Preventie. De clubs, bonden en gemeenten ontvangen rechtstreeks geld van het Ministerie van Zorg, Sport en Preventie.

Het unieke Nederlandse sportverenigingslandschap krijgt alle kansen na het toppunt van individualisme en consumentisme. De mens staat centraal in plaats van de economische groei. We zijn in 2030 overgegaan naar een nieuw tijdperk en we zijn tot rust gekomen en ik geniet dan van mijn pensioen... :-)

Allemaal een goed en gezond 2020 en op naar 2030.

Huub Stammes is sinds 1 februari 2017 algemeen directeur van de judobond. Hij was eerder interim-directeur van de NWB (2011-2015), interim-directeur van de KNSB (april 2007-september 2009) en algemeen directeur van de KNWU (van november 2001 tot september 2004). Daarnaast was Stammes actief als interim-manager in het bedrijfsleven bij o.a. Gamma, Specialized, Robeco, Centerparcs, Sportbedrijf Deventer, Intersport, Henkes Senefelder, Bank Labouchere, Schretlen & Co.