door: Rutger Middendorf
Tot maandagnacht 1 september was de transfermarkt open en konden spelers nog van club wisselen. Formeel sloot de markt op zondagnacht 31 augustus, maar omdat dat een zondag was, is de deadline verschoven naar maandag 1 september. Ongetwijfeld is tot laat in de avond tussen diverse spelers (hun zaakwaarnemers en voetbalmakelaars), hun oude en nieuwe club onderhandeld. Eindelijk weten coaches nu waar zij aan toe zijn en met welke selectie zij verder aan de slag kunnen. De meest in het oog vallende transfers de afgelopen week waren de overstap van Daley Blind van Ajax naar Manchester United en die van Kenneth Vermeer van Ajax naar Feyenoord. Maar ook de klacht van FC Utrecht bij de FIFA over de transfer van Michel Vorm van Swansea City naar Tottenham verdient aandacht.
Daley Blind, Kenneth Vermeer en de transferbedragen in het voetbal
'Zo’n 48 uur voor het sluiten van de transfermarkt is Ajax zijn onbetwiste leider en de Nederlandse voetballer van het jaar 2014 Daley Blind (24) kwijtgeraakt.' Aldus de website van De Telegraaf op zaterdag 30 augustus. Volgens De Telegraaf gaat Blind voor 18 miljoen naar Manchester United, de club waar Van Gaal de scepter zwaait. Het was voor NPO Radio 1 op zaterdagochtend vroeg de opening van haar nieuwsbulletins.
Daley Blind en Kenneth Vermeer zijn niet de enigen die voor het einde van de transfertermijn op 1 september overstapten naar een andere club. Talloze sites geven overzichten van Nederlandse en internationale transfers, inclusief de transferbedragen.
Die transferbedragen verschillen nogal. Zo komt Khalid Boulahrouz transfervrij van het Deense Brøndby IF naar Feyenoord en betaalt Barcelona naar verluidt tussen 80 en 90 miljoen aan Liverpool voor Luis Suárez. Voor Daley Blind - verdediger of aanvallende middenvelder - heeft voetbalmakelaar Rob Jansen met 18 miljoen plus toekomstige bonussen een aanzienlijk hogere transfersom kunnen bedingen dan bijvoorbeeld de 10 miljoen die Feyenoord krijgt van Southampton voor topscorer en smaakmaker Graziano Pellè. En daarbij steekt de 1 miljoen die Feyenoord voor Kenneth Vermeer heeft betaald wat magertjes af.
De regels bij transfers van spelers
Hoe zit het ook al weer met transfers in het voetbal?
Bosman-arrest
Tot 1995 kon een oude club van de nieuwe club een transfersom bedingen, ook al was het contract met de speler beëindigd. In het Bosman-arrest heeft het Hof van Justitie van de EG bepaald dat het eisen van een transfersom na afloop van een contract in strijd was met Europese regels.
Vanaf dat moment moesten de clubs een andere oplossing hanteren: met de spelers worden nu contracten gesloten voor langere tijd. Als deze tussentijds worden ontbonden vanwege een transfer, dan moet een schadevergoeding, de transfersom, worden betaald. De hoogte daarvan is afhankelijk van de duur dat het contract nog doorloopt en uiteraard de kwaliteit van de speler, en verder wat de gek er voor geeft.
Variabelen en opleidingsclausule
Meestal is niet alleen sprake van een vast bedrag; net als bij Blind zijn er vaak de nodige variabelen die de transfersom nog kunnen verhogen: het aantal wedstrijden dat de speler bij de nieuwe club gaat spelen en de prestaties van de nieuwe club kunnen leiden tot verhoging van het te betalen bedrag.
En niet alleen de oude club profiteert van de hoogte van de vergoeding, maar ook de vorige clubs en zelfs de amateurvereniging waar de speler in zijn jeugd zijn eerste wedstrijdjes speelde. Als in een internationale transfer een ‘opleidingsclausule’ is opgenomen, dan hebben de clubs waar de speler tussen zijn 12e en zijn 23e voetbalde recht op een deel van de transfersom. De opleidingsvergoeding bedraagt 5% van de transfersom, te verdelen tussen de clubs waar de speler vroeger voetbalde.
Klacht FC Utrecht tegen Swansea City bij de FIFA over de transfer van Michel Vorm
Een van de variabelen bij de transfer van Michel Vorm, drie jaar geleden van FC Utrecht naar Swansea City, was dat FC Utrecht bij doorverkoop recht zou hebben op 30% van de transfersom die Swansea City zou krijgen. Wat is er gebeurd?
Swansea City verkocht Michel Vorm en haar speler Ben Davies aan Tottenham Hotspur en kreeg daarvoor Gylfi Sigurðsson terug. Allemaal tegelijk. Een soort package deal, en misschien is de transfersom voor Vorm verwerkt in de bedragen voor Davies en Sigurðsson, zodat niet duidelijk werd wat de transfersom was die voor Michel Vorm is betaald. Wat Tottenham Hotspur betreft was die nihil. Maar FC Utrecht stelt dat moet worden uitgegaan van een marktconforme prijs, zodat Swansea City in de ogen van FC Utrecht nog een behoorlijk bedrag moet betalen.
FC Utrecht heeft een klacht ingediend bij de FIFA. Volgens directeur Wilco van Schaik van FC Utrecht is sprake van een opzetje om zo de afdracht van een percentage te voorkomen. Hij geeft als voorbeeld dat op deze manier kan worden overeengekomen dat voor een speler niet meer dan 1 miljoen wordt betaald, en voor de koffiejuffrouw die meegaat 10 miljoen, zodat de verplichte afdracht wel heel laag wordt.
Als FC Utrecht recht heeft op een percentage, dan geldt dat ook voor FC Den Bosch. Vorm heeft in het verleden een seizoen bij Den Bosch gespeeld en als aan FC Utrecht wordt betaald, dan heeft Den Bosch recht op een opleidingsbijdrage.
Wordt iedere transfer voortaan financieel getoetst?
De FIFA moet zich nu gaan buigen over de transfer van Michel Vorm. Verwacht mag worden dat de FIFA geen genoegen neemt met een transfersom die gemanipuleerd is, ver beneden de marktwaarde. Zoals Keje Molenaar al in een commentaar in het Algemeen Dagblad liet weten, zal de FIFA deskundigen moeten aanwijzen die de marktwaarde van Michel Vorm moeten vaststellen.
Maar daarna is het hek van de dam. Het maakt de weg vrij om iedere transfer aan de FIFA voor te leggen. Iedere club die aanspraak wil maken op een deel van de transfersom zou naar de FIFA kunnen stappen en stellen dat de transfersom niet marktconform is.
De FIFA zal zich daar niet aan wagen. Marktconform is in dit geval wat de verkopende en kopende club zijn overeengekomen, ook al is dat aanzienlijk lager dan mocht worden verwacht. In de voetbalbranche geldt ‘wat de gek er voor geeft’. Waarom wordt voor Suárez een bedrag van tussen 80 en 90 miljoen betaald? Waarom niet 15 miljoen meer of minder?
En zo is het ook als er veel te weinig lijkt te zijn betaald. Alleen als bewijs wordt geleverd dat sprake is van manipulatie van de transfersom zal de FIFA er niet onder kunnen en moeten concluderen dat sprake is van het omzeilen van de overeengekomen contractsbepalingen. In de zaak van FC Utrecht lijkt het begin van bewijs aanwezig te zijn.
Rutger Middendorf is partner/aandeelhouder van Köster Advocaten N.V. en geeft leiding aan de praktijkgroep Ondernemingsrecht en de praktijkgroep Sportrecht. Hij adviseert diverse sporters en sportverenigingen en de Koninklijke Nederlandse Baseball en Softball Bond (KNBSB) op het gebied van de organisatie, statuten, arbeidsrecht, sponsorcontracten en aansprakelijkheid. Voor meer informatie: middendorf@kadv.nl of Twitter