door: Arno Hermans

De Zweedse schaatser - olympisch kampioen op de 5.000 én 10.000 meter - Nils van der Poel verwees tijdens de afgelopen Winterspelen naar een artikel op schaatsen.nl waaruit bleek dat Nederland haar kennis en ervaring deelde met de ijsmeester van Beijing. Zijn stelling luidde vervolgens: Nederland oefent invloed uit op de prestaties van het eigen land. Het ijs zou volgens de Heerenveen maatstaven moeten worden geprepareerd om een ‘thuisvoordeel’ na te bootsen. Was dit een afleidingsmanoeuvre, een psychologisch spel, of was Van der Poel oprecht geïrriteerd en wilde hij fair play bevorderen? Het is wel opvallend dat een Zweedse schaatser een artikel leest van een Nederlands medium. Had iemand hem gewezen op dit artikel? Had hij zelf het verband gelegd en de conclusie getrokken? In ieder geval heeft deze opvallende Zweed wel de discussie op gang gebracht, bewust of onbewust. Waarom nam Zweden ook niet contact op met de ijsmeester van Beijing? Dat hadden ze in Zweden ook kunnen bedenken. Nederland heeft uiteindelijk groot gelijk gehad om de condities van het ijs te beïnvloeden.

Sander van Ginkel was als bewegingswetenschapper van de schaatsbond tegenover schaatsen.nl misschien iets te openhartig over zijn rol in Beijing. Aan de andere kant biedt hij een uniek inkijkje hoe ver Nederland wil gaan voor succes. Nederland maakt er geen geheim van hoe zij de resultaten beïnvloeden. Van Ginkel draait aan de knoppen van het bevroren water terwijl data engineers zich onder meer verdiepen in de rondetijden. Omdat in de topsport elk detail beslissend kan zijn, wordt elk onderdeel aangegrepen om de kans op winst te vergroten. Het zijn de elementen waarop invloed kan worden uitgeoefend. Zou Zweden in 2026 ook hun ijs-expertise inbrengen bij de Winterspelen in Italië?

Voordeel benutten
Als je als Nederland een top 10-ambitie uitspreekt, dan betekent dit keihard werken aan de details. En op de Olympische Spelen moet dan alles kloppen. De voorbereiding is essentieel om de winnende formule te vinden. Achter de schermen wordt hard gewerkt om telkens de grenzen te verleggen. In Thialf is men voor het schaatsen actief bezig. Omdat het bedrijfsleven en de wetenschap zorgen voor nieuwe of verbeterde inzichten en toepassingen, wordt dit omgezet in een voordeel. De vraag is of dit voordeel binnen de spelregels past. Mochten er geen spelregels zijn opgesteld, biedt dit perspectief om het voordeel verder uit te nutten. In de schaatsspelregels staat niet opgenomen dat Van Ginkel zijn kennis over ijs niet mag delen met de ijsmeester. De vraag is ook wat de Canadees Mark Messer met deze informatie doet.

Niet alleen Nederland is bezig met het benutten van de nieuwe of verbeterde inzichten en toepassingen. Andere landen zitten niet stil. Zij proberen de andere landen ook te slim af te zijn met de winnende formule. Deze formule wordt niet gedeeld met de concurrentie. Dit kan ook worden gezien als het oneerlijke voordeel. En elk land speelt het spel mee. Iedereen weet dat van elkaar. Het ene land gaat daar verder in dan andere landen. De investering per sport verschilt ook. De drang naar verbetering is een continu proces, en iedereen werkt hier aan mee. Ook Zweden zet haar kennis en expertise in voor de hoogst mogelijke medailleoogst voor hun sporters. Het is daarom naïef om te denken dat we een gelijk speelveld kunnen creëren.

Data scheidsrechter
De Chinese Xu Mengtao won in Beijing de gouden medaille bij het freestyle skiën voor dames. De sleutel achter haar succes was 'Guanjun', een virtuele coach om haar trainingsefficiëntie te verbeteren, ontwikkeld door Xiaoice. Guanjun voorziet coaches en sporters in realtime professionele feedback. Drie jaar voor de Olympische Spelen is China met dit traject gestart. Guanjun beoordeelt elke sprong middels professionele beoordelingen en houdt rekening met de scorenormen van internationale scheidsrechters.

Deze AI-scheidsrechter identificeert strikt de oorzaken voor aftrek, kwantificeert de bewegingen van de sporters en ondersteunt de analyse van multidimensionale indicatoren, waaronder het volgen van bewegingen, lichaamshouding, hoek en hoogte. Op basis van de langetermijnobservaties is een databestand samengesteld voor elke sporter. Door de feedback is Mengtao in staat gebleken om toe te werken naar de hoogst mogelijke score.

Eindeloos afdalen
De bobbaan van Beijing is speciaal voor de Olympische Spelen aangelegd. Door de onbekendheid met de baan en de beperkte mogelijkheden om erop te kunnen trainen was voor Duitsland aanleiding om met een oplossing te komen. In München kon het Duitse bobsleeteam in alle rust toewerken naar de Olympische Spelen. In samenwerking met BMW beschikten de Duitsers over een heuse simulator. Door de bobslee op een bewegend platform te monteren werd de simulator nog realistischer. Normaal gesproken is deze simulator alleen voor auto’s gereserveerd. Zelfs de ervaring op het ijs met hobbels en botsingen werd nagebootst. Hierdoor konden de Duitsers eindeloos afdalen op weg naar goud. Andere landen hadden niet de beschikking over deze geavanceerde voorbereiding.

Kunstmatige Intelligentie

In Beijing zien ook een aantal innovaties het licht zoals:

• camera's en sensoren in schoenen die continu data naar coaches kunnen streamen;
• slimme wearables die longcapaciteit, hartslag en beweging meten, voor het voorkomen van blessures of om sporters helpen sneller te genezen;
• monitoringsapparatuur die de technische staf helpt om de volgende zet van de tegenpartij of individuele deelnemer te voorspellen;
• kunstmatige intelligentie-programma's die prestatiegegevens analyseren om gepersonaliseerde oplossingen te creëren voor training, rust en voeding;
• door kunstmatige intelligentie ondersteunende fysieke tests die vroege tekenen van vermoeidheid of stressgerelateerde verwondingen detecteren.

Spanning en sensatie
De drang naar verbetering tilt de sport naar een hoger niveau. Ieder op een eigen manier. Dit wordt ook verwacht, niet alleen vanuit de sport zelf. De fans willen getuigen zijn van spanning en sensatie. Als dat gaat in combinatie met records, wordt die beleving alleen maar versterkt.

Van der Poel heeft zich fantastisch gemanifesteerd en terecht de plakken opgeëist. Complimenten! Hij had daarnaast nog tijd om Nederland terecht te wijzen. Maar ach, het is een storm in een glas water. Zweden is geen haar beter.

Arno Hermans is sinds 2009 actief in het domein van sportinnovatie. Binnen het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs richtte hij in 2011 de afdeling Sports Engineering op. En op 4 januari 2016 werd Europa’s eerste sports accelerator gelanceerd met het bedrijf Sport eXperience. Door zijn internationale focus weten buitenlandse bedrijven en organisaties Hermans regelmatig te vinden. Hij weet als geen ander hoe de sport innoveert. Een Australische evenknie gaf hem de titel: 'most connected sportstech person in The Netherlands'. Als aanjager van vernieuwing opereert hij nu vanuit het bedrijf Sports+Vitality. Met dit bedrijf beantwoordt hij maatschappelijke uitdagingen en implementeert hij innovaties om werk- en leefomgevingen vitaler en gezonder te maken. Daarnaast is hij docent 'Trendwatching in Sports' voor de Hogeschool van Amsterdam en ondersteunt hij studentondernemers. Voor Sport Knowhow XL schrijft hij op regelmatige basis op prikkelende wijze vanuit het internationale innovatieperspectief over de toekomst van de sport. Niet alleen nieuwe producten en diensten passeren de revue. Ook laat hij zijn licht schijnen over het sportbeleid en ontwikkelingen daarin. Voor meer informatie: arno@sportsvitalityhub.com. Zie ook www.sportsvitalityhub.com.