Jongeren in sportbesturen

De besturen van sportverenigingen en andere sportorganisaties bestaan nog steeds voornamelijk uit 'oudere' mannen. Vrouwen maar zeker ook jongeren zijn er sterk in de minderheid. Terwijl een divers samengesteld bestuur - op basis van bijvoorbeeld leeftijd, geslacht, ervaring en opleiding - wellicht beter kan inspelen op veranderende sportbehoeftes van (potentiële) leden en daarmee de toekomst beter tegemoet kan treden. 

In de rubriek 'De jonge sportbestuurder' komt steeds een jongere aan het woord die de nodige ervaring heeft met bestuurswerk in de sport en andere jongeren wil stimuleren daar op zijn minst ook eens over na te denken. Door te laten zien hoeveel plezier ze eraan beleven maar ook hoeveel meerwaarde hun inbreng heeft voor de vereniging én henzelf. Vandaag in 'De jonge sportbestuurder': Jonathan van Dongen, voorzitter van de jeugdafdeling van Quick 1888 uit Nijmegen.

1. Kan je jezelf kort introduceren?
"Mijn naam is Jonathan van Dongen, 22 jaar oud en Bestuurskunde student aan de Radboud Universiteit. Naast mijn studie fluit ik wedstrijden voor de KNVB en ben ik actief in het voetbalbestuur van omnivereniging Quick 1888 te Nijmegen als voorzitter van de jeugdafdeling. Toen ik een jaar of zeven was wilde ik graag voetballen. In de wijk waar wij woonden, waren er twee voetbalclubs die jeugdvoetbal aanboden: Blauw Wit en Quick 1888. Bij Blauw Wit werd ik op een wachtlijst geplaatst. Het zou ongeveer een half jaar duren voordat ik mee kon spelen. Daarop werd de keuze gemaakt om het bij Quick te proberen, daar kon ik direct spelen." 

"Vanaf de F1 tot de A1 heb ik vervolgens bij Quick in alle selectieteams gespeeld. Vanaf de C-leeftijd ben ik ook wedstrijdjes gaan fluiten en verder actief geworden als vrijwilliger. Uiteindelijk heb ik moeten kiezen om als seniorvoetballer door te gaan of me te gaan richten op het fluiten. Toen ben ik voor dat laatste gegaan." 

2. Welke taken heb je binnen het bestuur van je vereniging? Met welke taak heb je het meeste moeite?
"Een strakke taakverdeling hanteren wij eigenlijk niet in het bestuur. Ieder heeft wel zijn eigen positie, maar alles loopt erg door elkaar heen en functieomschrijvingen zijn er niet. Met welke ‘taak’ ik het meeste moeite heb? Dat hangt sterk van de omgeving af. Ik merk dat de implementatie van beleid er regelmatig bij in schiet. Dan heb je een mooi beleidsplan of een nieuw plan van aanpak en dan lukt het niet om dat ook tot uitvoering te brengen." 

"Implementatie kost veel geduld en tijd, het eerste kan ik wel opbrengen, maar van het tweede hebben we als bestuur niet altijd voldoende. Het is dan jammer om te zien dat iets nét niet gaat zoals je het zou willen zien, maar je er eigenlijk door je beperkte tijd en manschappen op dat moment niets aan kan doen. Meestal helpt het om de uitvoerder bij het ontwerpen van het beleid te betrekken, dit hebben wij ook gedaan bij het nieuwe voetbaltechnische jeugdplan." 

3. Hoe ziet de rest van dat bestuur er uit?
"Het zou mooi zijn als ik nu een verhaal kan vertellen over een ‘ideale mix’ tussen diverse leeftijden, genders en etnische achtergronden, maar op dit moment is het tegenovergestelde de werkelijkheid. Wij hebben een prettig en goed samenwerkend bestuur, laat ik dat vooropstellen! Maar het bestaat alleen uit mannen, die op mij en mijn vader na allen gepensioneerd zijn. Dat biedt ook voordelen, zij brengen veel ervaring en kennis mee en hebben soms nét even iets meer tijd." 

"Al zie ik bij voorkeur een bestuur dat een afspiegeling vormt van haar leden. Aangezien ons ledenbestand zeer divers is, vormt dit huidige bestuur geen goede afspiegeling. Eerdere oproepen onder de leden hebben echter geen nieuwe bestuursleden opgeleverd. In de komende periode zullen we weer met die werving aan de slag moeten gaan." 

4. Hoe lang ben je bestuurslid? En hoe lang denk je het nog te blijven?
"Op dit moment ben ik ongeveer tweeënhalfjaar bestuurslid en net iets meer dan twee jaar voorzitter van de jeugdafdeling. Het voorzitterschap van de jeugdafdeling is bij onze vereniging een erg intensieve taak. Dat zit hem niet in het bestuurlijke aspect, maar met name bij het vele operationele werk. Ik kwam tijdens de cursus ‘Besturen met Impact’ van de KNVB erachter dat ik eigenlijk heel weinig bestuurlijk opereer en veel meer operationeel bezig ben. Sindsdien ben ik steeds kritischer gaan kijken naar wat ik doe en met welk doel ik bepaalde dingen doe. Zo wil ik een jeugdcommissie gaan oprichten. Met het oprichten van die jeugdcommissie wil ik mijn kennis overdragen en enkele taken opsplitsen en uit handen geven. Uiteindelijk verwacht ik aan het einde van dit seizoen of in het begin van het volgende seizoen te stoppen als jeugdvoorzitter. Dat betekent overigens niet dat ik ook direct wil stoppen als sportbestuurder. Juist het besturen vind ik interessant."

"Alleen ben ik op dit moment niet alleen bestuurder, zoals eerder aangegeven. Ik sta vrijwel wekelijks bij de kleedkamers of op de velden om allerlei kleine dingen te regelen: kleding, materiaal, limonade, een scheidsrechter regelen een conflictje oplossen. Er gaat eigenlijk geen dag voorbij of ik heb wel een paar jeugdtrainers, leden of ouders gesproken. Iedereen weet mij altijd snel te vinden. Ik help ze dan ook graag, maar daarmee draag ik alleen bij aan de korte termijn en dat wil ik niet. Het zou beter zijn als er een grotere groep mensen is die dit soort taken zelfstandig kan uitvoeren, dan is de vereniging minder kwetsbaar. Bovendien hebben de bestuurders dan meer tijd om op de lange termijn te sturen." 

5. Hoe ben je bestuurslid geworden? Wat was voor jou de reden om tot het bestuur toe te treden?
"Het toenmalige jeugdbestuur, dat erg autonoom was, viel uiteen. Er kwam geen opvolging. Consequentie was een wat stuurloze jeugdafdeling. Het voetbalbestuur had destijds namelijk geen zicht op de jeugdafdeling. Ik heb toen een groepje mensen bij elkaar gebracht en we zijn een tijdelijke jeugdcommissie gestart. Daar heb ik toen de voorzitter van het voetbalbestuur bij uitgenodigd. Na een half jaar hebben we dat samengevoegd tot één voetbalbestuur. De andere mensen uit die toenmalige commissie zijn actief gebleven voor de vereniging, maar zagen een rol als bestuurder niet zitten. Mijn vader en ik zijn toen namens de jeugdafdeling in het bestuur gebleven. Wederom een klein half jaar later werd er gevraagd of ik niet de nieuwe jeugdvoorzitter wilde worden. Het begon dus uit een bepaalde noodzaak, maar ook wel uit interesse. Ik was al jaren actief als vrijwilliger en wilde graag wat bijdragen aan de club." 

"Inmiddels enkele jaren later zitten er drie mensen namens de jeugdafdeling in het bestuur. Het is echter niet zo dat wij alleen meepraten over de jeugdzaken, alles van de voetbalafdeling bespreken we en bepalen we gezamenlijk. Dat mijn vader en ik allebei in hetzelfde bestuur zitten is geen toeval, allebei vinden we het belangrijk iets bij te dragen aan de vereniging. Alleen is het wel toeval dat dit bij Quick is, mijn vader heeft altijd bij een andere vereniging gevoetbald. Binnenkort stopt hij als bestuurslid, dat is overigens geen reden voor mij om ook te stoppen. Het voordeel is dat wij samen vaak kunnen sparren over vraagstukken, dat maakt het nog leuker."

6. Welke verdere plus- en eventuele minpunten ervaar je als verenigingsbestuurder? 
"Het zijn voornamelijk pluspunten. Ik vind het erg mooi dat ik een beetje kan bijdragen aan het sportplezier van honderden jeugdleden. En dat zelfs zonder dat veel leden het zien, want het grootste gedeelte van het werk speelt zich achter de schermen af. Daarnaast vind ik het leuk om deel uit te maken van de groep vrijwilligers die nu actief zijn bij de club. Sinds een jaar of drie gaat het ook elk seizoen weer net wat beter. De club groeit kwantitatief, maar vooral kwalitatief worden er stapjes gezet. Natuurlijk heb je net zoals bij elke club te maken met uitdagingen, alleen is de groei wel zichtbaar. Ik zie ook dat steeds meer ouders wat willen doen. Dat is erg belangrijk, want die ouders hebben veel meer invloed op het sportplezier van hun kinderen dan ze zich soms volgens mij beseffen. Leuke activiteiten kunnen wij alleen organiseren als er ouders of oudere (jeugd)leden zijn die willen helpen, zij maken dan dus het sportplezier voor die kinderen mogelijk." 

"Het opgebouwde netwerk en de opgedane kennis ervaar ik ook als zeer positief. Veel theorie uit mijn studie kan ik direct toepassen in de praktijk. Daarnaast neem ik die praktijkervaring mee naar onderzoeken voor de studie. Ook de cursus ‘Besturen met Impact’ die ik heb kunnen volgen als sportbestuurder had ik niet willen missen. Door de cursus ben ik anders tegen veel zaken aan gaan kijken, denk aan het onderwerp ‘verborgen vacatures’. Veel vrijwilligers denken: ik vul die vacature ook wel even op, anders doet niemand het. Maar juist doordat je het dan weer opvult, ontstaat er een verborgen vacature en die wordt dan niet meer opgevuld, totdat je helemaal stopt. Dan liggen er ineens vijf of zes vacatures en heeft de vereniging een probleem. Het is niet altijd goed om meer te doen, je moet het juiste doen." 

"Een klein minpunt vind ik de hoge frequentie waarmee ik word aangesproken om kleine problemen op te lossen of vragen te beantwoorden. Ik zie het liefste dat kleine problemen direct worden opgelost. Daar blijf ik liever ver van weg, want als ik me ermee ga bemoeien krijgt het direct een bepaald gewicht. Door een betere interne communicatie op te zetten, zullen ook de vele vragen ondervangen moeten worden." 

7. Ben je wel eens tegen een 'moeilijke' kwestie aan gelopen wat je echt aan anderen, eventueel buiten het bestuur, ter verdere bespreking wilde/moest voorleggen?
"In die paar jaar zijn er zeker een aantal uitdagingen op mijn bordje komen te liggen. Studiegenootjes die een bestuursfunctie bekleden bij een studievereniging of studentensportvereniging probeer ik wel eens uit te leggen dat ze voor een maatschappelijke uitdaging bij een open-sportvereniging moeten zijn. Natuurlijk is dat erg gezellig bij zo’n studentenclub, maar door een bestuursfunctie te vervullen bij een open-sportvereniging met een grote diversiteit aan leden, leer je (samen)werken met alle soorten mensen uit de maatschappij. Juist dat samenwerken is niet altijd makkelijk." 

"De complexiteit van onze vereniging maakt dat nog lastiger. Wij zijn een omnivereniging met velen besturen en ook nog een apart besloten vennootschap dat over de accommodatie en de velden gaat. De machtsdynamiek die tussen al die vrijwilligers, leden en andere betrokkenen ontstaat, vind ik erg interessant, maar dat zal met mijn studie te maken hebben." 

"Lastige kwesties ontstaan als een bepaald individu of een bepaalde groep zich verzet tegen een ander individu of een andere groep. Groepen gaan elkaar zeker als ze in conflict komen ook nog eens versterken. Als bestuurder heb je dan de opdracht om, bij voorkeur zonder kant te kiezen, de case op te lossen. Dat kan uiteraard alleen als je boven die groepen staat en de groep zich niet tegenover het bestuur opstelt. In die paar jaar heb ik dat eigenlijk allemaal al voorbij zien komen." 

"Op dit moment zitten we in een ‘rustige’ periode, maar uit mijn geringe ervaring weet ik dat oktober en november meestal de maanden zijn waarin uitdagingen terugkeren. Bijvoorbeeld een trainer die niet bij een elftal past of wat spelers die zich, ondanks de duidelijke afspraken, niet gedragen zoals je zou willen zien. Gelukkig is dat laatste bij ons bijna geen issue meer. Voornamelijk het sterker geworden preventief optreden dat bij het bestuur is begonnen met het opstellen van een gedragscode en door coördinatoren en trainers is overgenomen helpt hierbij." 

"Naast deze uitdagingen die van binnenuit de vereniging komen, hebben wij ook te maken met uitdagingen waarop wij weinig invloed kunnen uitoefenen. Zo hebben wij bijvoorbeeld steeds regelmatiger vluchtelingen en statushouders die zich bij ons aanmelden, meestal zijn zij (nog) anderstalig. Dat zijn interessante uitdagingen. Voetbal is er voor iedereen, maar als vereniging wil je wel bepaalde normen en waarden uitdragen via de leden. Het is vaak lastig die normen en waarden dan over te brengen op dit nieuwe lid, gezien de sterke culturele verschillen en het verleden van het nieuwe lid. Wanneer het hele groepen betreft wordt dit nog lastiger. Dan ontstaan er subgroepen en dat wil je niet. Het brengt ook praktische problemen mee in de communicatie, bijvoorbeeld met teamgenootjes of de trainer." 

"Daarentegen vind ik het belangrijk dat we deze vluchtelingen en statushouders niet in een apart groepje laten voetballen. Als ze bij ons kunnen komen voetballen, moeten ze er ook echt bij horen. Het is bovendien beter voor de integratie als zij in een etnisch gemengd team terechtkomen en niet alleen samenspelen met andere vluchtelingen en statushouders." 

"Al met al moet ik zeggen dat ik dit één van de meest aansprekende uitdagingen vind, helemaal niet vervelend dus om mee bezig te zijn. Daarentegen vind ik het jammer dat de overheid en voetbalbond hierbij weinig ondersteuning bieden. Eigenlijk is dit gewoon een maatschappelijk integratieprobleem dat wij op microniveau tegenkomen, hierbij zou je juist hulp moeten krijgen vanuit professionele organisaties." 

8. Voor welke bestuurlijke uitdaging sta je vooral in dit jaar?
"Dit jaar wil ik de jeugdcommissie weer vorm gaan geven. De jeugdcommissie moet met name operationele zaken oppakken, waardoor er minder bij de bestuurders komt. Daarnaast hoop ik dat de jeugdcommissie een zichtbare groep wordt, die direct aanspreekbaar is voor ouders en jeugdleden. Een groep ouders is in samenspraak met mij vorig jaar al een activiteitencommissie gestart. Dat initiatief is erg goed ontvangen, want er waren vorig seizoen velen leuke (jeugd)activiteiten. Dat zal dit jaar zeker voortgezet moeten worden, want het zijn juist die activiteiten bij de club naast het ‘gewone’ voetballen die je meestal nooit meer vergeet." 

"Naast de jeugdcommissie en activiteitencommissie probeer ik ook al enige tijd een redactie op te zetten om de interne communicatie te verbeteren. Het lijkt er nu op dat dit gaat lukken. Tot slot heb ik ook nog het ultieme doel om een jeugdraad op te richten, waarin jeugdleden zelf zitting nemen, zodat zij direct invloed kunnen uitoefenen op het beleid van de vereniging. Dat zie ik zelf als een erg mooie manier van coproductie. Daarnaast leren zij de verenigingsstructuur beter begrijpen en kunnen dat weer terugkoppelen naar andere jeugdleden." 

9. Beveel je andere jongeren aan om ook bestuurder te worden? Wat moet er volgens jou gebeuren om méér jongeren richting bestuur te krijgen?
"Ja, dat beveel ik andere jongeren zeker aan! Stap over al die vooroordelen heen en doe het gewoon, je zal er veel plezier aan beleven. Ik begrijp het best dat niet iedereen zin heeft in tijdsinvesteringen van tien of twintig uur per week en dat allemaal ook nog eens vrijwillig. Bedenk je alleen wel dat je zelf bepaalt hoeveel uren je wilt investeren en dat je die geïnvesteerde uren dubbel en dwars terugkrijgt in bestuurservaring. En die ervaringen zijn onbetaalbaar."