door: Marc Hoeben

Op het kenniscongres van KNVB expertise werd onlangs ‘De Kracht van Voetbal’ gepresenteerd, een rekenmodel om zowel de economische als de niet-economische waarde van de sport in kaart te kunnen brengen. De module werd in anderhalf jaar ontwikkeld door PricewaterhouseCoopers (PwC), in samenwerking met de andere initiatiefnemers Meer dan Voetbal, KNVB, Eredivisie en Eerste Divisie. Het moet een instrument worden voor clubs om in gesprekken met andere partijen beslagen ten ijs te komen.

Al langer bestond bij clubs de behoefte aan een grondige onderbouwing van wat voetbal voor ons land betekent, zegt Jurrie Groenendijk van KNVB Expertise.

“In toenemende mate zag je discussie ontstaan, bij overheden en bij het publiek. We vragen ons dan vaak af: wat mag het kosten? Dan kan het gaan over vernielingen van supporters, over de kosten van blessures in het amateurvoetbal. Wij merkten dat clubs steeds vaker in een verdedigende rol werden gedrongen. Dan is het heel nuttig en plezierig als je kunt aantonen wat het oplevert.”

Voetbal levert jaarlijks bijdrage van 2,2 miljard euro
Als het gaat om de totale rekensom: voetbal levert jaarlijks een bijdrage aan het Bruto Binnenlands Product van 2,2 miljard euro. Dat kwam alvast naar voren uit ‘De Kracht van Voetbal.’ Maar dat is niet eens waar het allemaal om draait, vertelt Groenendijk. De module is helemaal van deze tijd, betoogt hij.

“Het is de trend om dingen accountable te maken. Maar dat ligt soms heel moeilijk, de vertaling naar cijfers. In 2005 heeft het bureau Ecorys in opdracht van de KNVB een berekening gemaakt op economische grondslag. Toen is gekeken naar wat er in het verleden werd gedaan en wat er aan gegevens beschikbaar was. We zijn tot de conclusie gekomen dat die methode toch niet helemaal aansloot bij wat we zochten. Het was, om het eenvoudig te stellen, toch meer het optellen van economische bedragen om op een mooi getal uit te komen.”

Vier thema's
‘De Kracht van Voetbal’ geeft een ‘eerlijker’ beeld, weet Groenendijk. “Het doet recht aan het voetbal. Voorheen keek je naar het verschil tussen inkoop en verkoop van de koffie in de kantine. Nu kijken we ook waar de waarde wordt toegevoegd en welke keuzes daaruit kunnen voortvloeien. We hebben vier thema’s meegenomen: economie, gezondheid, verbinding en vorming/educatie. Die thema’s zijn het resultaat van studie, ze zijn niet door ons als KNVB gekozen. Dat heeft PwC gedaan, met hulp van wetenschapper Frank van Eekeren van de Universiteit Utrecht. Hij is heel erg thuis in deze materie, terwijl PwC ook erg goed is in het economische deel en de integratiethema’s.”

KNVB en PwC zijn niet gegaan voor een verdere wetenschappelijke onderbouwing door het een en ander aan een derde, wetenschappelijke partij voor te leggen. “Maar we zijn er van overtuigd dat dit de toets der kritiek kan doorstaan,” zegt Groenendijk. “Dat neemt niet weg dat een extra toetsing nooit kwaad kan en eigenlijk door ons wordt toegejuicht. Het laatste wat wij pretenderen is dat dit voor eens en voor altijd is. We nodigen iedereen uit om kritiek of aanvullingen te hebben. Dit is een aanzet.”

De gedachte dat voetbal een belangrijke factor in de maatschappij is, wordt algemeen erkend. “Het doel is nooit geweest dat aan te tonen. Dat wisten we al. Het gaat erom aan welke knoppen je kunt draaien om negatieve effecten te verkleinen en positieve effecten te vergroten. De grootste bijdrage in economische zin komt van de betaalde clubs en Oranje. Maar de grootste maatschappelijke bijdrage levert het amateurvoetbal. Die conclusie kun je trekken, dat is echt een voordeel van het onderzoek. Het tweede voordeel is dat we geprobeerd hebben de resultaten meteen te vertalen naar instrumenten voor de praktijk. Je kunt ermee aan de gang, om lokaal goede keuzes te maken.”

Maatschappelijke stichting van VVV-Venlo
Een voorbeeld hiervan is VIA VVV, de maatschappelijke stichting van VVV-Venlo. Bij de betaalde club uit Noord-Limburg leeft sinds jaar en dag de wens het verouderde stadion aan te pakken en voor een onderkomen te zorgen dat voldoet aan de tijdgeest en inspeelt op de behoefte van multifunctionaliteit bij de verschillende projecten van de stichting. Groenendijk: “Met de gemeente en private partijen kun je met een betere onderbouwing een gesprek voeren en hoef je niet alleen richting de wethouder te reageren vanuit onderbuikgevoelens.”

Dat komt uitstekend van pas, vindt ook Ivor Straetemans. Hij is sportconsulent van VIA VVV. “De stichting is er voor alle inwoners van Noord-Limburg. De kernwoorden bij ons zijn 'betrokken' en 'verbindend'. Maar in gesprekken met andere partijen loop je tegen vragen aan. Zoals: 'wat is de impact van wat jullie doen?' Ik denk dat ‘De Kracht van Voetbal’ hiervoor handvaten kan geven. De timing is wat ons betreft in elk geval helemaal goed. Wij staan juist weer op het punt om de gesprekken met de gemeente Venlo te openen.”

Maatschappelijke kracht
VIA VVV ziet graag dat in een nieuw stadion rekening wordt gehouden met de activiteiten van de stichting. “Nu zitten we soms in de kleedkamers dingen te doen en moeten we slepen met audiovisuele middelen. Het heeft z’n charme, maar het is ook een beetje behelpen. Bij zo’n verbouwing is het mooi als de gemeente inzicht krijgt in de maatschappelijke kracht van VVV-Venlo. Wij helpen mensen aan een baan, we zijn bezig met leerwerktrajecten. Deze rekenmodule kan ik alleen maar omarmen. De discussies worden te vaak op basis van emotie en gevoel gevoerd.”

Volgens Groenendijk hoeft de stichting van Straetemans niet zelf met het rekenmodel aan de slag, zonder hulp van buitenaf. “We hopen binnenkort een concreet bod richting clubs te doen en we kijken of we het sponsorschap van PwC ook hiervoor kunnen inzetten. Hopelijk ondervangt dat een belangrijk deel van de kosten. Maar als de vraag dieper gaat, dan zal ook het moment komen dat een club moet meebetalen.”

Voor meer informatie: www.meerdanvoetbal.nl. Of download meteen het rapport De Kracht van Voetbal (pdf)