Stel je vraag aan een sporthistoricus
Sinds wanneer gebruikt een scheidsrechter een fluitje? Welke stad organiseerde als eerste een referendum over de Olympische Spelen? Wanneer was de eerste studie over sport in de openbare ruimte? Sporthistoricus Jurryt van de Vooren zoekt het uit voor Sport Knowhow XL. Zelf ook een vraag? Stuur die dan op naar
info@skxl.nl.
door: Jurryt van de Vooren
De FIFA wordt aangestuurd vanuit het hoofdkantoor in Zürich. In Zwitserland ligt dus het hart van het mondiale voetbalimperium. Dat is inmiddels al sinds 1934 het geval, 84 jaar lang.
Ooit was Nederland de spin in het internationale voetbalweb, de Paleisstraat 31 in Amsterdam om precies te zijn. Vanaf hier werden de voorbereidingen aangestuurd voor het eerste wereldkampioenschap voetbal ooit, dat van 1930 in Uruguay. C.A.W. Hirschman deed op dat adres zijn werkzaamheden als secretaris van de FIFA, een plek die hij overigens wel moest delen met het secretariaat van de Bond voor Daadwerkelijke Dierenbescherming.
Lovende woorden
Het bericht over de plek in Amsterdam stond op 27 september 1928 in Het Vaderland: ‘De secretaris der Fédération Internationale de Football Association, de heer C. A. W. Hirschman, heeft thans voor het secretariaat een speciaal bureau gehuurd dat eerstdaags geopend zal worden. Het wordt gevestigd in de Paleisstraat no. 31, onmiddellijk bij den Dam.’
Na de dood van voorzitter Daniel Burley Woolfall in 1918 hield Hirschman zo’n beetje in zijn eentje de organisatie draaiende
Burgemeester De Vlugt van Amsterdam zal vereerd zijn geweest, want nog maar enkele maanden daarvoor had hij lovend gesproken tijdens de opening van het FIFA-congres in zijn stad. ‘Niet vaak heeft Amsterdam bezoek van een bond, die zoo belangrijk is als deze,’ zo zei hij tegen de voetbalbestuurders.
Redder van de FIFA
De komst van de FIFA naar de Paleisstraat in Amsterdam is de verantwoordelijkheid geweest van Hirschman, naast sportbestuurder ook bankier. Vanaf de oprichting van de FIFA in 1904 speelde hij er een belangrijke rol. Sterker, na de dood van voorzitter Daniel Burley Woolfall in 1918 hield hij zo’n beetje in zijn eentje de organisatie draaiende. En dat ook nog eens onder bizar moeilijke omstandigheden: tijdens en vlak na de Eerste Wereldoorlog, die ook binnen de FIFA voor gigantische problemen zorgde tussen de verschillende oorlogskampen. De bond is in die jaren ontsnapt aan de ondergang, dankzij Hirschman.
In de tweede helft van de jaren twintig leefde de voetbalbond eindelijk weer op. Het leidde zelfs tot de invoering van het WK voetbal als bewijs van deze hervonden kracht. De eerste editie van 1930 was in Uruguay met natuurlijk Hirschman in de voorbereidende commissie. Zo kreeg de FIFA behoefte aan een eigen onderkomen, dat werd gevonden aan de Paleisstraat, naast het Koninklijk Paleis op de Dam. Vanaf hier voerde Hirschman een zeer omvangrijke internationale correspondentie en redigeerde hij het Internationale Handboek van de FIFA, net als het officiële bulletin.
Failliet
Tijdens het 25-jarige bestaan van de FIFA in 1929 ging daarom alle lof naar Hirschman. Namens alle aangesloten bonden kreeg hij een bronzen kunstwerk en geld om zijn onderkomen aan de Paleisstraat van fatsoenlijke meubelen te voorzien. ‘De heer Hirschman,’ schreef De Nieuwe Rotterdamsche Courant, ‘was ten zeerste ontroerd.’
De centrale rol van een Nederlander bij de FIFA is zo’n negentig jaar later vergeten
Twee jaar later stortte dit imperium met donderend geraas ineen toen Hirschman failliet raakte en in zijn val de FIFA dreigde mee te slepen. Met spoed kwamen de overige bestuursleden naar Amsterdam om de situatie te bespreken. Het Algemeen Handelsblad meldde dat het bureau in Amsterdam tot nader besluit werd gehandhaafd. Het Oostenrijkse bestuurslid Schricker nam echter tijdelijk de functie van secretaris-penningmeester over tot het congres van 1934 in Rome. Daar werd besloten om naar Zürich te verhuizen, waar de organisatie nog steeds zit.
Deze centrale rol van een Nederlander bij de FIFA is zo’n negentig jaar later vergeten. Op de website van het Stadsarchief Amsterdam zijn echter de bouwtekeningen nog te zien van de Paleisstraat 31, enkele jaren voordat Hirschman dit betrok. Zo is de blauwdruk bewaard van het kantoor, waar het fundament is gelegd van het sportevenement, dat nu weer miljarden kijkers trekt.
Jurryt van de Vooren is sporthistoricus. Hij beantwoordt elke dag een vraag op Sportgeschiedenis.nl