De Sport Recordings
In De Sport Recordings gaan werknemers en werkgevers in een serie bijeenkomsten over diverse thema’s in gesprek met elkaar en deskundigen, om input te vergaren ter verbetering van de arbeidsvoorwaarden in de sportsector.
De Sport Recordings worden georganiseerd in opdracht van ‘
Samen Presteren’, het in 2013 opgerichte arbeidsmarktfonds in de sport, een samenwerking van de werkgevers- en werknemersorganisaties in de sport: de WOS, FNV Sport, De Unie en CNV Vakmensen.
door: Leo Aquina | 2 februari 2016
“Als het om een feestje gaat, zijn mensen altijd enthousiast”, zegt gastspreker Sjoerd Hamburger op de laatste bijeenkomst van De Sport Recordings. De ex-toproeier vertelt hoe hij als voorzitter van NL Sporter, de vakbond voor Nederlandse sporters met een A-status, leden betrekt bij zijn organisatie. Centrale vraag op de bijeenkomst in het Huis van de Sport in Nieuwegein is: hoe betrek je werknemers en werkgevers bij de CAO Sport. Hamburger vertelt hoe NL Sporter bewust een afterparty bij het jaarlijkse NOC*NSF Sportgala organiseert om in contact te komen de leden. Betrokkenheid vergroot je door direct contact. Daar zijn alle aanwezigen het over eens, maar hoe organiseer je dat?
“De afgelopen vier jaar hebben we gewerkt met een sociaal contract”, vertelt Ronald Veldman, die zich bij de WOS (Werkgevers in de Sport) bezighoudt met de CAO Sport en namens cao-partijen regievoerder is. “Dat contract liep ten einde en we hebben ervoor gekozen eerst de cao-onderhandelingen te voeren. Die zijn inmiddels afgerond en nu is het tijd om te kijken naar een nieuw meerjarenbeleidsplan. We willen samen met de werkgevers en de werknemers een nieuwe stip op de horizon zetten.”
Startbijeenkomst
Op 22 maart organiseren de WOS, FNV Sport & Bewegen, De Unie en CNV Vakmensen een startbijeenkomst om de invulling van dat nieuwe meerjarenplan vorm te geven. Veldman: “Die bijeenkomst is bedoeld om een denkrichting te bepalen die zowel door de werknemers als de werkgevers gedragen wordt. Het gaat om onderlinge afspraken. Een goede relatie tussen werkgevers en werknemers is de basis want het gaat om collectieve afspraken.”
"Weten de medewerkers bij de Atletiekunie wat er in die nieuwe cao staat? Ik denk het niet"
Ver-van-mijn-bed-show
Bij een eerste rondvraag onder de aanwezigen blijkt dat werknemers zich zelden betrokken voelen bij cao-onderhandelingen of meerjarenbeleidsplannen. “Het was voor mij altijd een beetje de ver-van-mijn-bed-show”, zegt Regina van Dijk van de Atletiekunie. “Sinds ik me er zelf vanuit HR meer mee bezighoud probeer ik het onderwerp op de werkvloer vaker aan de orde te stellen, maar weten de medewerkers bij de Atletiekunie wat er in die nieuwe cao staat? Ik denk het niet.”
Sjoerd Hamburger herkent dat beeld in zijn eigen organisatie. NL Sporter is de vakbond voor Nederlandse topsporters en ook voor hen zijn arbeidsvoorwaarden geen dagelijkse kost. Zelf was hij een uitzondering. “Onze leden zijn doorgaans statussporters bij NOC*NSF en sporters met een A-status worden ook automatisch lid gemaakt”, aldus de voorzitter. Hamburger was als roeier actief op de Olympische Spelen van Beijing en Londen en hij vergaarde eeuwige roem in Engeland door in 2009 met Oxford de fameuze Boat Race op de Theems te winnen.
Gezamenlijk belang
Als voorzitter zoekt Hamburger continu naar manieren om sporters bij overleg over contractuele, juridische en arbeidsrechtelijke zaken te betrekken. “Wij behartigen de belangen van de sporters, maar ook andere partijen zijn erbij gebaat als onze leden - de topsporters zelf - inspraak hebben als er afspraken worden gemaakt. Bonden en sporters hebben vaak moeite elkaar te vinden. Vaak zie je dat het pas tot een gesprek komt als er al iets mis is. Wij proberen ervoor te zorgen dat de bonden en de sporters het voor die tijd al goed geregeld hebben. Dat is in ieders belang. Mensen willen graag meedenken, maar niemand organiseert het echt. Wij proberen zowel de sporters als de bonden daarin een beetje op te voeden.”
"De betrokkenheid van topsporters is laag. Nieuwsbrieven worden niet gelezen"
Hoe brengt NL Sporter de mening van de sporters in kaart en hoe zorgt de organisatie ervoor dat mensen ook weten wat er speelt? “De betrokkenheid van topsporters is laag. Nieuwsbrieven worden niet gelezen. Wij versturen ook geen nieuwsbrieven meer, die verdwijnen vaak ongezien in de spambox. Als je in het subject ‘mededeling’ zet, krijg je veel meer reacties. Maar het gaat veel verder dan mails sturen. Wij zijn als organisatie constant zoekende. We hebben een social media-strategie. We proberen zichtbaar te zijn op Facebook en Twitter en we vragen sporters bijvoorbeeld wel eens om ergens op te reageren, zodat onze zichtbaarheid wordt verhoogd.” Hamburger vertelt dat veel topsporters niet eens weten dat ze lid zijn van NL Sporter. “Voor ons is het belangrijk om bekendheid te genereren. Met de afterparty op het sportgala kregen we veel mensen enthousiast.”
Jonge mensen
Wat voor topsporters geldt, geldt ook voor medewerkers van de bij WOS aangesloten sportorganisaties. Cao-onderhandelingen of arbeidsvoorwaarden zijn geen dagelijkse kost. Bij de sportorganisaties werken bovendien veel relatief jonge mensen, bij wie het onderwerp al helemaal niet vooraan in de agenda staat. Hamburger is er echter van overtuigd dat je ook en misschien juist jonge mensen kunt betrekken bij afspraken die henzelf aangaan. “Mensen willen graag betrokken zijn en jongeren worden tegenwoordig opgevoed om overal een mening over te hebben. Die geven ze ook graag.” André Preijde, directeur van het Huis van de Sport in Nieuwegein hecht er ook veel belang aan om jongeren erbij te betrekken: “We missen wel eens wat aansluiting met mensen die net zijn afgestudeerd, terwijl een groot deel van onze mensen jong zijn. Het is goed om daar een luisterend oor te hebben.”
Maar hoe bereik je die jongeren? In de zaal zit een vertegenwoordiger van de categorie onder de dertig, Cecile Veldman van de KNZB: “Jongeren moeten vooral het gevoel hebben dat wat zij zeggen ook daadwerkelijk invloed heeft. Als je het de mensen om mij heen vraagt, zullen ze zeggen dat het toch allemaal van bovenaf wordt geregeld. Als je die mensen laat zien dat er iets met hun mening wordt gedaan, willen zij hem best geven. Dan is de manier waarop je dat doet, e-mail, social media, whatsapp of persoonlijk contact van minder belang.”
Daphne Latour van Badminton Nederland vult haar aan: “Met ‘Jong Oranje’ zijn veel jonge medewerkers in de sport ook al georganiseerd. Het lijkt dus een goed idee hen sterker in dit proces te betrekken.” Nicole Hoogwerf, adjunct-directeur van de KNZB, beaamt het idee van Cecile: “Duidelijke communicatie vooraf, zo concreet mogelijk, over wat je met de input gaat doen is essentieel. En uiteraard achteraf ook laten weten wat er daadwerkelijk mee is gebeurd. Dat vergroot de urgentie en het nut voor de mensen aan wie je iets vraagt.”
Bond is er voor leden
Niet alleen jongeren willen gehoord worden, ook bij oudere werknemers is de betrokkenheid groter als zij het gevoel hebben dat er ook echt wat met hun mening wordt gedaan. Marcelle Buitendam van FNV realiseert zich bovendien dat de bond haar legitimiteit ontleent aan de leden:
“Je kunt als bond alleen maar dingen doen als je teruggaat naar de mensen van wie je bent.” Die mensen zijn in haar geval leden van de bond. Voor werknemers in de sport geldt niet dat zij net als de topsporters met een A-status en NL Sporter automatisch lid zijn van die bond. “Dat zou heel mooi zijn, maar het is financieel helaas niet haalbaar”, aldus voorzitter Jan Kossen van Samen Presteren, het in 2013 opgerichte arbeidsmarktfonds in de sport.
Ook mensen die lid zijn van de bond laten zich zelden horen als hun mening wordt gevraagd over kwesties rondom de arbeidsrelatie.
Zoals Sjoerd Hamburger al constateerde is dat automatische lidmaatschap ook niet voldoende om werknemers bij besluitvormingsprocessen te betrekken. John Kapteijn van vakbond De Unie constateert eveneens dat ook mensen die lid zijn van de bond zich zelden laten horen als hun mening wordt gevraagd over kwesties rondom de arbeidsrelatie.
“Vergelijk het met politieke organisaties. Hoeveel mensen zijn daar lid van en hoeveel van die leden zijn ook echt actief? De meeste werknemers vinden hun pensioenregeling of cao-afspraken bijzaak. Daar gaat het niet over bij de koffieautomaat. Pas op het moment dat er een reorganisatie komt en er banen op het spel staan, zijn mensen echt betrokken.”
Toch is de drempel om bij De Unie aan te kloppen laag, zegt Kapteijn: “Iedereen heeft mijn e-mailadres en ik ben te allen tijde bereid om bij een organisatie langs te komen. Als vakbond hebben wij ook een imagoprobleem. Er bestaat nog altijd een beeld van mensen met petjes en toeters. Mensen hebben het idee buitengesloten te worden, maar het onderhandelaarsakkoord voor een nieuwe CAO Sport is niet van de vakbonden, het is van de leden. Al het commentaar dat wij binnen hebben gekregen op de CAO Sport heb ik één-op-één doorgegeven aan de WOS. Zo’n directe lijn zie je in weinig andere sectoren. Er zijn geen achterkamertjes. Als dat beeld bestaat moeten we het proberen weg te nemen en duidelijk maken dat het echt zin heeft om input te leveren.”
Organisatiegraad
De organisatiegraad van werknemers in de sport is ook een discussiepunt. Met ongeveer vierduizend werknemers is de sport een relatief kleine sector en veel organisaties in de sport zijn ook te klein om een ondernemingsraad te hebben. John Kapteijn constateert dat ondernemingsraden en medezeggenschapsraden vaak wel een belangrijke rol vervullen in het overleg tussen werkgevers en werknemers over arbeidsvoorwaarden.
“Het is misschien niet hun traditionele rol, maar zij zijn vaak een schakel tussen de bonden en de mensen op de werkvloer. Het is interessant om te onderzoeken of daar meer samenwerking kan worden gezocht en benut.” Vakbonden zijn op allerlei manieren zoekende naar een nieuwe manier van communiceren met hun achterban en daarbij komt ook de vraag aan de orde wie die achterban eigenlijk is.
“De wereld bestaat uit leden en potentiële leden. Ook die potentiële leden moeten de gelegenheid krijgen om mee te denken"
“In toenemende mate gaat de deur ook op een kier voor mensen die geen lid zijn”, aldus Kapteijn. “De wereld bestaat uit leden en potentiële leden. Ook die potentiële leden moeten de gelegenheid krijgen om mee te denken en misschien trek je ze daarmee ook wel over de streep om lid te worden.”
Persoonlijke betrokkenheid
Tenslotte stelt discussieleider John van Schagen de vraag in hoeverre online tools geschikt zijn om de betrokkenheid van werknemers bij cao-onderhandelingen en het nieuwe meerjarenbeleidsplan te betrekken. Groot is het enthousiasme onder de aanwezigen in eerste instantie niet. Net als de niet gelezen nieuwsbrieven verdwijnen veel online-enquêtes ongezien in de spam-box. “Face-to-face contact vind ik persoonlijk een stuk prettiger dan een online-enquête waar ik op een regenachtige woensdagmiddag moet gaan zitten doorklikken op allerlei vragen”, aldus Alice Schols van de KNZB.
Marcelle Buitendam van de FNV vertelt ook dat de respons op online-enquêtes over het algemeen te wensen overlaat. Sjoerd Hamburger lat weten hoe hij als lid van de atletencommissie bij de wereldroeibond input van de atleten ophaalt. “Een WK is het enige moment dat alle atleten tegelijkertijd op dezelfde plek zijn, dus in het verleden deelden we daar altijd een vragenlijst uit. Op een gegeven moment wilden we dat online organiseren. Dat was makkelijker want dan hoefden we de atleten niet meer lastig te vallen op dat WK en de atleten konden het lekker invullen op het moment dat zij daar zelf tijd voor hadden. Maar het werkte niet. Mensen vulden het niet in. Dus we hebben vervolgens tijdens het WK mensen met een iPad op pad gestuurd om mensen te ondervragen en iedereen nam graag de tijd om vragen te beantwoorden.”
"De ene organisatie met relatief jongere of meer eigenwijze medewerkers heeft een andere formulering nodig dan een andere, met meer traditioneel ingestelde medewerkers"
Persoonlijk contact blijkt ook hier de sleutel: als wordt geopperd dat de personeelsvertegenwoordiging of ondernemingsraad een rol kan spelen in het uitzetten van deze polls of vragenlijsten bij hun eigen collega’s, met een beperkt aantal concrete vragen, zal de respons wél zeer hoog zijn. Zoals Selma Schreuder van de KNHS beaamt: “Als wij iets vanuit onszelf op intranet zetten, met een duidelijke toelichting, is de welwillendheid tot meedenken echt wel groot.” Frank Berteling, directeur van bastketbalbond NBB, vult aan dat zij ook veel beter kunnen aanvoelen op welke manier hun collega’s moeten worden benaderd. De ene organisatie met relatief jongere of meer eigenwijze medewerkers heeft een andere formulering nodig dan een andere, met meer traditioneel ingestelde medewerkers.
Geen harnas
De startbijeenkomst van cao-partijen op 22 maart moet een eerste aanzet zijn om richting te geven aan de invulling van het meerjarenbeleidsplan. “De CAO Sport is een raamcao”, aldus Jan Kossen. “Het is een document op basis waarvan op organisatieniveau nog veel meer kan worden geregeld. Dat hoeft niet altijd in collectieve regelingen. We horen vaak dat er behoefte is aan maatwerk, maar dat kan vaak al. Zie die afspraken niet altijd als een harnas.”
John van Schagen sluit af door de aanwezigen te wijzen op De Sport Recordings Unplugged: een serie filmpjes waarin wordt ingegaan op instrumenten die zijn ontwikkeld, mede aan de hand van de bijeenkomsten van De Sport Recordings die hebben plaats gevonden. “Meteen een terugkoppeling aan iedereen die tijdens deze sessies heeft mee gedacht: er is écht wat met de input gedaan.”
Voor meer informatie en De Sport Recordings Unplugged: werkenindesport.nl
Einde serie bijeenkomsten
Met de hierboven beschreven bijeenkomst van De Sport Recordings is een eind gekomen aan de serie bijeenkomsten, waarin werknemers en werkgevers over diverse thema’s met elkaar en met deskundigen in gesprek gingen, om input te vergaren ter verbetering van de arbeidsvoorwaarden in de sportsector. De Sport Recordings zijn georganiseerd in opdracht van ‘Samen Presteren’, het in 2013 opgerichte arbeidsmarktfonds in de sport, een samenwerking van de werkgevers- en werknemersorganisaties in de sport: de WOS, FNV Sport, De Unie en CNV Vakmensen.
Klik hier voor een overzicht van artikelen op Sport Knowhow XL over alle gehouden bijeenkomsten.