door: mr Lars Bakers
De tender voor de uitzendrechten
van het eredivisievoetbal is uitgegeven en medio februari zal duidelijk worden
welke partijen de live-wedstrijden en de samenvattingen gaan uitzenden.
Aangezien het tenderdocument vertrouwelijk is, gist voetbalminnend Nederland
naar de vraag wat de Eredivisie CV precies wil. In dat verband is ook
interessant wat zij wel en wat zij niet mag.
In het
‘pré-live-voetbal-tijdperk’ had de voetballiefhebber vaak geen andere keuze dan
wachten tot zondagavond Sport in Beeld, en later Studio Sport. Waar mogelijk
werd ’s middags al een stukje ‘Langs de lijn’ meegepakt , maar voor de echte
mannen begon het weekend pas bij het horen van de tune van Tonny Eyk, klokslag
zeven uur. Op dat tijdstip zat je hoe dan ook achter de televisie en liefst met
het bord op schoot. Binnen zestig minuten kwamen de wedstrijden van het
afgelopen weekend voorbij, hier en daar nog voorzien van een korte toelichting
van trainer of aanvoerder. En om acht uur was het allemaal klaar. Het hoogtepunt
was geweest, het weekend was voorbij.
De schok die John de Mol zo’n tweeënhalf jaar geleden teweeg bracht met zijn
bod op de uitzendrechten van de samenvattingen van de eredivisiewedstrijden was
dan ook voor velen ongekend. Volgens de liefhebbers ging een cultureel erfstuk
van de Nederlandse samenleving verloren. Inmiddels doet niets in de huidige
voetbalverslaggeving nog denken aan de vervlogen tijden van Studio Sport. De
zondagavond is een dag als alle anderen, want er gaat vrijwel geen dag voorbij
zonder voetbal. Zelfs op Eerste en Tweede Kerstdag, met Pasen en met
Pinksteren worden wedstrijden gespeeld. Voetbal is een consumptiegoed geworden
dat de kijker op ieder gewenst moment tot zich wil kunnen nemen. De
voetballiefhebber kan achter de decoder inmiddels kiezen uit live wedstrijden
uit heel Europa. Diegenen die er geen maandelijks bedrag voor over hebben,
hoeven echter niet te treuren. De Engelse Premier League, de samenvattingen uit
de eredivisie en de wedstrijden van Oranje zijn via het open net te bekijken.
Keuze volop.
De Eredivisie CV ziet zich in de strijd om de kijker geconfronteerd met
concurrentie uit Duitsland, Engeland, Italië en Spanje. Na de mislukte avonturen
van Sport 7 en Talpa, moet de kijker in de komende jaren weer commercieel aan de
Eredivisie gebonden worden. Dat lijkt de doelstelling van de Eredivisie CV bij
de aanbesteding van de uitzendrechten, die in december 2007 is uitgeschreven. De
rechten voor de komende drie tot vijf jaar worden in februari 2008 verkocht aan
de ‘meest aantrekkelijke’ bieder.
Het tenderdocument is niet voor het publiek toegankelijk. Ik baseer mij
hieronder dan ook op de samenvatting van de tender die door de Eredivisie CV
beschikbaar is gesteld voor geïnteresseerden. Die samenvatting geeft een kijkje
achter de schermen. De Eredivisie CV lijkt de kijker met name naar de
uitzendingen van de live wedstrijden te willen lokken. Voor die live wedstrijden
moet immers worden betaald (ofwel in een live-pakket ofwel via een
pay per view systeem). De Eredivisie CV ziet de samenvattingen via het
‘open net’ dan ook het liefst drastisch ingekort, maar die plannen worden
vooralsnog gedwarsboomd door de mediawet. Minister Plasterk heeft recentelijk -
na kamervragen van de Partij voor de Vrijheid - volstrekt terecht gewezen op de
bepalingen in de mediawet, waarin de minimum duur van samenvattingen van
eredivisiewedstrijden is vastgelegd (artikel 72 Mediawet jo artikel 38 en
Bijlage II sub C Mediabesluit). Samenvattingen van de topwedstrijden tussen
Ajax, PSV en Feyenoord dienen twintig minuten te duren, de overige
samenvattingen tien minuten. De verkrijger van de uitzendrechten zal zich aan
deze wettelijke bepalingen moeten houden.
De aantrekkelijkheid van de samenvattingen wordt door de Eredivisie CV echter
ook beperkt door verplaatsing van de uitzending op zondagavond van 19.00 naar
20.00 uur. De clubs die samen de Eredivisie CV vormen willen de live-wedstrijden
optimaal commercieel benutten. Ze zijn dan ook van plan zowel op zaterdag als op
zondag van twaalf tot acht uur ’s avonds live voetbal uit te zenden. De
samenvattingen verworden dan tot mosterd na de maaltijd.
Maar als de Eredivisie CV inderdaad de samenvattingen wil laten verworden tot
een stille passant, gaat zij daarin dan slagen? Wat gebeurt er wanneer de NOS de
rechten op de samenvattingen terugwint, en zij vervolgens in een compact
programma van om en nabij een uur op zondagavond de samenvattingen zonder
onderbreking met reclameblokken gaat uitzenden? De zondagavond zou voor de
liefhebber (en de partner van de liefhebber) wel eens heel aantrekkelijk kunnen
worden. Voor de Eredivisie CV lijkt dit scenario echter een commerciële
nachtmerrie.
De voorkeur van de Eredivisie CV gaat naar verwachting niet uit naar een
terugkeer bij de NOS. En de tender geeft daartoe alvast een voorzetje. In de
tender ligt de nadruk duidelijk op de commerciële mogelijkheden van de bieder.
Als eis wordt gesteld dat de uitzending van de samenvattingen op zaterdag en
zondagavond diverse reclameblokken bevat. Een eis waaraan de NOS niet kan
voldoen. Voorts stelt de tender de nodige eisen aan de marketing- en
sponsoringmogelijkheden rondom de uitzendingen van de samenvattingen. Ook hier
staat de NOS direct op een achterstand, nu de eisen binnen het publieke bestel
op commercieel gebied strenger zijn dan voor commerciële omroepen. Ik heb er de
Eredivisie CV maar eens over gebeld. Het antwoord – hoe goed bedoeld het ook
moge zijn – maakt het er niet beter op. ‘De Eredivisie CV gaat in zee met de
partij met de meest aantrekkelijke commerciële propositie’, en dat is – volgens
de heer Thielbeke (directeur Eredivisie CV) – ‘niet per sé de hoogste bieder’.
Uitgaande van de belangen van de Eredivisie CV zijn er vele (commerciële)
redenen te bedenken waarom een lager biedende commerciële omroep toch door de
Eredivisie CV verkozen zal worden boven een hoger biedende NOS. De uitgebreidere
commerciële mogelijkheden maken het verschil al snel goed.
De vraag die het bovenstaande bij mij oproept is van mededingingsrechtelijke
aard. Is er wel sprake van eerlijke mededinging, wanneer de NOS gelet op de
inhoud van de tender en de wettelijke beperkingen die haar zijn opgelegd bij
voorbaat een minder aantrekkelijke partij is? De NOS zal naar verwachting
aanzienlijk meer moeten bieden dan haar commerciële concurrenten om voor de
Eredivisie CV een serieuze optie te worden. Daarin schuilt naar mijn mening een
ongeoorloofde mededingingsrechtelijke beperking. Voor degenen die Studio Sport
maar niet kunnen vergeten wellicht een reden nog een extra duit in het zakje te
doen bij de stichting ‘bord weer op schoot’ www.bordweeropschoot.nl.
Lars Bakers is werkzaam bij Leidsegracht 3 Advocaten in Amsterdam.
Hij is gespecialiseerd in het Intellectuele Eigendomsrecht, waaronder het
merkenrecht, auteursrecht en portretrecht. Hij adviseert diverse bedrijven,
sportbonden en sporters op dit gebied. Meer informatie: bakers@leidsegracht.org,
020-616 2913 en www.leidsegracht.org