“Wij doen aan fact finding en rapporteren aan het IOC”

door: Leo Aquina | 23 oktober 2014

Begin oktober trok Oslo zich terug als kandidaat voor de Olympische Winterspelen van 2022. “Dat is nóg een signaal dat de procedure waarmee het IOC olympische gaststeden aanwijst wellicht aan verandering toe is”, zegt Rita van Driel daarover. Vlak voor de Noorse afzegging werd Van Driel geselecteerd voor de evaluatiecommissie van het IOC. Deze commissie bezoekt de kandidaatssteden, beoordeelt de ‘bidfiles’ en brengt daarover rapport uit aan de IOC-leden. De keus voor 2022 is beperkt. Beijing (China) en Almaty (Kazakstan) zijn de enige twee overgebleven kandidaten. Eerder hadden ook Krakow, Stockholm en Lviv zich al teruggetrokken. Van Driel, bestuurslid van het Internationaal Paralympisch Comité (IPC) en werkzaam bij NOC*NSF vindt het jammer dat er voor 2022 maar twee kandidaten zijn: “Helaas, maar het is wat het is.”

Van Driel maakte al eens eerder deel uit van een evaluatiecommissie. In 2003 bezocht zij alle kandidaten voor de Winterspelen van 2010, die uiteindelijk werden toegewezen aan Vancouver. De commissie voor 2022 bestaat uit twaalf leden met het Russische IOC-lid Alexander Zjoekov als voorzitter.

Naast Van Driel zitten er drie Canadezen, twee Britten, twee Amerikanen, een Nieuw-Zeelander, een Japanner en nog een Rus in. Hoe komt iemand eigenlijk in zo’n commissie terecht?

“Er is een vaste samenstelling met vier IOC-leden, waarvan één vertegenwoordiger van de atletencommissie van het IOC”, vertelt Van Driel. “De overige commissieleden zijn mensen met een bepaalde expertise, bijvoorbeeld vanuit eerdere organisatiecomités. Daarnaast is er altijd plaats voor een vertegenwoordiger van het IPC. Bij de samenstelling wordt natuurlijk altijd gekeken of de leden niet uit een van de potentiële gastlanden komen.”

Strak geregisseerd
Van Driel werd weliswaar door het IPC voorgedragen, maar haar taak is breder dan alleen de paralympische aspecten van de bidbooks. “We zijn met zijn twaalven verantwoordelijk voor het hele proces. Iedereen heeft natuurlijk zijn eigen expertise en op dat gebied breng je ook aandachtspunten in, maar we spreken alles samen van tevoren door en vervolgens kijken we tijdens het bezoek wie welke vragen stelt.”

Het bezoek van de evaluatiecommissie aan de kandidaatssteden is strak geregisseerd. “Het bestaat uit een vast programma van vier dagen, waarin we twee dagen ook daadwerkelijk locaties bezoeken en twee dagen presentaties krijgen voorgeschoteld”, vertelt Van Driel.

Exorbitante eisen
Tijdens die presentaties geven de steden een toelichting op de zeventien thema’s van het bidbook en laten zij zien dat ze voldoen aan alle criteria die het IOC aan de kandidaatssteden stelt. Die eisen zijn volgens velen sommigen buitenproportioneel. De Noorse minister van financiën Si Jensen - die tegen de kandidatuur van Oslo stemde - liet weten dat het Noorse volk het hoofd schudde bij deze buitenissige eisen van het IOC.

Volgens de Noren stelde het IOC in een 7000 pagina dik dossier onder meer eisen over een welkomstreceptie voor IOC-leden met de Noorse koning, exclusieve in- en uitgangen op het vliegveld voor IOC-leden, verlate openingstijden voor hotelbars, een Samsungtelefoon met een Noors abonnement voor alle IOC-leden, Coca Cola in alle minibars van de hotels en nog veel meer. Zijn de eisen van het IOC inderdaad buitenproportioneel?

“Nee, dat denk ik niet”, zegt Van Driel. “Er wordt veel uit zijn verband getrokken. Coca Cola en Samsung zijn sponsoren van het IOC, dan is het helemaal niet zo vreemd om daar afspraken over te maken. Een aantal eisen heeft te maken met de veiligheid en het protocol rondom de ontvangst van hoogwaardigheidsbekleders, onder wie IOC-leden. Dat is toch niets bijzonders?”

'Criteria dienen vooral de sporters'
Van Driel zegt dat de criteria van het IOC stelt in de eerste plaats de sporters dienen: “Natuurlijk worden er stevige eisen gesteld aan steden die de Olympische en Paralympische Spelen willen organiseren, maar ook dat is niets nieuws. Laten we niet vergeten dat het grootste deel van de criteria gaat over hoe de Spelen georganiseerd moeten worden, zodat voor de sporters het beste platform ontstaat om optimaal te presteren. Wij stellen als evaluatiecommissie geen eisen. Wij kijken of een kandidaatsstad voldoet aan de criteria die het IOC stelt. Het gaat erom dat wij een technische evaluatie maken van het bidbook en dat ter plekke toetsen op die criteria. Dat is fact finding en die feiten rapporteren wij aan het IOC. De keuze voor een gaststad is uiteindelijk niet aan ons, maar aan de IOC-leden.”
 
Bijna alle voorgaande edities van de Olympische Spelen komen uiteindelijk op veel hogere kosten uit dan aanvankelijk geraamd. Kijkt de evaluatiecommissie ook naar de begroting? “In principe kijken we naar alle details zoals beschreven in de ’Candidature File’. Alle legal and finance issues worden doorgelicht en we kijken ook of de kosten wel in verhouding zijn. Maar er kan natuurlijk heel veel gebeuren in zeven jaar. In Sochi was helemaal niets, dan worden de kosten om alle infrastructuur aan te leggen natuurlijk enorm hoog. Op andere plekken zijn wellicht al accommodaties voorhanden. Daarover rapporteren wij. In Sotsji zag je bovendien dat er na de toewijzing van de Spelen nog disciplines aan het programma werden toegevoegd, waardoor de kosten ook weer omhoog gingen. Inmiddels zijn binnen het IOC de afspraken hierover aangescherpt zodat eventuele wijzigingen in het programma alleen nog in afstemming met elkaar kunnen worden gemaakt.”

Torenhoge kosten
De torenhoge kosten zijn voor veel democratische landen een grote drempel om zich kandidaat te stellen als gaststad. In Oslo, Krakau en Stockholm was de weerstand onder de bevolking simpelweg te groot. Is het überhaupt nog wel mogelijk om de Olympische Spelen in een democratisch land te organiseren? “Of deze tendens alleen te maken heeft met het feit of een land democratisch is of niet, weet ik. Het probleem op dit moment is dat Europese landen blijkbaar de handen niet op elkaar krijgen om de Spelen te organiseren, waarbij de financiën de belangrijkste reden lijkt te zijn. Helaas lijkt het moeilijk juist de positieve effecten van het organiseren van de Spelen onder de aandacht te brengen.”, aldus Van Driel.

“Als het erop neerkomt dat we de Spelen straks om verschillende redenen alleen nog maar in Aziatische landen kunnen houden, moeten we ons met zijn allen wel afvragen of dat is wat we willen. Een aantal NOC’s heeft zich inmiddels verenigd om input te leveren aan deze discussie. Zwitserland, Oostenrijk, Duistland en Zweden hebben het voortouw genomen om aandacht te vragen voor de uitdagingen en aandachtspunten rond het uitbrengen van een bid voor de Olympische en Paralympische Spelen. Thomas Bach (IOC-voorzitter, red.) werkt aan een Agenda 2020, waarop dit een van de belangrijke onderwerpen is. In december is een apart IOC-congres ingelast waarin die Agenda 2020 wordt besproken.”

Mensenrechten
Een ander terugkerend fenomeen bij de toewijzing van de Olympische Spelen zijn mensenrechtenkwesties in de kandidaat-landen. Meestal komen die pas aan de orde als de Spelen al lang en breed aan een stad zijn toegewezen, waardoor de sporters worden opgezadeld met morele vragen ten aanzien van hun deelname. Dit was het geval in Sotsji 2014, maar eerder ook in Beijing 2008. Die laatste stad is nu opnieuw kandidaat. In hoeverre staan mensenrechten op de agenda van de evaluatiecommissie?

“Mensenrechten zullen ongetwijfeld een onderwerp van gesprek worden voor de evaluatiecommissie. Wat ik me herinner van het proces in 2003 is dat in alle kandidaatssteden wel ergens tegen geprotesteerd werd. De evaluatiecommissie ging het gesprek met de tegenkrachten altijd aan met de meest geëigende personen. Dergelijke zaken nemen we dus mee in de rapportage. Maar ik zeg er opnieuw bij, wij rapporteren slechts op basis van feiten. De keuze is aan het IOC.”

Van Driel gaat in februari en maart op bezoek in Almaty en Beijing. Daarna heeft de commissie ongeveer tweeënhalve maand om de rapportage in elkaar te draaien. Het IOC beslist op 31 juli in Kuala Lumpur welk van de twee steden in 2022 het Olympisch Vuur op bezoek krijgt.

Voor meer informatie: klik hier