door: Leo Aquina | 28 augustus 2014
‘Fans voelen zich veilig in de stadions’, zo concludeert de KNVB Expertise uit het jaarlijkse Fan Onderzoek. Het kenniscentrum voor het betaald voetbal presenteert het resultaat met trots, maar benadrukt dat dit niet de belangrijkste conclusie is. “Het onderzoek is er vooral gericht op gericht om per club aandachtspunten te inventariseren om ze zo te helpen bij een betere bedrijfsvoering”, vertelt Jurrie Groenendijk van KNVB Expertise. De optelsom van al die aandachtspunten voor de clubs levert divisiebreed een positief beeld op. Clubs scoren gemiddeld hoog op de punten sfeer en veiligheid en er wordt een inhaalslag gemaakt als het gaat om digitalisering. Er zijn ook punten van aandacht, zoals de catering. Een ander punt van zorg is de gemiddelde leeftijd van de vaste voetbalfan, die stijgt elk jaar met een jaar.
KNVB Expertise is een initiatief van de KNVB, Eredivisie CV, de Coöperatie Eerste Divisie en de Federatie van Betaald Voetbal Organisaties (FBO). Het kenniscentrum deed het Fan Onderzoek alweer voor de vijfde keer in samenwerking met de divisies en clubs. Bij het laatste onderzoek werden in totaal meer dan 100.000 vragenlijsten ingevuld, een gemiddelde respons per club van ongeveer twintig procent.
“Het tekent de betrokkenheid van de fans bij hun club”, aldus Groenendijk. Clubs zijn na verloop van tijd steeds meer gebruik gaan maken van het Fan Onderzoek. “Bij veel clubs worden inmiddels ook beleidsplannen en actieplannen gemaakt op basis van dit onderzoek. We proberen het onderzoek in nauw overleg met de clubs ook steeds meer aan te passen aan de eisen en wensen van de huidige tijd, waardoor er voor clubs steeds concretere zaken naar boven komen.”
Bezettingsgraad
De stadions worden in Nederland goed bezocht. De bezettingsgraad in de Eredivisie hoort met 88 procent bij de beste van Europa. Alleen in Engeland (95%) en Duitsland (92%) is de bezetting nog groter. In veel andere grote competities als Spanje, België, Italië (resp. 72%, 63% en 55%) liggen de percentages lager. Van die mensen in het stadion beoordeelt 94% het stadionbezoek als (zeer) goed en 86% van de seizoenkaarthouders is van plan zijn kaart komend seizoen te verlengen.
Sfeer en aantrekkelijkheid van de wedstrijd zijn de belangrijkste factoren op basis waarvan fans hun stadionbezoek beoordelen. Samen bepalen zij 61% van de totaalscore. Veiligheid (16%), faciliteiten (13%) en catering (10%) zijn daarin minder belangrijk. “Sfeer is een moeilijk te meten en te beïnvloeden factor”, zegt Groenendijk. “Het kan voor iedere supporter een andere betekenis hebben. We stellen in het onderzoek echter wel gerichte vragen om hier een goed beeld van te krijgen. Het kan gaan over de aankleding van het stadion, de stadionspeaker, de muziek, wat er in de rust gebeurt, dat soort zaken. ” Wat bepalend is voor een goede sfeer is bovendien afhankelijk van de club.
“Interessant is dat bij clubs met een traditioneel fanatieke sfeer de sfeer ook belangrijker wordt gevonden. Bij clubs met minder fanatieke sfeer is de aantrekkelijkheid van de wedstrijd belangrijker. Dit houdt ook verband met verschillen in samenstelling van de supporters. NAC en Feyenoord hebben nu eenmaal een ander profiel dan Heerenveen en AZ.” In aanvullende kwalitatieve onderzoeken proberen we een beter beeld te krijgen bij wat sfeer voor fans betekent.
Veiligheid
Na sfeer en aantrekkelijkheid van de wedstrijd is veiligheid voor de stadionbezoekers het belangrijkst. “Onder sfeer verstaan we in het onderzoek alles wat op een positieve manier bijdraagt aan de wedstrijdbeleving”, aldus Groenendijk. “Zaken zoals spreekkoren, vuurwerk, roken in het stadion bevragen we onder het kopje veiligheid. Uit het onderzoek komt naar voren dat fans niet veel last ervaren van dit soort zaken. Waar mensen zich op dit gebied het vaakst aan ergeren is roken in het stadion.”
Het Fan Onderzoek concludeert dat ‘97% van de mensen zich veilig voelt in het stadion’, maar: ‘Deze beoordeling staat door een aantal incidenten (en veel negatieve media-aandacht) wel onder druk.’ Wat betekent dat? “Je ziet dat de scores op dit punt veranderen na een incident”, legt Groenendijk uit. “Als een club in november een hoge score had en er is daarna een incident geweest - bijvoorbeeld met uitsupporters in een thuisvak - dan heeft dat direct invloed op de score in februari. Met 97 procent is de veiligheidsscore heel hoog, maar clubs zijn zich ervan bewust dat dit vertrouwen altijd broos is.”
Leeftijd
De gemiddelde leeftijd van een stadionbezoeker in de Eredivisie is 44 jaar en in de Jupiler League 48 jaar. “Die cijfers moet je wel naar beneden bijstellen omdat alleen fans van boven de 18 een vragenlijst invullen. Maar we zien wel dat die gemiddelde leeftijd ieder jaar stijgt.” Hoewel de gemiddelde leeftijd ieder jaar ongeveer een jaar hoger ligt, maakt Groenendijk zich hier geen al te grote zorgen over.
“Jongere mensen binden zich minder makkelijk voor langere tijd, dat is een maatschappelijke trend. Kinderen worden tussen hun vierde en hun achtste fan van een club en gaan tot hun zestiende vaak naar wedstrijden. Daarna haken ze af door allerlei oorzaken, maar je ziet ook dat veel mensen na verloop van tijd weer terugkomen. We houden het wel goed in de gaten. Jongeren vertonen meer zapgedrag. Ze gaan niet iedere week automatisch naar het stadion. Clubs experimenteren ook met manieren om dit soort fans tegemoet te komen, bijvoorbeeld door naast seizoenkaarten ook kleinere wedstrijdpakketten aan te bieden van bijvoorbeeld zes wedstrijden. Ajax gaat meer losse kaarten verkopen om mensen de kans te geven om erbij te zijn.”
Digitalisering
Iets anders waar clubs mee experimenteren is
wifi. Bij veel clubs is de digitale bereikbaarheid in de stadions verre van optimaal. Daarnaast kan er ook nog veel meer worden gedaan met de mogelijkheden om fans te binden door middel van bijvoorbeeld sociale media. Ongeveer de helft van de respondenten geeft aan graag online te zijn in het stadion en dat percentage groeit jaarlijks met zo’n tien procent. Groenendijk: “Bij PSV is sinds kort wifi beschikbaar. Dat gaat op termijn verder dan alleen sociale media, mensen kunnen straks ook doelpunten terugkijken, stemmen op de man van de wedstrijd, noem maar op. Veel mensen waarderen het, maar er is ook een groep mensen, met name de oudere fans, die deze behoefte minder heeft.”
Onlangs hing er in het stadion van PSV een spandoek met de tekst:
Kappen met wifi, wij willen voetbal kijken. Toch is digitalisering onvermijdelijk, vooral om de jongere doelgroep te binden. Groenendijk: “In de Eredivisie is al een tijdje een werkgroep bezig gezamenlijk te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn. De ervaringen bij PSV worden ook met andere clubs gedeeld.”
Huisvader van 45
Het Fan Onderzoek richt zich op de stadionbezoeker en het helpt de clubs vooral hun bestaande klanten beter te kunnen bedienen. Doet KNVB Expertise ook onderzoek naar potentiële nieuwe kanten, mensen die wel van voetbal houden, maar niet naar het stadion gaan?
“Daar hebben we twee jaar geleden wel een eenmalig onderzoek naar gedaan”, aldus Groenendijk. Op dat gebied blijkt nog wel het een en ander te winnen. Er zijn zo’n acht miljoen voetballiefhebbers in Nederland en daarvan gaan er zo’n 850.000 mensen regelmatig naar het stadion. Daarnaast geven nog eens ongeveer vier miljoen mensen geven aan wel eens naar het stadion te willen. Een deel van de redenen waarom die mensen uiteindelijk toch niet gaan, komt voort uit verkeerde beeldvorming”, aldus Groenendijk. “Mensen geven bijvoorbeeld aan dat het moeilijk is om aan kaartjes te komen. Dat zien wij als een imagoprobleem. In de praktijk kun je voor steeds meer wedstrijden zonder clubcard op de dag zelf nog een kaartje kopen aan het stadion.”
Volgens Groenendijk bestaat er in het algemeen een verkeerd beeld van de gemiddelde voetbalfan: “Veel mensen hebben het beeld van de meest fanatieke fans in het hoofd. Natuurlijk zijn die ook in het stadion, maar de gemiddelde fan is een 45-jarige vader die met zijn vrienden of met zijn kinderen lekker naar een wedstrijdje komt kijken. 43 procent van de stadionbezoekers is hoger opgeleid en de gemiddelde fan verdient jaarlijks 5.000 tot 10.000 euro boven modaal. Het Fan Onderzoek draagt bij aan meer kennis over welke type fans we kunnen onderscheiden en wat de verschillen in behoeften zijn en hopelijk nuanceert het ook het beeld van de gemiddelde voetbalfan bij het grote publiek.”
Voor meer informatie: klik hier