door: Lennart Bloemhof | 10 oktober 2013

Het congres van Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) was eind september het decor van de lancering van het thema 'sport en bewegen' in de Zorgatlas. Onder de noemer ‘Sportopdekaart.nl’ presenteerde Mariken Leurs - plv. directeur Sport van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) - op het congres het initiatief dat bestuurders, politici, beleidsmakers en professionals moet helpen met hun werkzaamheden op sportgebied.

Professionals in de zorg werken al jaren met de Zorgatlas: de online bron met geografische informatie over zorg en volksgezondheid in Nederland dat het Rijksinstituut voor Volks-gezondheid en Milieu (RIVM) ontwikkelde. In de afgelopen jaren bleek de Zorgatlas met haar kaarten een handig instrument voor zorgprofessionals, waarna het ministerie van VWS het RIVM vroeg alle beschikbare Nederlandse sportgegevens te verzamelen en te koppelen aan de Zorgatlas met Sportopdekaart.nl.

Zes deelonderwerpen
Het nieuwe thema ‘sport en bewegen’ - zoals Sportopdekaart.nl heet in de Zorgatlas - bestaat uit zes deelonderwerpen: Sport- en beweegdeelname, Sport- en beweegaanbod, Gehandicaptensport, Sportzorg, Topsport en Beleid. Per deelonderwerp zijn meerdere kaarten te raadplegen. Zo bevat het onderwerp ‘Topsport’ een kaart met een overzicht van voetbalstadions in Nederland. Een andere topsportkaart toont de locaties van Topsport Talentscholen.

De deelonderwerpen 'Sport- en beweegdeelname' en 'Sport- en beweegaanbod' bevatten momenteel de meeste kaarten en kennen ook zogenaamde ‘klikkaarten’ waarmee gedetailleerde informatie per regio of gemeente kan worden opgevraagd.

VSG-congres
In haar toespraak op het VSG-congres benadrukte Mariken Leurs dat met de sporttoevoeging op de Zorgatlas sportbeleidmakers en -bestuurders een instrument hebben om goed onderbouwde beleidsbeslissingen te nemen in het huidige, moeilijke financiële klimaat. “Wij vinden het als ministerie van VWS belangrijk dat beslissingen ook gebaseerd zijn op relevante data. Met Sportopdekaart.nl willen we evidence based-beleid stimuleren”, ligt Leurs haar VSG-toespraak toe.

Volgens de plv. VWS-directeur Sport is Sportopdekaart.nl bruikbaar voor bestuurders en beleidsmakers in de sport, op lokaal en nationaal niveau. “In het beleidsprogramma ‘Sport en bewegen in de buurt’ werken we vanuit het ministerie van VWS samen met onder meer gemeenten, NOC*NSF, NISB en ZonMw”, zegt Leurs. “Alle partners kunnen de informatie van de kaarten daarbij gebruiken en je zou met elkaar kunnen overleggen op basis van die gegevens.”

Voor iedereen
Met de dreigende bezuinigingen op sportgebied na de gemeenteraadsverkiezingen en daaropvolgende coalitieakkoorden in het voorjaar van 2014, dreigt de sportinfrastructuur van Nederland sterk gewijzigd te worden. Leurs hoopt dat sportprofessionals met hulp van Sportopdekaart.nl goed gestutte besluiten nemen.

“Sportopdekaart.nl is geen interventie om mensen in beweging te krijgen”, zegt ze helder. “Het is bedoeld om zaken inzichtelijker te maken voor bijvoorbeeld gemeenten en om op basis van die gegevens met partijen in gesprek te gaan, maar de gegevens zijn ook bruikbaar voor lokale partners. Sportopdekaart.nl is bottom-up georiënteerd en voor iedereen toegankelijk. Het is vervolgens aan de gebruikers zelf om te bepalen hoe ze de data gebruiken. We moeten het daarom ook laagdrempelig en toegankelijk houden.”

Aan de andere kant realiseert Leurs dat de vele beschikbare data soms verwarrend kunnen zijn. “Soms kun je dan door de bomen het bos niet meer zien. Daarom biedt bijvoorbeeld NOC*NSF adviesgesprekken aan om uit te leggen hoe de gegevens te interpreteren.”

Kennisleveranciers
Een divers pallet aan kennisleveranciers bood vrijwillig sportgegevens aan bij het RIVM voor het overheidsinitiatief. Zo zorgde het Mulier Instituut voor een kaart met sportaccommodaties, staat de naam van ZonMw onder kaarten over buurtsportcoaches en is de kaart over niet-sporters gebaseerd op een consumentenenquête van Cendris. Sportkoepel NOC*NSF verschafte de data over clublidmaatschappen. “Je probeert via verschillende ingangen in je netwerk gegevens te krijgen”, zegt Leurs over het vergaren van informatie voor de kaarten.

Naast het genereren van breed inzicht in sportgegevens, zijn de kaarten ook goed met elkaar te vergelijken, aldus Leurs. Ze herinnert zich een Twitterbericht van oud-hockeyer Floris Jan Bovelander. De Haarlemmer ging meteen aan de slag met Sportopdekaart.nl na de toespraak van Leurs en verstuurde zijn bericht tijdens het VSG-congres. Bovelander vergeleek de kaarten met lidmaatschappen van hockeyclubs en gymnastiekverenigingen en constateerde dat de twee sporten ‘verrassend complementair’ aan elkaar zijn: waar veel wordt gehockeyd, wordt weinig gegymd en vice versa. Leurs: “Dat zijn opvallende constateringen waar beleidsmakers of sportprofessionals dieper in zouden kunnen duiken”.

Co-creatie
Maar Leurs benadrukt dat Sportopdekaart.nl zeker niet alleen voor bestuurders is ontwikkeld. “Het initiatief is gefinancierd met publiek geld, is dus voor iedereen toegankelijk en er is makkelijk te linken naar de kaarten vanuit andere websites. Dat moedigen we ook aan. Het project focust op co-creatie. We moeten daarom vooral samenwerken.”

Leurs zegt dat de gegevens van de kaarten frequent geactualiseerd zullen worden, en ze hoopt dat andere partijen met sportdata - zoals zorgverzekaars - ook hun gegevens gaan delen. “In dit geval is geven het nieuwe krijgen”, legt Leurs uit. “Als je data beschikbaar stelt, kun je vergelijken, nieuwe verbindingen leggen en daar je koers op inrichten. De ervaring in de zorgsector leert dat partners data ‘om niet’ beschikbaar stellen, omdat zij zelf ook profiteren van de totaal overzichten die het ook henzelf oplevert.”

Als voorbeeld van een vergelijking die gemaakt kan worden bij het delen van gegevens, noemt Leurs de afweging van een school om hun schoolplein extra beweegvriendelijk te maken. “Wanneer het RIVM ook dit soort data kan delen, kun je eens langsgaan bij de school in de regio met zo’n extra beweegvriendelijk plein - zoals te zien op Sportopdekaart.nl - om inspiratie op te doen en ervaringen te delen.”

Versie 1.0    
Leurs zegt dat Sportopdekaart.nl - nu ruim twee weken online - nog in de opstartfase zit. “Dit is echt versie 1.0 en via veel samenwerking, input van veel partijen en co-creatie willen we toewerken naar versie 2.0.” Ze hoopt dat op korte termijn nog veel kaarten worden toegevoegd aan de zes deelonderwerpen van Sportopdekaart.nl.

Een grote wens van het sportdata-platform? “We zouden het ontzettend mooi vinden als de lidmaatschappen van sportbonden op postcodeniveau beschikbaar komen. Dat geeft veel inzicht in de sportparticipatie. Maar zoiets vrijgeven is een vrije keus van de sportbonden en wij hopen van harte dat ze dat gaan doen.”

Voor meer informatie: Zorgatlas, thema 'sport en bewegen'