door: Leo Aquina | 6 september 2012
“Londen slaat alles, zowel wat organisatie betreft als qua publieke belangstelling”, aldus Jan Rijpstra, die al zestien jaar vaste gast is op de Paralympische Spelen. “Als Kamerlid ben ik er in 1996 voor het eerst heen gegaan. Vanuit mijn achtergrond als gymleraar en remedial teacher voor kinderen met motorische beperkingen heeft het altijd mijn warme belangstelling gehad en later ben ik ook bestuurslid geworden van Gehandicaptensport Nederland.” In Londen maakt Rijpstra samen met Annemarie Kaptein voor de vijfde maal een boek over de Paralympics. Hoe kijkt hij aan tegen de ontwikkeling van het evenement in het afgelopen decennium?
Zoveel toeschouwers en aandacht voor de Paralympics als in Londen heeft Rijpstra nog niet eerder meegemaakt: “Er is hier zelfs een commerciële zender die de hele dag uitzendt, alle wedstrijden met deskundig commentaar.” Toch is Londen geen incidenteel succes, het is zeker ook het gevolg van een gestage ontwikkeling.
“Sydney (Paralympics in 2000, red.) was een doorbraak. De paralympische sport heeft zich in het afgelopen decennium sterk ontwikkeld. Er is een steeds professioneler benadering en de sporters presteren steeds hoger niveau. Neem bijvoorbeeld het lopen op blades in de atletiek. Oscar Pistorius was natuurlijk baanbrekend op dat gebied. Hij verloor hier de finale van de 200 meter en de teleurstelling was zo groot dat hij zich afvroeg of de blades van de Braziliaanse winnaar wel aan de regels voldeden. Dat geeft aan wat het belang van winnen op dit niveau is. In dat opzicht is er geen verschil meer met valide sport. Het lopen op die blades gaat ook zo enorm hard, dat is prachtig om te zien. Onze eigen atlete Marlou van Rhijn pakte zilver op de 100 meter en is opnieuw kanshebster in de finale van de 200 meter op donderdag. Voor de sport is het prachtig, presteren voor 60.000 mensen in het atletiekstadion en je ziet het ook bij rolstoelbasketbal, rolstoeltennis, noem maar op. Engeland is natuurlijk ook de bakermat van de gehandicaptensport met de Stoke Mandeville Games.”
Is Rijpstra niet bang dat de populariteit van de Paralympics in Londen tijdelijk is? “Die vraag wordt na alle Paralympics opnieuw gesteld. Je ziet nu dat de NOS één of twee keer per avond verslag doet en dat er in kranten ook aandacht is. Maar na de Paralympics is dat weer voorbij en daarna wordt er vier jaar lang nauwelijks nog over gehandicaptensport geschreven. Op dat gebied is er nog veel te winnen voor de emancipatie van de gehandicaptensport. Media moeten zich realiseren dat er meer internationale competities zijn die aandacht verdienen. Ik begrijp bijvoorbeeld niet waarom er het hele jaar door zoveel wielrennen wordt uitgezonden terwijl de Paralympische Spelen worden weggestopt in een aparte uitzending. De redactie moet zich afvragen waar de Nederlandse samenleving naar uitkijkt. Daar ligt een taak voor de publieke omroep. Gehandicaptensport heeft een enorme voorbeeldfunctie. Sporters zijn rolmodellen in een dubbele betekenis. Gelukkig zijn we af van het ‘zielige’ imago van gehandicaptensport. Paralympische atleten laten de samenleving zien wat er allemaal mogelijk is en dat er in ieder mens talent zit. Daarnaast worden hier technologieën ontwikkeld die ook weer heel goed kunnen worden gebruikt in het dagelijks leven en in die zin heeft het een veel breder belang dan de sport alleen.”
Gehandicaptensport is ingedeeld in verschillende categorieën en atleten maken gebruik van diverse hulpmiddelen. Daardoor ligt het gevaar altijd op de loer dat er discussies ontstaan over de eerlijkheid. In hoeverre is zo’n opmerking over de blades van een concurrent - zoals Oscar Pistorius die maakte na de 200 meter - schadelijk voor de Paralympics? “Ik denk niet dat het echt een groot probleem is. Ik heb hier ook een wedstrijd in het CP-voetbal gezien tussen Nederland en Rusland waar het krachtsverschil enorm was. Rusland won met 8-0. Het zijn spelers met een aandoening in het neurologisch systeem, maar ik zag bij Rusland een speler van wie ik mij echt afvroeg wat voor handicap hij had. Die had zo meegekund in de eerste klasse zondagamateurs. Het is nu eenmaal lastig om te categoriseren, maar ik ga ervan uit dat de keuringsartsen hun werk allemaal goed doen. Als je kijkt naar die blades, mensen zijn altijd op zoek naar middelen om hun prestaties te verbeteren. Het is best ingewikkeld, maar je moet gewoon zorgen dat de regels goed op orde zijn.”
Waarom worden de Paralympics eigenlijk ná de Olympische Spelen gehouden en niet ervoor, als een soort opwarmer? “Die discussie wordt al heel lang gevoerd. De Olympische Spelen zijn veel groter dan de Paralympics op het gebied van veiligheid en logistiek. De redenering is dat het makkelijker is alles neer te zetten voor de Olympische Spelen en daarna af te schalen voor de Paralympics. De evenementen tegelijk organiseren is geen optie, daarvoor is het simpelweg te groot, bovendien zouden de Paralympics dan volledig ondersneeuwen.”
Nog een vraag: het IPC (Internationaal Paralympisch Comité) en het IOC (Internationaal Olympisch Comité) zijn twee losse organisaties. Is het niet logisch om die samen te brengen onder één Olympische paraplu? “Ik denk ook dat het nog te vroeg is om die twee organisaties samen te voegen. Wat je wel kunt doen, is de verschillende logo’s aan elkaar koppelen en tijdens de Spelen al het Paralympische logo naast de Olympische Ringen zichtbaar maken. Er wordt al samengewerkt op het gebied van media en als het gaat om de inzet van vele vrijwilligers. Maar uiteindelijk moet je niet vergeten dat de paralympische sport een aparte tak van sport is. Er zijn mensen die zeggen dat het geen topsport is, die discussie ga ik niet eens aan. Het is niet vergelijkbaar en je moet die vergelijking ook helemaal niet willen maken. Ga vooral zelf kijken hoe mooi gehandicaptensport is.”
Voor meer informatie: www.london2012.com/paralympics