De vraag van… Henk Kraaijenhof, performance consultant en voormalig topcoach en -trainer van diverse topsporters
Aan... Hein Verbruggen, voormalig IOC-lid en voormalig voorzitter van de UCI

De vraag  
Geachte heer Verbruggen,

We kennen u al heel lang in de sport, destijds als IOC-lid en als voormalig voorzitter van de UCI. U heeft als weinig anderen vertoefd in de hoogste regionen van de sport en daarbij zeker turbulente tijden meegemaakt. Maar ook op dat niveau lijkt men steeds frequenter van crisis naar crisis te gaan. IOC, IAAF, FIFA enz. Mijn vraag is eigenlijk een simpele: zijn sportorganisaties in deze vorm hun geloofwaardigheid en daarmee hun bestaansrecht aan het verliezen en bestaan de Olympische Spelen in deze vorm nog in 2050 of houden ze op te bestaan omdat ze overbodig zijn geworden, net zoals ooit aan de klassieke Olympische Spelen in de oudheid een eind kwam (mede om dezelfde redenen)? Ik ben oprecht benieuwd naar uw mening.

Met vriendelijke groeten, 
Henk Kraaijenhof

Het antwoord  
Geachte heer Kraaijenhof,
 
U stelt in één vraag diverse kwesties aan de orde. Ik zal trachten puntsgewijs te antwoorden.
 
•    Wanneer u spreekt over crises en het IOC, de FIFA en de IAAF als voorbeelden geeft, dan denk ik dat we een onderscheid moeten maken. Het IOC kent geen crisis van gelijke orde als de FIFA en de IAAF; het IOC ondervindt momenteel problemen met het vinden van goede host cities maar dat is dus echt een 'probleem', veel meer dan een crisis. Het probleem is weliswaar niet te onderschatten en is m.i. veel te laat onderkend en erkend, maar ik heb er vertrouwen in dat het IOC, met goede kandidaten voor de Zomerspelen 2024/2028 (Parijs en Los Angeles) en de 2026 Winterspelen (Zwitserland), dat recht gaat zetten met de introductie van een nieuw selectiesysteem. Ze hebben daar de tijd voor tot 2023 (ruim zes jaar dus) wanneer er beslist wordt over de Winterspelen 2030;

•    Laat ik dan maar meteen inhaken op uw laatste vraag: is er een risico dat de Olympische Spelen ophouden te bestaan? Toegegeven, de maatschappelijke veranderingen gaan zo razendsnel, dat het moeilijk wordt om voorspellingen te doen voor tien jaar, laat staan voor dertig jaar. We zien hoe de medische wetenschap zich ontwikkelt en ik weet echt het antwoord niet op de vraag welke impact die ontwikkeling zal hebben op de sport (via het menselijke lichaam). Dat geldt ook voor de techniek en met name de nano-techniek. Wat dat laatste gaat betekenen voor het te gebruiken materiaal in de sport is op dit moment nog veelal giswerk. Dit gezegd zijnde, en nu spreekt de marketingman in mij, ik zie ook dat het IOC reeds marketing- en mediacontracten afgesloten heeft tot in de dertiger jaren en dat is begrijpelijk want we hebben hier te maken met een ijzersterk product (ik spreek over de Spelen) met een even zo sterke reputatie op het niveau van de mondiale consument (ik spreek over de hele wereldbevolking). 

Ik zie geen reden dat dit zal verdwijnen, gezien ook de nog immer stijgende populariteit van sport. Ik ben dus positief gestemd, maar dan moeten we wel een organisatie hebben die in staat is om de problemen die zich voor (kunnen) doen, adequaat aan te pakken. En dat brengt me bij uw andere vraag over de geloofwaardigheid i.c. verlies van bestaansrecht van de sportorganisaties;

•    Mijn antwoord daarop geef ik niet, zonder even - en tussen haakjes - te zijn ingegaan op mijn voormelde opmerkingen over de te verwachten impact op de sport van medische en technische ontwikkelingen, omdat ik denk dat het u interesseert. Het is niet wetenschappelijk onderzocht, noch heb ik andere elementen die als bewijs zouden kunnen dienen, maar mijn gevoel zegt dat er wel eens een omslagpunt voor interesse in sport zou kunnen komen, wanneer populair gezegd, dokters en ingenieurs gaan bepalen wie de medailles krijgen. 

Dan, denk ik, zullen veel mensen sport meer als 'circus' dan als sport gaan zien en ze kunnen/zullen zich daarvan afkeren. Ik heb daar in 1999 al een publicatie aan gewijd ten tijde van de oprichting van WADA. Tijdens mijn UCI-voorzitterschap werden we zowel op medisch als technisch gebied voor aanzienlijke uitdagingen gesteld; het leidde tot bloedpaspoorten en minimale gewichten voor de fiets;

•    Wanneer ik hierboven een onderscheid maakte tussen enerzijds het host city-probleem voor het IOC en anderzijds de crises in bonden zoals de FIFA en IAAF, dan is dat ook om aan te geven dat wat er gebeurd is binnen beide bonden (tot en met corruptie!) nooit binnen de huidige constellatie van het IOC zal kunnen gebeuren. We hebben binnen het IOC in 1999 de Salt Lake City-crisis gekend die geleid heeft tot het ontslag van een tiental IOC-leden. Daarna hebben we een periode gekend onder voorzitter Jacques Rogge waarin strikte gedragsregels en veel grotere transparantie werden ingevoerd en de huidige voorzitter Thomas Bach zet die politiek onverminderd voort. 
Ik laat niet onvermeld dat er binnen het IOC ook een sterke Ethische Commissie werkzaam is, alhoewel daar naar mijn smaak nog teveel IOC-leden deel van uit maken. Ik trek hun integriteit geen moment in twijfel maar het zou beter zijn om die Ethische Commissie totaal uit outsiders te laten bestaan al was het alleen maar voor het imago. 

Terug naar uw opmerking over de crises bij de twee vermelde bonden. Het simpele antwoord op uw vraag is 'ja': de internationale bonden hebben zeker aan geloofwaardigheid ingeboet en aangezien het hier gaat om twee prominente bonden heeft dat een negatieve impact op de hele sportwereld. Hebben ze hun bestaansrecht verloren? Blijkbaar niet want ze bestaan nog en zullen dat in de komende dertig à veertig jaar ook nog wel blijven doen. Er is namelijk geen alternatief; het zijn zoals prof. Marjan Olfers ons leert, monopolisten. Als nationale bond kun je nergens anders naartoe; wil je internationaal meedoen dan loopt dat via de internationale bond die bovendien, voor deelname aan de Olympische Spelen bijvoorbeeld door het IOC erkend wordt als de enige internationale organisatie voor een bepaalde sport. 

Daarnaast, zoals u ongetwijfeld weet, hebben de internationale bonden (er zijn er ruim tachtig) een koepelorganisatie in het leven geroepen, SportAccord, en ik mocht daar een jaar of tien voorzitter van zijn. Het komt nooit in de pers, maar de gevechten om lid te worden van SportAccord en dus de facto erkend te worden als dé organisatie die zich bezig mag houden met een bepaalde sport, zijn vaak heftig en politiek zwaar beladen;
 
De toekomst
Ik sluit af met een blik op de toekomst. De internationale sportbonden (maar u mag van mij rustig extrapoleren naar de nationale bonden) zijn niet alleen monopolisten, maar hebben daarnaast ook behoefte aan een veel strikter toezicht en controle. Het hoogste orgaan van een bond is - normaal gesproken - de algemene vergadering van de aangesloten leden: lees de aangesloten nationale bonden. Die algemene vergadering is dus bijna per definitie een totaal opgespleten instantie omdat elke nationale bond daarin zit om op de allereerste plaats de belangen van zijn land, resp. zijn eigen atleten, te verdedigen. Doet hij/zij dat niet dan kan er bij thuiskomst stormen van kritiek verwacht worden...

Gevolg is wel dus dat je als voorzitter/bestuur van een internationale bond praktisch nooit duidelijke instructies krijgt over het te voeren beleid, want elke nationale bond heeft zijn eigen agenda. Vergelijk dit eens met de algemene vergadering van een firma waar je te maken hebt met over het algemeen gelijkgezinde aandeelhouders wanneer het gaat om de te behalen objectieve doelen; dividend graag!
 
Die algemene vergadering benoemt voorzitter en bestuur en mijn ervaring heeft geleerd dat het daarbij in het algemeen niet om the right person on the right place gaat, maar om politiek. Het gaat er meestal niet op de eerste plaats om of iemand capabel is om de job uit te voeren maar het verkiezingscriterium is: 'wat kunnen wij als nationale bonden van hem/haar verwachten eenmaal verkozen?' 

'Democratie'
Voorbeelden hoef ik u niet te geven. We hebben hier te maken met een onaantastbare, veelal westerse verworvenheid, genaamd 'democratie'. Verkiezingen moeten democratisch zijn. Dat zal wel, zeg ik dan, maar het werkt niet in de sport. KLM, Unilever, DSM, AkzoNobel, enzovoorts, hebben (meestal) uitstekende bestuurders en die zijn allemaal op basis van capaciteit benoemd; niks verkiezing! En ze werken ook niet als een democratie want er is er maar een die de baas is en dat is de CEO die zich omringt met de beste medewerkers. Niets van dat alles in de (internationale) sport.

Om dus te komen tot optimale good governance en transparantie, inclusief een strikte financiële controle van internationale bonden (trouwens ook op andere instanties, zoals nationale olympische comités, WADA, SportAccord, etc.) moeten we denken aan het opzetten van een internationale instantie, een soort World Sports Board en die moet uit totaal onafhankelijke leden bestaan (ik zeg er dat maar meteen bij want anders wordt er weer de in de sport oh zo vertrouwde formule van stakeholders representatives toegepast; een geheide formule om elke instantie totaal te verlammen).
 
Wie moet dat initiatief nemen? Gezien het niveau van kritiek van politici op de internationale sportstructuur, zou het meest logische zijn dat er vanuit de (internationale) politiek initiatieven genomen worden. Maar zoals we in praktijk zien heeft de politiek over het algemeen - en behoudens medailles, het organiseren van een congresje en het produceren van stapels rapporten waar niemand iets mee doet - geen greintje interesse in sport. 

Addertje onder het gras
Komt dus automatisch het IOC in beeld met heden ten dage een gerespecteerde bestuurscultuur met degelijke good governance en bovendien voldoende leverage omdat ze de vierjaarlijkse bagatelle van zo’n 740 miljoen US$ uitkeren aan de bonden waarvan de sporten deel uit maken van het olympisch programma (een identiek bedrag gaat naar alle nationale olympische comités behoudens USOC want daarmee heeft het IOC een aparte regeling). Maar, daar gaan we weer, er zit wel een toekomstig addertje onder het gras want de bonden zijn met vijftien stemgerechtigde IOC-leden uiteraard goed vertegenwoordigd binnen het IOC en zouden dus mee gaan beslissen over dit toezicht op zichzelf...!
Moet ik het nog verder uitleggen?
 
Hartelijke groet,
 
Hein Verbruggen