De vraag van… Martijn Postuma, bij Sportbedrijf Almere werkzaam voor het Projectteam Almere Kenniscentrum Talent (AKT)
Aan... Ed Degenkamp, werkzaam bij de resultaatverantwoordelijke eenheid (rve) 'Sport en Bos' bij de gemeente Amsterdam
De vraag
Het begrip ‘openbaarheid van sportparken’ is in Nederland een belangrijk onderwerp. Er zijn voors en tegens te bedenken hiervoor, maar feit is dat het ontwikkeling is die we anno 2016 niet meer kunnen negeren. Sterker nog, waar mooie verbindingen mee te maken zijn. In Almere speelt dit ook en wij zijn, in het kader van onze nieuwe sportnota, bezig met een verkenning op dit onderwerp. Een aantal gemeenten zijn daarin al verder, waaronder de gemeenten Amsterdam en Arnhem. Vandaar de volgende vragen.
1. Wat is jullie definitie van het onderwerp 'openbaar sportpark'?
2. Waarom hebben jullie er voor gekozen om de sportparken openbaar te maken?
3. Wat zijn jullie ervaringen tot nu toe (invulling in de praktijk, succes- en risicofactoren)?
4. Wat is daarin de samenwerking met de hoofdgebruiker (vaak een vereniging)?
Het antwoord
We hanteren geen strikte definitie van een ‘openbaar sportpark’ en dat is naar ons idee ook niet nodig. Een sportpark moet vanzelfsprekend openbaar zijn, als onderdeel van onze publieke, groene ruimte samen met de stadsparken. In Amsterdam moeten alle bewoners de mogelijkheid hebben om te sporten en te bewegen.
"We willen dat sportparken uitnodigen om ernaar toe te gaan. Zodat Amsterdammers meer in aanraking komen met sport. Zien sporten doet sporten of bewegen"
We hebben verschillende redenen voor onze keuze om de sportparken openbaar te maken. Niet alle sportparken nodigen uit om naar toe te gaan. De sportparken hebben vaak barrières zoals hekken of water om het park heen. Terwijl we juist willen dat ze uitnodigen om naartoe te gaan. Sportparken moeten toegankelijk en bereikbaar zijn. We willen de drempel zodanig verlagen dat Amsterdammers er makkelijk naartoe gaan en zo meer in aanraking komen met sport. Vanuit de gedachte dat zien sporten doet sporten of in ieder geval doet bewegen. Daarnaast dwingt de toenemende druk op de ruimte van de stad ons om op een andere manier over het concept sportpark na te denken. We willen de ruimte voor sport in de stad beter benutten. En door een aantal fietsroutes over de sportparken door te trekken creëren we aantrekkelijke, rustige verkeerroutes, die een logisch vervolg geven aan bestaande routes.
Unieke positie
Veel sportbestuurders zijn opgevoed met het idee dat de sportvereniging gezien kan worden als eigenaar van het sportpark. In werkelijkheid huren de verenigingen voor een aantal uren per week de gemeentelijke sportparken. Sportverenigingen die gebruik maken van sportparken die gesitueerd zijn in de bebouwde stedelijke omgeving zijn zich veelal goed bewust van de unieke positie die ze innemen. De meeste bestuurders begrijpen dat deze groene long van de wijk zo goed mogelijk moet worden gebruikt.
"Een openbaar toegankelijk sportpark geeft het sportpark een plek in de stad die het verdient. Geen sportpark waar je alleen maar met je spelerspas op mag komen"
Goed gebruik, door niet alleen de sporters, geeft een sportpark een breed draagvlak binnen een stad of wijk. Het mee laten denken door de bewoners en sportverenigingen over niet-specifieke sportmogelijkheden kan een verrijking voor het sportpark betekenen. Een verrijking wil in dit geval zeggen een beter en intensiever gebruik. Een sportpark moet de wandelaar uitnodigen om door het sportpark te wandelen en niet, zoals vroeger, er omheen te moeten lopen. Een bankje moet een rustmoment kunnen bieden om ook op werkdagen, in het openbaar groen, een boek te kunnen lezen. Een leuke routebeschrijving, met daarbij aandacht voor de flora en fauna, kan de aandacht trekken van nieuwe groepen.
Een openbaar toegankelijk sportpark geeft het sportpark een plek in de stad die het verdient. Geen sportpark waar je alleen maar met je spelerspas op mag komen, geen park dat het grootste deel van de week verstopt ligt achter hoge bomen en ondoordringbaar groen en niet vergeten een groot hek dat ‘vreemden’ ver weg moet houden.
Extra toezicht
Deze manier van omgaan met sportparken brengt ook een aantal veranderingen met zich mee. De beheerder zal het onderhoud moeten aanpassen wanneer meer groepen gebruik maken van het park. Zo zal er mogelijk wat extra toezicht moeten zijn. Het sportpark moet gebruikt worden voor sport en bewegen. Met goede ruimtelijke ingrepen en samenwerking met de sportverenigingen is er veel mogelijk.
"De sport krijgt met activiteiten als ‘naschoolse opvang’ en dagopvang voor kwetsbare groepen veel kansen om ‘midden’ in de wijk te staan"
In veel gevallen is de sportvereniging de hoofdgebruiker van de velden. De trainings- en wedstrijdactiviteiten moeten natuurlijk ongestoord kunnen plaatsvinden. De vereniging zal zeker begrijpen dat door een intensiever gebruik van het sportpark, dit sportpark een belangrijker onderdeel gaat uitmaken van de stedelijke omgeving. Zoals in veel steden kunnen de vaak mooie sportgebouwen (kleedkamers en kantine) ook op niet avond-/ en weekendmomenten wanneer de sportvereniging actief is, een belangrijke functie voor de wijk vervullen. De sportvereniging krijgt daardoor een zichtbare plek in de wijk. De sport krijgt met activiteiten als ‘naschoolse opvang’, maar ook dagopvang voor kwetsbare groepen, of gewoon een plek om gezellig te kunnen doorbrengen, veel kansen om ‘midden’ in de wijk te staan.
Volgende keer het antwoord op de vraag van Ed Degenkamp aan Ramón Spaaij, associate professor aan de Victoria University in Melbourne én bijzonder hoogleraar sportsociologie aan de Universiteit van Amsterdam:
Wat kunnen wij in Nederland leren van ‘down under’ op het gebied van ‘Sport en Geweld’ en ‘Sport en Diversiteit’ op de Nederlandse (amateur)voetbalvelden. Waardoor ontstaat escalatie en wat kan de lokale overheid doen om te de-escaleren?