door: Guus Heijnen
Teleurgesteld, diepbedroefd, boos, verontwaardigd en lethargisch ben ik. De afgelopen tijd hebben verschillende nieuwsberichten me heftig aangegrepen. Berichten over grootschalig seksueel misbruik, ook in Nederland. Documentaires over doping, nu ook vanuit de (Russische) staat georganiseerd. Over invloeden van gokken op sportuitslagen. Ik ben murw van alle schokken.
Een normaal denkend mens vertrouwt dan op sterke bestuurders die het kwaad zullen bestrijden, maar vervolgens worden er weer paar corrupte bobo’s op non-actief gezet. Keer op keer schud ik het hoofd en roep hardop: ‘WAAROM NOU!’ richting het beeldscherm. De smerigheid stapelt zich op in mijn gedachten en ik zie een afvalberg ontstaan ter grootte van de Mont Ventoux.
"De Olympische Winterspelen staan voor de deur, maar ik moet eerst nog herstellen van al het verrotte nieuws dat me dit jaar overspoelde"
Terwijl er in december overal prijzen worden uitgereikt aan sporters, teams, en schrijvers werpt die berg aan vuil een schaduw over alles wat de sport zo mooi maakt. De Olympische Winterspelen staan voor de deur, maar ik moet eerst nog herstellen van al het verrotte nieuws dat me dit jaar overspoelde.
Ontucht, bedrog, matchfixing en steekpenningen
Wat moeten we daar nou toch mee? Waarom raakt het me zo? Als sporter, als filosoof, als liefhebber, als mens. Het slaat me lam. Op welke manier kan ik nog doorgaan de sport te volgen, te beoefenen, te overdenken? Op alle gebieden waar nog hoop was, wordt me de pas afgesneden door weer een ongelofelijke opsomming van feiten over ontucht, bedrog, matchfixing en steekpenningen.
De berichten over de wantoestanden in de sport staan naast allerlei ander nieuws over oorlog, dood en verderf. Eigenlijk heel gek dat ik de oneigenlijkheden in de sport dan zo erg vind. Het is een vaak gekozen gedachtegang. De relativering. Vergelijk het met nog meer ellende en houd op met zeuren. Dat werkt soms even maar voor mensen die betrokkenheid voelen met de sport zal deze optie niet lang werken. Als je te vaak gebruik maakt van deze methode wordt relativeren relativisme en verdwijnt alle gevoel en betrokkenheid.
"Waarom ga ik ervanuit dat de sportwereld verschoont blijft van al die slechte eigenschappen die in andere delen van de maatschappij ook voorkomen?"
Maar wat had ik eigenlijk verwacht van de sport? De mensen die in de sportwereld actief zijn, zijn uiteindelijk ook gewoon mensen die onderdeel zijn van de rest van de wereld. Waarom ga ik ervanuit dat de sportwereld verschoont blijft van al die slechte eigenschappen die in andere delen van de maatschappij ook voorkomen? Dat is niet realistisch. Daarmee overvraag je de sport. Maar ik wil het wel. Ik wil dat rondom het olympische vuur alles in een heerlijk licht staat. Dat er geen duistere praktijken aan de gang zijn. Dat ik niet word besodemieterd waar ik bij sta. Dat er geen onschuldige mensen en kinderen levenslang worden beschadigd. U deelt ongetwijfeld dat gevoel.
The dark side of the moon
Ik tuur door het raam naar de dooiende sneeuw. Het zonlicht is in december schaars en dat brengt me op een andere gedachte. Als er zonlicht valt op het ene ontstaat er ook altijd een schaduw waarin andere dingen staan, leven, vechten. ‘The dark side of the moon.’ Een wijsheid die je terugvindt in elke religie. Een samenspel, of treffender, een strijd tussen licht en donker, goed en kwaad. December is de donkerste maand. Met een kerstboom en sporter-van-jaar-verkiezingen proberen nog wat licht te behouden. De meeste vogels zijn echter vertrokken, de bomen staan kaal te rusten en dieren sparen zich in hun winterslaap. Er sterft van alles.
Is het dan echt zo simpel dat als het voorjaar komt alles weer zijn gang zal gaan? Dat we weer verder gaan met alle vertoon van pracht op de hellingen van puin? De cynicus in mij denk van wel.
"Hoe onwaarschijnlijker de ellende, hoe groter de prestatie als het wordt overwonnen"
Maar de beklimming zal ongemerkt toch weer wat hoger zijn. Hetgeen bijdraagt aan de bewondering en de heroïek. In het voorjaar is de berg afval begroeit met frisse bloemen en planten en biedt het een ideaal decor voor de mens om zichzelf weer te gaan overtreffen. Dat geeft me ook een soort van hoop. De afvalberg is weer hoger en lijkt nu onneembaar maar als de dagen weer wat langer worden zullen sommigen weer de energie vinden om ook die nieuwe hoogte te trotseren. Hoe onwaarschijnlijker de ellende, hoe groter de prestatie als het wordt overwonnen. Elk jaar zijn veel sceptici weer van mening dat de berg nu zo hoog geworden is dat men er niet meer aan begint. Dat de zogenaamde ‘geloofwaardigheid van de sport’ in het geding is. Ik ben niet van mening dat dit zal gebeuren. We zijn geboren in die eeuwige strijd tegen het kwaad en zullen keer op keer veerkracht tonen.
Troostende gedachte
Dit geldt dus niet alleen voor de sport maar voor al die andere wantoestanden in de wereld. Wat we aan de sport kunnen ontlenen is het beeldende, lichamelijke ervan, het verlangen naar de overwinning op het kwaad dat zich zo pijnlijk toont in de walging op die recente nieuwsberichten. De sport leent zich goed voor metaforen juist om ook andere delen van de maatschappij een spiegel voor te houden. Die gedachte biedt troost en houvast waar ik het in deze donkere maanden mee zal moeten doen.
Masterclasses: ‘Met het oog op Pyeongchang’
Waarom zijn veel mensen boos op Koen Verweij, nu hij met de Russen meetraint? Op grond waarvan zijn Noord-Koreaanse sporters welkom in Zuid-Korea? En waarom luisteren hooggeplaatste bestuurders naar de mening van Sven Kramer?
Deze en andere vragen zullen in januari 2018 worden behandeld in de speciale reeks Masterclasses: ‘Met het oog op Pyeongchang’. Guus Heijnen, (buiten-)promovendus sportfilosofie, zal de aanwezigen meenemen in een verhaal over de aanstaande Olympische Winterspelen in Zuid-Korea. In elke masterclass wordt de verbinding gelegd tussen de idealen van de grondlegger van de moderne Olympische Spelen: Pierre de Coubertin, en actuele ontwikkelingen in de hedendaagse topsport.
Data cursusavonden:
- Maandag 8 januari 2018 (thema 1&2)
- Maandag 22 januari 2018 (thema 3&4);
- Donderdag 11 januari 2018 (thema 1&2)
- Donderdag 25 januari 2018 (thema 3&4)
Locatie en tijd:
Universitair Sportcentrum USC, locatie Sciencepark Amsterdam. Alle avonden zijn van 19.00 – 21.30.
Inschrijving en kaderpunten
De inschrijving voor de cursus gaat op 1 december van start op www.sportenbeleving.nl Er is ruimte voor een beperkt aantal deelnemers. Er zijn opleidingspunten te verdienen voor mensen met een kaderlicentie bij de KNSB.
Voor meer informatie: guus@sportenbeleving.nl
Guus Heijnen (1984) is als buiten-promovendus verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij groeide op in Drenthe maar verhuisde in 2003 naar Amsterdam en studeerde daar Sportmarketing (BA) en Wijsbegeerte (MA). Tot 2015 was hij op het actief als marathon in-line skater (hoogste divisie landelijk) en schaatser (C/Regionaal). Nu runt hij de (semi-) professionele marathonschaatsploeg Team Port of Amsterdam/SKITS en doet hij als liefhebber aan hardlopen, schaatsen, wielrennen en in-line skaten.
In zijn filosofische onderzoek richt hij zich op de vraag naar de betekenis van sport in een belevenismaatschappij en is hij als adviseur/expert betrokken (geweest) bij verschillende organisaties zoals NOC*NSF, ministerie van VWS, Kenniscentrum Sport en Coöperatie NKS. Ook geeft hij publieke- en gastcolleges en schrijft hij columns. In 2017 verscheen zijn debuutroman SCHAATSKUNST.