door: Piet van Loon - orthopeed
Het hebben van een goede lichaamshouding is een zeer essentieel deel van onze gezondheid. Over hoe je aan een goede houding komt of van een slechte afraakt is helaas nog maar weinig kennis overgebleven in de geneeskunde, de bewegingsleer en hierdoor ook de sportwereld. Terwijl met deze kennis - net als vroeger - grote preventieslagen te maken zijn. Ook in de sport is dat belangrijk als we kijken naar de oplopende blessurekans. Er mankeert namelijk echt wat aan de houding van de jeugd van tegenwoordig en door de hieraan gekoppelde spierproblematiek (thightness als onderdeel van musculaire onbalans) krijgt de sportwereld er almaar meer mee te maken.
Het RIVM stelt in een rapport uit 2016 de sedentaire leefstijl van kinderen verantwoordelijk voor de nog immer stijgende incidentie van diabetes, hart en vaatziekten (hoeveel jonge sporters hebben geen ritmestoornissen, die tot acute dood bij sport kan lijden?) en kankervormen. Een soortgelijk verband tussen de sedentaire leefstijl van kinderen en de sterk in aantal gestegen problemen van rug, nek, spieren en gewrichten wordt door het RIVM (nog) niet aangehaald. Er wordt veel gesport om geld op te halen voor kankeronderzoek, maar als niemand de nu volstrekt anders lopende ontwikkeling van het kinderlichaam ten opzichte van vijftig jaar geleden onderkent, dan zullen er ook geen preventiemaatregelen kunnen komen.
"Kinderen worden niet meer voorbereid op het later probleemloos kunnen leveren van lichamelijke prestaties zoals in arbeid, sport of bij defensie worden gevraagd"
En helaas zal almaar meer blijken dat 'sport' averechts kan werken op deze preventiedroom. Het verplichte schoolvak Lichamelijke Opvoeding heeft haar focus op houdingsontwikkeling, goede balansvaardigheid en algemene flexibiliteit ook uit haar omschrijving zien verdwijnen. Kinderen worden zo niet meer voorbereid op het later probleemloos kunnen leveren van lichamelijke prestaties zoals in arbeid, sport of bij defensie worden gevraagd.
Onvermogen sportbegeleiding
Als orthopeed met vooral verstand van de houdingsstoornissen van de westerse mens, die juist in de sport tot meer problemen met presteren leidt, blijf ik graag uitleggen hoe het zitten onze ontwikkeling naar een goede houding en voldoende flexibiliteit tegenwerkt . Vorig jaar sprak en correspondeerde ik na zijn lezing op ons NOV-congres met dr. Jan Ekstrand, de hoofdarts van de UEFA, die het onvermogen van de sportbegeleiding om de almaar stijgende incidentie van hamstringblessures in profvoetbal te beteugelen beschreef.
De achtergronden daarvan, die ik vanuit de vroegere houdingsleer aandroeg, kende hij niet. Ook wist hij niet dat bij defensieorganisaties in West-Europa en de USA de uitval in de opleidingen zo schrikbarend hoog is. Ook daar moeten gezonde jonge mensen 'topprestaties' leveren, wat ze steeds slechter af gaat.
"Het komt aan op awareness en het weer snappen hoe de lichaamsgroei gaat"
Het is een lang verhaal om uit te leggen hoe de broodnodige controle en begeleiding naar goede houdingen en bewegingspatronen bij onze jeugd verdween. Maar bij herstel van deze preventiemotor kunnen er snel slagen gemaakt worden, ook in de sport. Het komt aan op awareness en het weer snappen hoe de lichaamsgroei gaat. Helaas is deze kennis uit de (para)medische opleidingen weggelekt en verdwenen. En hierdoor ook uit het onderwijs en de common sense bij ouders.
Oorzaak-gevolgonderzoek ontbreekt
Als medeoprichter van Houdingnet, wat die preventiekennis snel weer terug wil brengen in de maatschappij, is het kunnen reageren op uitingen in media die een duidelijk aanrakingsvlak hebben effectiever, dan je neus mogen laten zien op wetenschappelijke congressen of moeten proberen als kennisclub beleidsambtenaren wegwijs te maken in deze materie. Oorzaak-gevolgonderzoek ontbreekt namelijk, wat het 'vorm-volgt functie-denken' uit de functionele anatomie als basis kan gebruiken.
Awareness en aandacht bij overheden kun je kweken door heel breed eenvoudige data te verzamelen bij de opgroeiende jeugd. We hebben de gevalideerde Finger Floortest (een knock-out test: ja of nee) 
hiervoor geschikt bevonden na een eigen pilotstudie bij 248 adolescenten (14-18 jaar op HAVO/VWO in Deventer). De voetballende jongens onder hen scoorden het slechtst (> 90%). De jeugd weet dit van zichzelf niet, ervaart wel pijn of heeft veel blessures, zonder dat een oplossing in zicht is.
Niet wachten op 'wetenschap'
Ons verzoek om zo snel mogelijk bij zoveel mogelijk kinderen per klas of per sportteam deze simpele, maar veelzeggende test op 'fitheid' af te nemen (Quicktest Houdingnet) heeft geen ander doel dan de jeugd hun stem om broodnodige preventie te krijgen, te laten horen. Ze kunnen niet wachten op de 'wetenschap'. Het onderzoek in Deventer was dan ook door adolescenten zelf uitgevoerd! Hoe eerder er zekerheid is dat er landelijk een groot probleem speelt rond houding en flexibiliteit, hoe eerder de traditionele preventie terug kan komen. Iedere sportbegeleider in de jeugdsporten kan deze simpele test bij teams uitvoeren. Kijk hier voor meer informatie over het goed uitvoeren van de test.
Piet van Loon maakte zijn opleiding tot orthopedisch chirurg in 1989 aan het Radboud UMC af en werkte daar en later in Arnhem enkele decennia vooral op het gebied van de ( kinder)rugproblemen. Naast chirurgische behandelingen voor bijvoorbeeld hernia’s, stenose en wervelfracturen verrichtte hij ook correctieingrepen voor ernstige aandoeningen als scoliose. Hij was ook voor de niet-operatieve behandelingen (aansturen therapeuten, braces) verantwoordelijk. Na het ontdekken en ontwikkelen van een effectieve techniek van correctiehoudingsproblemen in braces (TLI) is hij de oorzaken van het krijgen van houdingsstoornissen gaan uitzoeken. Deze komen voort uit de sedentaire leefstijl van kinderen. Sinds twee jaar werkt hij met deze preventieve en niet-operatieve kennis bij Care to Move in Deventer. Als mede-oprichter Houding Netwerk Nederland wordt er ook aan brede awereness op houdingsproblemen gewerkt en aan herstel van de preventiekracht voor de jeugd.