door: Marc Hoeben | 19 november 2015
Hij kwam uit de wereld van de IT, waar hij zich bezig hield met de continuïteit van bedrijfsprocessen van beursgenoteerde ondernemingen. Hij raakte betrokken als adviseur bij Squash Bond Nederland (SBN) en van het een kwam het ander. Deze week neemt Marcel Borst na tien jaar afscheid als directeur van drie samenwerkende bonden. Naast SBN zijn dat de Nederlandse Tafel Tennis Bond (NTTB) en de Koninklijke Nederlandse Algemene Schermbond (KNAS). In zijn periode voltrok zich die integratie en daar kijkt hij nu met trots op terug.
Borst noemt squash ‘al 35 jaar’ zijn sport, zijn hobby en zijn passie. Hij was verenigingsspeler, hij was squashtrainer, hij was verenigings-voorzitter, squashbaanexploitant en toernooi-organisator. Stap voor stap ging hij steeds dieper in de structuren van de sport, om uiteindelijk door te groeien naar een professionele baan als algemeen directeur. Die baan bestond overigens eerst nog niet.
“Ik nam deel aan een interim-bestuur van SBN, toen de bond dik in de rode cijfers stond. Er moest afscheid worden genomen van de toenmalige directeur, het leek er even op dat het gehele bondsbureau werd opgeheven. Om meer dan één reden vond ik dat geen goed plan. Ik heb in 2006 aangeboden om gedurende anderhalf jaar de organisatie opnieuw neer te zetten als parttime directeur. Na precies een jaar kwam het bestuur met de vraag of ik mijn dienstverband wilde omzetten in een fulltime aanstelling. Dat heb ik gedaan, onder de voorwaarde dat ik de mogelijkheden tot samenwerking - voor het waarborgen van de continuïteit - mocht onderzoeken.”
Veel veranderd in 10 jaar
In de tien jaar onder zijn leiding is er veel veranderd, vindt Borst. “We raakten uit de rode cijfers, we hebben structuur aangebracht in de opleidingen en het technische programma.” Vertrekpunt voor zijn ideeën over samenwerking was een bijeenkomst in april 2008. “Toen was de eerste vergadering voor alle sportbonden in de regio Den Haag die over samenwerking wilden praten. Dit was nog voordat de olympische sportkoepel NOC*NSF samenwerking als item in de sportagenda had beschreven.”
"Ik verkondig al jaren dat een sportbond er niet alleen voor de geregistreerde leden is, maar ook een nog veel grotere markt verzorgt"
Zijn kracht ligt op dat terrein, weet Borst, die zo veel mogelijk zijn voelsprieten gebruikte als het ging om het signaleren van trends in de maatschappij en in sportbeleving. “In de loop der jaren heeft zeker bij een sport als squash de sportconsument zijn intrede gedaan. Het aantal verenigingen is afgenomen en commerciële exploitaties hebben de overhand gekregen. Squash is daarin een voorloper geweest. Zulke ontwikkelingen zien we vandaag de dag bij veel (semi-) individuele sporten ontstaan. Ik verkondig al jaren dat een sportbond er niet alleen voor de geregistreerde leden is, maar ook een nog veel grotere markt verzorgt. De financieringsstructuur is echter traditioneel en sportbonden doen hun uiterste best om leden te registreren. Hier gaat veel energie aan verloren. Het aantal geregistreerde sporters neemt af, het totaal aantal sportende mensen naar mijn mening niet.”
Samenwerking
Op het eerste gezicht lijkt een samenwerking tussen KNAS, SBN en NTTB niet al te zeer voor de hand te liggen. Het gaat tenslotte om drie behoorlijk verschillende sporten. Maar Borst liet zich door die gedachte niet weerhouden.
“Het bondsbureau van SBN was in 2008 gereduceerd tot vier medewerkers, inclusief de directeur. Ik hoef niemand uit te leggen hoe kwetsbaar je dan als organisatie bent. Na de bijeenkomst in 2008 bleven in eerste instantie de contacten tussen drie sportbonden, allen gevestigd in Zoetermeer. SBN was in gesprek met NTTB en de ijshockeybond (NIJB). De laatste had een bestuurlijke crisis en een interim-directeur en wilde niet verder praten. Met de pas aangestelde directeur van NTTB, Frank Berteling, lag dat anders. Binnen twee gesprekken waren wij er uit. We hadden een duidelijke visie op samenwerking, een volmacht van het bestuur en vertrouwen in elkaar. Het draaide om de intrinsieke motivatie om op basis van de inhoud met elkaar te gaan samenwerken, waarbij de samenwerking de continuïteit van de organisatie en de vervangbaarheid diende te waarborgen door schaalvergroting en kennisdeling.”
"Het zal je verbazen hoeveel overlap er tussen sportbonden bestaat"
Bijkomend voordeel, zegt Borst: voor medewerkers ontstond een beter loopbaanperspectief en bredere mogelijkheden tot persoonlijke ontwikkeling. “In 2010 werd de samensmelting van de twee bureauorganisaties van SBN en NTTB een feit. Het werd ook snel gevolgd door de toevoeging van KNAS in 2011.” Nog steeds noemt Borst het behoud van eigen identiteit voor de sport en de sporter een belangrijke zaak. Maar: “Het zal je verbazen hoeveel overlap er tussen sportbonden bestaat.”
Efficiency
Talloze voordelen heeft hij door de samenwerking zien ontstaan. “Representatie en zichtbaarheid bijvoorbeeld, op veel meer terreinen. Meer ontwikkelde producten en kennis die direct inzetbaar is in de eigen sport. Efficiënter gebruik van middelen en personele inzet. Financiële besparing op back-office en overhead.”
Wat dat betreft had aansluiting bij het Huis van de Sport in Nieuwegein voor de hand gelegen. “Wij zijn al bijna twee jaar in overleg met het Huis van de Sport om tot inhoudelijke samenwerking te komen. Naar mijn mening gaat die er in de toekomst zeker komen. Maar dan moet het ook inhoud hebben. Samenwonen is wat men momenteel in Nieuwegein doet en dat is iets totaal anders.”
Mooie momenten
In tien jaar beleefde Borst vele mooie momenten. Hij zegt trots terug te kijken op de organisatie van een aantal grote evenementen in Nederland met een relatief klein team van professionals. “Zoals destijds in 2011 de World Open Squash, in het Nieuwe Luxor theater in Rotterdam. Tegelijk was het congres en de AGM van de World Squash Federation. Of de viering van het 75-jarig jubileum van SBN, met de Europese teamkampioenschappen in Amsterdam voor alle drie de Europese divisies.”
Hij is trots op de geslaagde integratie van drie organisaties – in 2011 beloond met de Werkgevers in de Sport Bouwsteenaward - en noemt als sportief hoogtepunt het doorbreken in 2010, na 32 jaar, van de hegemonie van Engeland in de Europese teamkampioenschappen met het Nederlands damesteam in Aix en Provence. “Je staat uiteraard niet zelf op de baan. Maar als je ziet dat alle uitgezette lijnen op het juiste moment bij elkaar komen, dan ben je trots.”
“Het steeds verder teruglopen van de financiële middelen is één van mijn grootste ergernissen geweest"
Het maakte het waard, ondanks de soms moeilijke momenten. “Het steeds verder teruglopen van de financiële middelen is één van mijn grootste ergernissen geweest. Je wilt graag opbouwen en voor de sport van betekenis zijn. Soms moesten we afscheid nemen van medewerkers die reeds vijftien jaar of langer in dienst waren. Dat zijn de moeilijkste gesprekken.”
Fors bezuinigen
Borst treedt terug, zijn werk wordt verdeeld over drie directeuren. Het heet een economische beslissing. “Het zal duidelijk zijn dat dit niet mijn persoonlijke keuze is. Het hoofdbestuur van NTTB had de opdracht gegeven om uit ABZ (Management, Financiële administratie en FrontOffice) op een budget van iets meer dan 300.000 euro aan personeel nog eens 120.000 euro te bezuinigen. Dit alles kwam bovenop een reeks van vijftien procent aan noodzakelijke bezuinigingen op het totale begrotingsbudget. SBN heeft al nagenoeg geen eigen vermogen meer en wenst financieel ruimte te maken voor een marketingmanager."
"We ontkwamen niet aan maatregelen waarbij hele functies komen te vervallen. Met het wegsnijden van mijn functie is slechts een deel van de beoogde besparing bereikt. Het is mijn keuze om in overleg en op een positieve wijze de organisatie te verlaten. Ik hoop van ganser harte dat de samenwerking overeind blijft, er zitten zoveel voordelen aan. Maar het verdelen van mijn taak over de schouders van de drie directeuren sport legt wel een heel zware druk.”