door: Lennart Bloemhof | 30 januari 2014

Wie zich inschrijft voor de nieuwsbrief van sportpsycholoog Anoek de Voogd ontvangt een ‘contract gedragsverandering’, waarmee De Voogd mensen via een stappenplan wil helpen hun leefstijl te veranderen. De interesse van De Voogd voor sportpsychologie ontstond tijdens haar studie Bewegingswetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam, waarna ze een postacademische opleiding volgde tot praktijksportpsycholoog. Inmiddels is De Voogd geaccrediteerd sportpsycholoog, en daarnaast ook fitnessinstructeur, personal trainer en gewichtconsulent met een eigen praktijk in Amstelveen. Die diverse achtergrond komt haar in de dagelijkse praktijk goed van pas, omdat bij leefstijlverandering volgens De Voogd veel aspecten een rol spelen.

De Voogd koestert naar eigen zeggen al haar gehele leven grote belangstelling voor sport. Ze handbalde ruim vijftien jaar en hoefde er ook niet lang over na te denken om Bewegings- wetenschappen te gaan studeren na de middelbare school. Tijdens die studie vond de Voogd de sportpsychologische vakken het interessantste. “Toen wist ik al snel dat ik daarmee verder wilde.”

Studiereis naar Lissabon
De interesse in de sportpsychologie leidde onder andere tot een studiereis naar Lissabon, waar De Voogd vijf maanden onderzoek deed naar de verschillen tussen het perfectionisme bij Nederlandse voetbaltalenten en hun Portugese leeftijdsgenoten. De uitkomst van dat onder- zoek? “Portugese voetballers zijn meer perfectionistisch. De hypothese was dat dit kwam omdat adolescenten in Nederland meer keuzes hadden op het gebied van de richting die ze op wilden met hun leven. In Portugal is er meer armoede en daar is voetbal een manier om uit die armoede te komen. Dat stimuleert hun perfectionisme als voetballer.”

Titel
Haar opleiding tot praktijksportpsycholoog - na haar studie Beweginswetenschappen - leverde De Voogd naast ervaring in de praktijk ook de beschermde titel ‘sportpsycholoog VSPN®’ op. Deze titel bestaat sinds 2004. Want toen besloot de Vereniging voor Sport Psychologie in Nederland (VSPN) sportpsychologen te accrediteren om zo het kaf van het koren onder de sportpsychologen te onderscheiden, omdat de titel ‘sportpsycholoog’ niet beschermd is. Bij de VSPN geregistreerde sportpsychologen hebben onder meer een wetenschappelijke opleiding afgerond, gebruiken methoden waarvan het effect wetenschappelijk is aangetoond, hebben de nodige praktijkervaring en kunnen doorverwijzen naar specialisten wanneer dat nodig is. Daarnaast adviseert sportkoepel NOC*NSF om met VSPN-geaccrediteerde sportpsychologen samen te werken.
 
Maatwerk
Al gedurende haar opleiding tot sportpsycholoog deed De Voogd ervaringen op in verschillende sporten zoals voetbal, tennis, rugby, zwemmen en hardlopen. Daarnaast werkt ze in een sportschool als personal trainer en krachttrainer. In de praktijk ontdekte ze dat sportpsychologie vooral maatwerk is. “Iedere sporter loopt weer tegen andere dingen aan. Bij de een zijn de problemen meer persoonlijk gerelateerd, terwijl de ander met sportgerelateerde problemen kampt. En bij het begeleiden van amateursporters komen weer heel andere zaken kijken: een baan kan dan bijvoorbeeld veel invloed hebben.”

De Voogd merkt dat er de laatste jaren anders tegen haar vakgebied wordt aangekeken. “Ik moest altijd uitleggen wat ik doe, maar dat hoeft steeds minder vaak. In de sport worden fysieke, technische en tactische vaardigheden dagelijks getraind. Naast die drie factoren wordt het mentale aspect nu ook steeds vaker meegenomen. Dat is een goede ontwikkeling, want goede mentale training kan helpen bij het verbeteren van de sportprestatie.”

Contract
Momenteel werkt De Voogd niet met topsporters, maar voornamelijk met talentvolle sporters en amateursporters. Verder rondde ze in 2012 de cursus gewichtsconsulent en natuurvoedingsadviseur af en is ze zich steeds meer gaan focussen op het veranderen van de leefstijl van haar cliënten. De Voogd: “Ik merk in de praktijk dat veel mensen moeite hebben om hun gedrag op het gebied van voeding en bewegen aan te passen”.

Het inspireerde haar om het ‘contract gedragsverandering’ te bedenken. “Als je iets opschrijft, is de kans groter dat mensen zich ook daadwerkelijk aan hun voornemens houden. Als het in het hoofd blijft rondslingeren, vindt iemand altijd wel een excuus om iets niet te doen”, aldus De Voogd. Ze kan niet exact aangeven hoeveel mensen het contract ondertekend hebben. “Het is vooral bedoeld als hulpmiddel voor mensen om hun leefstijl te veranderen”, benadrukt ze. “En het is ook vooral aan de mensen zelf om zich eraan te houden.”

Divers
Met haar achtergrond als krachttrainer, gewichtsconsulent en sportpsycholoog heeft De Voogd een divers cv opgebouwd. Dat helpt haar in de praktijk, zegt ze. “Tijdens het werken in de sportschool merkte ik bijvoorbeeld dat voeding ontzettend belangrijk is bij het veranderen van iemand zijn leefstijl. Zo ben ik bij de cursussen gewichtconsulent en natuurvoedingsadviseur terechtgekomen. Maar het grootste struikelblok voor mensen om hun leefstijl te veranderen, blijft het mentale.”

Op de vraag of sportpsychologie daarom haar basis is, geeft ze een zorgvuldig antwoord: “Mijn basis is mentale begeleiding en daar horen meer facetten bij dan alleen sportpsychologie. In de Engelse taal hebben ze daar eigenlijk betere definities voor. ‘Sport psychology’ is al het mentale dat rond wedstrijdsport hangt. ‘Exercise psychology’ is de term voor alles dat rond beweging en psychologie hangt, zoals de relatie tussen beweging en mentale gezondheid. Dat beschrijft mijn werkzaamheden want daar hoort weer het onderzoek naar leefstijlen bij, wat multidisciplinair is. Dus mijn werk is niet alleen sportpsychologie, maar is ook gerelateerd aan voeding, trainings- en inspanningsfysiologie en soortgelijke vakgebieden.”

Ondanks het multidisciplinaire karakter van haar werk heeft De Voogd nog niet direct de aandrang om zich op nog meer gebieden te specialiseren. “Ik wil gewoon met veel dingen bezig zijn en wil mezelf blijven ontwikkelen. Maar in elk vakgebied is het goed om bijscholing te volgen en vaak moet het ook om accreditaties te behouden, dus ik ben nog niet uit de schoolbanken hoor”, zegt ze lachend.

Voor meer informatie: www.anoekdevoogd.nl en het ‘contract gedragsverandering’