door: Nelleke van der Heiden | 28 februari 2019

Het programma 'Doortrappen' wil ervoor zorgen dat senioren zo lang en zo veilig mogelijk door kunnen fietsen. Het is een landelijk initiatief - van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat - maar moet via kwartiermakers in de provincies en coördinatoren in de gemeenten doordringen tot in elke stads- en dorpskern van het land. Het materiaal dat bij het programma hoort, is geschikt voor kleine en grote gemeenten, zegt Juul van Rijn, namens het ministerie verantwoordelijk voor de communicatie.

Wat behelst dat programma Doortrappen nu allemaal? “Het draait vooral om fietsveiligheid”, zegt Juul van Rijn. Steeds meer ouderen fietsen en uit onderzoek blijkt dat ze doorgaans helemaal niet met veiligheid bezig zijn. Terwijl 72 procent van de fietsdoden boven de zestig is. “Als je wilt blijven autorijden, moet je op een bepaalde leeftijd een keuring ondergaan, dat heb je voor fietsen helemaal niet.” 

Bewustzijn
Daarmee wil ze niet zeggen dat die keuring er ook voor fietsen zou moeten komen. Maar het bewustzijn van de risico’s moet wel groter worden. “En dat krijg je niet voor elkaar met fietscursussen. Daar komen ze te weinig naartoe. Je moet de oudere benaderen waar-ie is.” En daarom, legt Van Rijn uit, worden de lokale fietsenmaker, gymclub, fysiotherapeut en supermarkt bij het programma betrokken.

Doortrappen is een online platform. Daar zijn allemaal tips te vinden van ouderen voor ouderen. En er is gratis materiaal voor professionals beschikbaar. In de digitale toolbox is bijvoorbeeld een fietscheck waarmee de fietsenmaker de fiets op een aantal punten kan aanpassen om ‘m langer bruikbaar te maken. Een lagere instap, een korter zadel, fietstassen goed in evenwicht en een spiegel op de fiets monteren zijn voorbeelden van maatregelen die het fietsen voor ouderen aangenamer en veiliger kunnen maken.

Sociale contacten
Dat de fietsenmaker bij het programma wordt betrokken, ligt voor de hand. Maar, zegt Juul van Rijn, ook de gym- of bridgeclub kan een rol spelen. “Daar kan ook geopperd worden om het een uurtje over fietsveiligheid te hebben. Vraag elkaar of je nog fietst en als dat niet zo is, waarom dan niet? Wat moet er gebeuren om weer op te stappen? Zonder fietsen kunnen sociale contacten achteruitgaan. En het is in het algemeen nuttig om mobiel en daarmee zo lang mogelijk zelfstandig en zelfredzaam te blijven. Dan kan het zinvol zijn om met elkaar toch eens over veilig fietsen na te denken.”

Over wie gaat het eigenlijk, is er een leeftijd aan te koppelen? Eigenlijk niet, zegt Van Rijn. “De ene oudere is de andere niet, we kijken niet naar een leeftijd. Iemand van 85 kan misschien nog wel prima over zijn schouder kijken, terwijl iemand van begin zestig dat niet kan. En het is ook afhankelijk van de regio en het verkeer. Een tip kan bijvoorbeeld ook zijn om niet om acht uur ‘s ochtends te gaan fietsen tussen de scholieren, maar om dan een uurtje later op te stappen.”

Er zijn dus eenvoudige en bruikbare tips en hulpmateriaal voor de plaatselijke gymclub en fietsenmaker. Maar hoe komt het materiaal bij de verschillende partijen en hoe raken ze betrokken? Daarvoor zijn ambassadeurs nodig, vertelt Van Rijn. Het initiatief van het Rijk komt via kwartiermakers bij de provincies.

“Meestal is dat iemand van 'verkeer', maar het kan ook goed iemand van 'sport en bewegen' zijn.” Die kwartiermakers kijken binnen hun provincie welke gemeenten mee willen en kunnen doen. Zo’n gemeente heeft vervolgens ook weer iemand nodig die de kar trekt en daarom wordt er lokaal een coördinator aangewezen, die inderdaad de plaatselijke fietsenmaker bij Doortrappen betrekt en bijvoorbeeld ook kijkt welke rol een buurtsportcoach zou kunnen vervullen.

Zes deelnemende regio's
Tot nu toe doen zes regio’s mee: vijf provincies (Friesland, Gelderland, Overijssel, Zuid- Holland en Utrecht) en de vervoerregio Amsterdam. “We streven ernaar dat aan het eind van dit jaar in alle zes deelnemende regio’s drie gemeenten echt activiteiten organiseren. Dus de kwartiermaker heeft de betreffende gemeente gevonden, een coördinator aangesteld en die laatste heeft lokale partners gezocht en activiteiten opgezet. En als er nog meer gemeenten en provincies aan Doortrappen mee willen doen, moedigen we dat natuurlijk van harte aan.” Het materiaal krijgen provincie en gemeenten gratis, maar ze moeten wel zelf mensen vrijmaken die er tijd aan kunnen besteden. 

In hoeverre de e-bike invloed heeft op het aantal ongelukken dat ouderen ondergaan, is niet goed te zeggen. Van de kopers van een e-bike is een groot deel 65-plus, maar de elektrische fiets raakt ook onder jongere mensen populair dus de verhouding is wat aan het verschuiven. “De e-bike zorgt er wel voor dat er nog meer verschillende snelheden op de weg te vinden zijn en dat brengt risico’s met zich mee.

Gouden, Zilveren en Bronzen Trapper
Om de echt oude fietser in het zonnetje te zetten, reikte minister van Infrastructuur en Waterstaat Cora van Nieuwenhuizen onlangs de Gouden, Zilveren en Bronzen Trapper uit aan een 97-jarige fietser, een 96-jarige en een fietser van 95. Het leverde ook weer een tip op. Een van de winnaars van de Trapper rijdt op een e-bike en had achteraf de overstap wel eerder willen maken. “Ik besloot op mijn 90ste een e-bike te nemen. Overweeg dat wat eerder, want het brengt je wel verder.”

Voor meer informatie: www.doortrappen.nl