door: Leo Aquina | 24 januari 2019

“Het lijkt een vrij eenvoudige spierblessure, maar het is een groot probleem in het voetbal”, zegt Sander van de Hoef. De onderzoeker van het UMC Utrecht doet al jaren onderzoek naar hamstringblessures. “Het is de meest voorkomende spierblessure. Zo'n 20 procent van de voetballers krijgt ermee te maken en het recidiefgetal is hoog. Bij ongeveer een derde van de patiënten keert de blessure terug.”

Er bestaat een bewezen effectieve preventiemethode, maar die wordt binnen het amateurvoetbal weinig ingezet. Sander van de Hoef onderzocht vanuit UMC Utrecht in samenwerking met de KNVB en UMC Groningen een nieuwe interventie. Die bleek in deze studie helaas niet effectief. “Een tegenvaller natuurlijk”, aldus Van de Hoef. Het onderzoek leidde wel tot een publicatie in het Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports. “Dat we nog geen preventief effect hebben gevonden, betekent niet per definitie dat het niet effectief is. Het is interessant om te achterhalen waarom we dat effect nog niet hebben gezien, dat biedt perspectief voor de toekomst.”

Tegengestelde werking
Waarom is juist die hamstring zo kwetsbaar bij het voetballen? “Het is een spier die over twee gewrichten werkt en een tegengestelde werking heeft over de heup en de knie”, zegt Van de Hoef. “De blessure ontstaat in volle sprint. Vlak voordat de voet de grond raakt, moet de hamstring worden aangespannen, terwijl hij tegelijkertijd wordt verlengd.”

“Vanuit dat moment zoeken we naar risicofactoren”, vervolgt hij. “Daar weten we eigenlijk nog heel weinig van. De enige bewezen risicofactor tot nu toe is een eerdere hamstringblessure. Mogelijke risicofactoren als een tekort aan kracht of te weinig flexibiliteit worden vooralsnog onvoldoende door wetenschappelijke cijfers ondersteund.”

Nordic Hamstring Excersise
Er bestaat een effectieve methode waarmee twee derde van de hamstringblessures voorkomen kan worden, de zogenaamde Nordic Hamstring Exercise (van der Horst et al., 2015). De oefening (zie de afbeelding links) wordt uitgevoerd met twee spelers. De ene speler zit op zijn knieën en laat zich met zijn hele gewicht langzaam naar voren zakken, terwijl de andere speler hem vasthoudt bij de enkels. Op die manier moeten de hamstrings het volledige gewicht excentrisch opvangen. 

Van de Hoef: “De hamstrings worden er sterker van en de methode is effectief gebleken, maar de therapietrouw blijkt enorm laag. Slechts 6 tot 9 procent van de spelers houdt zich er consequent aan. Men moet op de grond gaan zitten voor deze oefening en het is een zwaar programma dat in het begin vaak spierpijn oplevert. Het is moeilijk trainers en spelers daarvoor te motiveren, zeker omdat het gaat om het voorkomen van een blessure waarvan ze niet eens zeker weten of ze die ooit zouden krijgen.”

Alternatief
Van de Hoef en zijn collega's ontwikkelden een alternatieve set oefeningen die minder ingrijpend was, waardoor voetballers zich er makkelijker aan blijven houden: het Bounding Exercise Programma. Van de Hoef: “Het ging om een setje van drie oefeningen in de warming-up met lopende lunges, droplunges en loopsprongen vanuit een vliegende start. Dit programma duurt maar twee of drie minuten per training, dus het is makkelijk vol te houden.”

Helaas bleek uit het onderzoek dat het Bounding Exercise Programma niet effectief was. “Eén van de mogelijke verklaringen is dat de intensiteit waarmee de oefeningen uitgevoerd werden te laag was. Daarnaast kan het zijn dat de oefeningen niet goed werden uitgevoerd. Bij de Nordic Hamstring Exercise kun je technisch niet zoveel fout doen, maar bij deze oefeningen wel.”

Sprintsnelheid verhogen
Hoewel het Bounding Exercise Programma dus niet werkt als preventief middel tegen hamstringblessures, lijkt het in een pilot-onderzoek wel effectief om de sprintsnelheid van voetballers te verhogen. “Dat maakt het Bounding Exercise Programma interessant, want het wordt voor trainers en voetballers veel makkelijker een preventieve oefening het hele seizoen vol te houden als je er ook een prestatieverbetering aan kan koppelen.”

Vooralsnog raadt Van de Hoef voetballers aan om de Nordic Hamstring Exercise te doen om hamstringblessures te voorkomen. “De Nordic Hamstring Exercise is effectief, maar als je er na een paar weken mee ophoudt, is het effect op de lange termijn nihil. Daarom blijven we als wetenschap op zoek naar alternatieve interventies.” 

Voor meer informatie: Het effect van een Bounding Exercise Programma en The preventive effect of the bounding exercise programme on hamstring injuries in amateur soccer players: the design of a randomized controlled trial