door: Marc Hoeben | 14 juni 2018

Sandra Temmerman schreef in het kader van de studie Executive MBA Sportmanagement bij de Wagner Group de masterscriptie ‘Nieuw leiderschap voor de georganiseerde sport’. Deze kreeg de prijs voor de beste scriptie en zo kon het dat ze na het indienen van een ‘abstract’ een presentatie mocht doen bij het recente congres van de North American Society for Sport Management (NASSM) in het Canadese Halifax. Het zijn nieuwe tijden in de sport, betoogt zij, en die vragen om een andere manier van denken en samenwerken door de georganiseerde sport, met nieuw leiderschap.

De jetlag moet nog komen of heeft misschien niet eens kans gekregen vat op haar te krijgen. Voor Sandra Temmerman waren het opwindende dagen bij het congres van de NASSM in het Canadese Halifax. “Het congres van de NASSM is een mondiaal platform waar heel veel sportwetenschappers samenkomen. Ik was er vorig jaar al via de Wagner Group geweest tijdens de afronding van mijn eigen studie. Nu mocht ik er dan heen vanwege de prijs voor de beste scriptie.”

Beoordeling
Wel moest Temmerman voor haar reis eerst nog aan bepaalde voorwaarden voldoen. “Iedere wetenschapper kan een samenvatting insturen en zo hopen uitgenodigd te worden als spreker. Maar je wordt beoordeeld door verschillende reviewers, die kijken of het goed genoeg is.”

Temmerman trad in de voetsporen van voormalig volleybalinternational Caroline Wensink, die de eer een jaar eerder ten deel viel. Gefaciliteerd door de Wagner Group vertrok ze naar Halifax voor het evenement met zo’n 450 deelnemers. “Je kunt je verhaal op verschillende manieren doen. Je kunt kiezen voor een discussie met een groep, voor een minipresentatie of voor een grotere posterpresentatie van anderhalf uur, waarbij je op een soort markt staat en mensen op een informele manier in het voorbijgaan kunnen meekrijgen wat je vertelt. Ik heb voor het laatste gekozen. Dat vond ik prettig. Het gaat op een rustige manier en je hebt meer tijd. Mensen hebben bovendien je presentatie al digitaal kunnen inzien.”

Visitekaartjes
Gekscherend zegt Temmerman dat ze voor twee visitekaartjes ging en met vier is teruggekomen. Ze heeft tal van contacten opgedaan en kwam ook tot de ontdekking dat haar verhaal voor Noord-Amerikanen soms een eyeopener was. Haar ontwerpgerichte onderzoek heeft als doel een gerichte maatschappelijke bijdrage voor de toekomst te geven. “Dat is toch wel anders dan in Noord-Amerika, waar wetenschappers gericht zijn op publicaties.”

In de scriptie van Temmerman draait alles om nieuw leiderschap. “In de twintigste eeuw was er een duidelijke rolverdeling: je had een leider en die moest je volgen. Ik heb gekeken naar de ontwikkelingen in leiderschap in de 21ste eeuw, in samenhang met de transitie in de sport. Het is de periode van het gedeelde kapitalisme, waarin niet meer het instituut centraal staat, maar het individu dat wil sporten. In dit kapitalisme gaat het er om als organisatie in directe verbinding te staan met het individu, dan wel met andere organisaties. Je moet ervan uit gaan dat leiderschap steeds meer wordt beschouwd als kenmerk van het collectief. Iedereen heeft de potentie om te beïnvloeden, te leiden en bij te dragen.”

Ego van de sportwereld
Vanuit haar werk bij het Centrum voor Topsport en Onderwijs Zuid in Eindhoven (CTO Zuid), waar ze actief is in het management, kwam ze tot een natuurlijke keuze voor haar onderwerp. Je ziet twee dingen: allereerst de afname van het aantal mensen dat sport in georganiseerd verband en dat dit in de toekomst nog heftiger gaat worden. Ten tweede zie je het ego van de sportwereld, de masculiene kant, waarbij je je in de sport natuurlijk ook voortdurend moet bewijzen. In de samenleving gaat het daarentegen meer en meer om andere waarden: verbinden, aandacht voor relaties en de omgeving, wij-gericht. De vrouwelijke eigenschappen.”

Temmerman heeft zich verdiept in de volgende onderzoeksvraag: hoe kunnen kenmerken van leiderschapsontwikkelingen van toegevoegde waarde zijn voor het bestaansrecht van de georganiseerde sport in het kader van de transitie in de sport? “De geschiedenis heeft de transitie van het managerial kapitalisme naar het distributed kapitalisme laten zien. De georganiseerde sport werkt vooral nog via managerial kapitalisme en moet nog een stap maken, waarbij het een voorwaarde is dat de bovenkant zich hiertoe wel geroepen voelt.”

Temmerman voerde voor haar scriptie inspirerende gesprekken met mensen als Herman Wijffels (ex-Rabobank en ex-SER, tegenwoordig hoogleraar duurzaamheid en maatschappelijke verandering aan de Universiteit Utrecht) en Freek Peters (hoogleraar contextueel en complexiteit leiderschap aan de Universiteit van Tilburg). “Dat waren bewust gesprekken met kennisdragers over leiderschap van buiten de sport. Ik wilde weten hoe zij denken over wat leiders in de sport nodig hebben.” 

Eigen roeping
Ze pikt er een opvallende uitspraak van Wijffels uit. “Hij zei: ‘Het leven is ont-wikkelen’. Hij bedoelde daarmee dat je jezelf uit de wikkels moet halen. Dat is me heel erg bijgebleven. We leven in een geconditioneerde maatschappij, we laten ons leven leiden door allerlei regels. Daarmee verwijderen we ons steeds verder van onze authenticiteit. Wijffels bedoelde dat je bij je eigen roeping moest zien te komen, om de maatschappij te willen dienen.”

Temmerman ziet veel nieuwe leiders met veel nieuwe partijen in en rond de sportwereld. “Kijk bijvoorbeeld alleen al naar al die nieuwe partijen voor het organiseren van evenementen. Dat zijn mensen of bedrijven uit de hoek van de technologie die met slimme apps voor een nieuwe sportbeleving zorgen. Uit de cijfers van de Sportmonitor blijkt dat tussen 2015 en 2017 het marktaandeel van de georganiseerde sport alweer met ruim 4 procent is gedaald naar 29 procent. Dat gaat allemaal veel sneller dan verwacht.”

Alleenrecht
Die ontwikkelingen vallen op en mogen niet worden genegeerd, is de boodschap van Temmerman. Zij onderscheidt een buitenwereld en een binnenwereld met verschuivende verhoudingen. De georganiseerde sport - alle bonden, koepels en verengingen - dacht volgens Temmerman eerst het alleenrecht op een plek in de binnenwereld te hebben. “Maar zo langzamerhand krijgt de georganiseerde sport een plek in de buitenwereld en bestaat de binnenwereld vooral uit de moderne sportconsument.”

“Sport wordt steeds belangrijker in onze maatschappij, dat is mijn stellige overtuiging. Neem alleen al die jongeren met een burn-out. Zij zouden gebaat kunnen zijn met sport. Dus is het als georganiseerde en ongeorganiseerde sport onze gezamenlijke opgave om goed te kijken naar de ontwikkelingen, samen te werken en niet in hokjes te denken. Dat vraagt van vele leiders eerst een reis naar binnen, naar je authenticiteit, om vervolgens de maatschappij te dienen.”
 
Voor meer informatie: scriptie Sandra Temmerman