door: Marc Hoeben | 7 juni 2018

Tennisbond KNLTB presenteerde vorige maand in Apeldoorn het programma ‘Five steps to the top’. Uit de titel alleen al spreekt de eeuwige hunkering van het Nederlandse tennis naar nieuwe supertalenten die hun weg vinden naar Grand Slam-toernooien. Enerzijds borduurt het programma voort op de plannen die er al lagen, anderzijds is het in organisatie en financiën een nieuwe inspanning van de tennisbond om de kans op boegbeelden voor de sport te vergroten.

Voor vele zaken hoefde het wiel niet opnieuw te worden uitgevonden, vertelt Jacco Eltingh. Sinds 1 juni vorig jaar is de voormalige wereldkampioen en Grand Slam-winnaar in het dubbelspel technisch directeur van de KNLTB en daarmee de opvolger van generatiegenoot Jan Siemerink, die als zoveelste man op deze post wegens een verschil van inzicht met het bestuur sneuvelde.

Internationale lading
Het zogeheten Meerjaren Opleidingsplan Tennis werd onder Siemerink al uitgebroed en ingezet en vormt ook nu de leidraad voor het vijfstappenprogramma. “We hebben het met Five steps to the top toch maar in het Engels gedaan”, klinkt het wat verontschuldigend uit de mond van Eltingh. “Ik zat eerst nog te denken aan The Dutch way. Ook moest ik denken aan Brave New World. Dat was ooit de naam voor een plan van spelersvakbond ATP, naar de beroemde roman van Aldous Huxley. Het klinkt in onze sport, waarin veel dingen toch al in het Engels gaan, nou eenmaal wel beter om het een meer internationale lading te geven. Overigens zijn er ook wel verschillende Hollandse varianten voorbijgekomen.”

Uiteindelijk draait alles, weet Eltingh, om het opleiden van spelers en speelsters voor de internationale top. Momenteel heeft Nederland met Kiki Bertens bij de vrouwen één speelster in de mondiale top 20 en bij de mannen staat Robin Haase in de top 50. Onder dat tweetal gaapt een gat en is de situatie heel anders dan in de tijd van Eltingh zelf, toen met hem, Paul Haarhuis, Jan Siemerink, Richard Krajicek en later ook Sjeng Schalken van een gouden generatie in het enkelspel en dubbelspel gesproken kon worden. Krajicek won in 1996 het enkelspel op Wimbledon en is tot op de dag van vandaag daarmee de enige Nederlander die in de single een dergelijke prestatie leverde.

Grote veranderingen
“Veel dingen van Five steps to the top bestonden al”, vertelt Eltingh over het nieuwe programma. “Maar nog niet in de juiste cohesie of met de juiste intensiteit. Daarom zijn er nu wel wat grote veranderingen in gang gezet, met name in de structuur van de organisatie en bij de instroom van talent.”

Eltingh noemt de vijf stappen ook wel kolommen. Hierin worden vijf verschillende fasen in het leven van tennistalent onderscheiden: de groep tot en met 12 jaar, van 12 tot 16 jaar, schoolgaande jeugd boven 16 jaar, spelers en speelsters op het niveau van de beginnende profs en spelers en speelsters in de grote toernooien van WTA, ATP en ITF.

Kritiek en discussie
Onder Siemerink kwam de tennisbond al tot een certificering van tennisscholen voor de onderbouw (tot en met 12 jaar) en bovenbouw (vanaf 12 jaar). Dit om het kaf van het koren te scheiden en met strenge voorwaarden de vinger aan de pols te kunnen houden nu de tennisbond de opleiding aan privé-organisaties heeft uitbesteed. Aanvankelijk leverde de certificering veel kritiek en discussie op, maar die storm is volgens Eltingh wel gaan liggen. 

“Het is een poldermodel en je kunt je altijd afvragen of dat wel goed is. Het betekent dat we als bond met de tennisscholen de dingen samen doen. Dat is dus geen rigide model en het werkt alleen als je een extreme vorm van communicatie hebt. De bond fungeert niet als politieagent, iedereen moet zich bewust zijn dat het heel erg draait om samenwerken en kennisdeling. De discussie zal zo hier en daar nog steeds lopen en sommigen zijn misschien nog steeds niet helemaal overtuigd, maar iedereen begrijpt het nu wel.”

Groepsgedachte
Tot 12 jaar betaalt de bond vijftig procent van de speciale trainingen voor de geselecteerde kinderen. Op latere leeftijd kunnen de bedragen oplopen. Uiteindelijk komt het neer op een investering voor de KNLTB van tussen de 1000 en 5000 euro per kind. “Het zijn geen grootse bedragen, maar het is wel een model dat de meeste tennisscholen zelf niet kunnen bieden. Kinderen gaan trainen vanuit een groepsgedachte en daarvoor zijn die bedragen bedoeld, niet voor privétrainingen of reizen.”

Met meer inspanning dan voorheen gaat de tennisbond in de vijver van de jongste jeugd vissen. “Dat werd al gedaan, maar dat gaan we nog ongelooflijk veel meer doen. We gaan op 32 gecertificeerde locaties scoutingsdagen organiseren. Soms gebeurde dat al, maar was de KNLTB er niet bij betrokken. Nu spelen we daarbij nadrukkelijk een rol en op die manier hopen we veel beter in kaart te kunnen brengen hoeveel talent we hebben.” 

Moeite met veters strikken
Wie zo redeneert, moet volgens Eltingh ook rekening houden met een extra inspanning op het gebied van bewegingsscholing. “Dat is wel echt iets van deze tijd. Je ziet soms kinderen die moeite hebben met het strikken van hun veters. Ze doen geregeld ook maar één sport. Dus is het belangrijk dat er extra aandacht is voor bewegingsscholing bij de tennisscholen. Daarvoor hebben we een pot met 60.000 tot 80.000 euro.”

Wie meer biedt, mag ook meer eisen, zegt Eltingh. “Bij alles gaan we wel uit van het volgen van bepaalde normen en waarden, dat je je normaal gedraagt en in goed overleg een bepaald programma wilt volgen.”

Vertrouwen
Rond het zestiende jaar, weet Eltingh, breekt voor de laatste stap richting het professionele tennis een cruciale periode aan. “Dan heb je het over kolom drie, daarin gaat het nu op heel veel fronten natuurlijk niet optimaal. We moeten de kans op doorstroming vergroten en daarbij is ook het groepsproces belangrijk. Ik heb op die leeftijd liever een groep van 23 spelers en speelsters dan een groep van zeven. Maar dan moeten mensen wel bereid zijn te willen samenwerken en elkaar vertrouwen te geven. Een grotere groep kost ook meer geld. Maar geld is geen probleem. Tenminste, zo zie ik het. Waarbij het natuurlijk wel zo is dat het van beide kanten moet komen. De tennisbond is bereid zijn verantwoordelijkheid te nemen. Dat zou dan ook voor ouders en spelers moeten gelden.”

De organisatie voor de begeleiding en opleiding van toptalent heeft al wat wijzigingen ondergaan en ook uitbreiding gekregen, bijvoorbeeld in de benoeming van Roel Oostdam als bondscoach vrouwen en Elisa Tamaëla als reizend coach bij de vrouwen. Alex Reijnders fungeert als technisch manager en Paul Haarhuis is bondscoach van de mannen en blijft, ondanks de komst van Oostdam, tevens coach van de vrouwen in de Fed Cup. “Paul is op locatie in de Fed Cup, tijdens zo’n specifieke wedstrijdweek, de beste persoon om captain te zijn. Roel zal vanaf kolom drie verantwoordelijk zijn voor de opleiding en alle programma’s en is ook assistent van Paul bij de Fed Cup.”

Consequente aanpak
Waar het allemaal toe moet leiden? Eltingh wil zich wat dat betreft niet vastpinnen op een vertaling in getallen. “We hadden bij de KNLTB eerst een doelstelling om in de breedte als organisatie, met uiteenlopende doelgroepen, bij de top 10 van de wereld te horen. Dat heb ik meteen afgeschoten. Ik heb gezegd dat we moeten proberen elke dag de beste te zijn. Dat is dus heel wat anders. Als je puur naar getallen kijkt, zeg je misschien dat met ons ledenaantal 1 op de 25 toptennissers een Nederlander moet zijn. Maar ja, wat wil dat dan zeggen? Dat je 8 spelers en speelsters bij de top 100 hebt? Of 16 in de top 200, met maar één iemand in de top 50?”

“Het belangrijkste is dat we met een consequente aanpak mensen afleveren die van tennis hun beroep kunnen maken”, vervolgt de technisch directeur. “Jong Oranje komt te vervallen, die gaat op in een groep met verschillende leeftijden. Op dat niveau moeten we minder naar leeftijd kijken en vooral proberen samen te werken en grotere groepen te creëren. Wat mij betreft is daarin voor oudere jongens als Botic van de Zandschulp en Thiemo de Bakker ook nog steeds plaats. Als je met elkaar traint, maak je elkaar beter. Op die manier maak je steeds meer springplankjes naar de top.”

Voor meer informatie: Vernieuwd toptennisplan