door: Leo Aquina | 22 maart 2018

“Het winnen van internationale prijzen leek twintig jaar geleden misschien normaal voor het Nederlandse hockey, maar dat is zeker niet meer zo”, zegt Joost van Geel, prestatiemanager van de hockeybond KNHB. “Willen we aan de top blijven, dan moeten we een aantal zaken goed op een rij hebben, ook in de toekomst.” De bond ontwikkelde een aantal jaar geleden de Strategische Visie 2020, en daaruit voortvloeiend een ‘visie op de ontwikkeling van hockeyers’, die werd gepresenteerd op het Nationaal Hockeycongres op 27 januari 2018. Van Geel geeft toelichting bij de uitgangspunten, die niet alleen gericht zijn op de topsport. “Aan de ene kant willen we betere hockeyers maken, en aan de andere kant willen we dat kinderen zich in brede zin als mens ontwikkelen. Slechts een klein deel van de spelers haalt de top. Voor de anderen moet hockey ook een meerwaarde hebben.”

Het bestuur van de bond, in het bijzonder ex-tophockeyers als Marjolein Bolhuis-Eijsvogel, Mijntje Niermann-Donners en Stephan Veen, had behoefte aan een brede visie op de ontwikkeling van hockeyers. “Daaruit is ook mijn aanstelling als prestatiemanager voorgekomen”, aldus Joost van Geel. In zijn nieuwe functie ging Van Geel in gesprek met verschillende geledingen binnen de bond. 

“Met name uit de gesprekken met de coaches kwam het belang van een breed gedragen visie naar voren. Die visie betreft de nationale ploeg, de nationale jeugdteams, maar ook de ontwikkeling van hockeyers bij alle verenigingen in Nederland, van jong tot oud. Wedstrijden spelen blijft een belangrijk vehikel, maar de ontwikkeling van een bredere groep spelers moet veel meer centraal komen te staan.”

Motorische ontwikkeling
“Onderzoek wijst uit dat de motorische ontwikkeling van kinderen de afgelopen jaren achteruit is gegaan”, zegt Van Geel. “Kinderen speelden vroeger meer buiten en er werd meer en structureler gymnastiekles gegeven op scholen. Daarnaast is er een trend dat we steeds meer zaken voor kinderen regelen. De motorische ontwikkeling en de zelfredzaamheid staan onder druk, terwijl aan de andere kant de druk om te presteren vanuit ouders of vanuit verenigingen vaak hoger ligt. 

Dat vraagt om een toekomstgerichte visie. Die hebben we vastgelegd in een document, omdat we streven naar continuïteit. De visie bestaat uit een zestal uitgangspunten van waaruit we de hockeysport de komende jaren in overleg met betrokkenen verder willen ontwikkelen en het zorgt ervoor dat de lijn wordt niet afhankelijk is van individuen.”

Vrijheid in het team
De visie op de ontwikkeling van hockeyers bestaat uit zes uitgangspunten: sport en privé in balans; bijdrage leveren aan het team; beter hockey begint bij jezelf; voor iedere leeftijd een passende belasting; duurzaam leren en unieke kwaliteiten (h)erkennen en stimuleren. “Voordat we onze visie formuleerden, hebben we geprobeerd het Nederlandse hockey-DNA te duiden en daarbij kwamen we uit op: vrijheid in het team”. 

Individuele vrijheid en je conformeren aan het team zijn twee verschillende zaken en deze staan in Nederland geregeld op gespannen voet. Onze ambitie is om creatief en aanvallend hockey te spelen, met ruimte voor het individu om te schitteren, maar het team moet verdedigend ook in balans zijn. Wat voor kleur shirt iemand ook draagt, we willen ervoor zorgen dat je spelers altijd herkent aan dat Nederlandse hockey-DNA”, aldus Van Geel.

Tijd voor privé
“We geven ook heel concreet invulling aan die balans tussen hockey en privé. We proberen bij de jeugd met competities zoveel mogelijk uit de vakanties te blijven. Vakantie is vakantie. Met de nationale jeugdteams proberen we uit examenperiodes te blijven. Verenigingen moeten ook goed in de gaten houden wanneer er tijd is voor school, voor thuis, voor privé, en wanneer er tijd is voor hockey.”

Het derde uitgangspunt luidt ‘Beter hockey begint bij jezelf’. Dat lijkt makkelijk, de bond schuift alle verantwoordelijkheid van zich af. “Zo zien we dat niet. Het heeft te maken met zelfregulerend vermogen. Uiteindelijk is iedereen zelf verantwoordelijk voor zijn eigen talent en zijn eigen ontwikkeling. De vereniging en de coach kunnen dat faciliteren. 

Hulp van de coach
Daarbij kun je bijvoorbeeld denken aan reflectief vermogen, kunnen plannen en evalueren. In eerste instantie is dat hockey-gerelateerd. Je komt op een training en wat wil je leren? Maar ook: wie zorgt er voor de ballen en wie bepaalt de tactiek? De coach is daarin niet per se directief, maar zal veel meer zoeken naar wegen hoe hij kan helpen het team en de spelers zichzelf verder te laten ontwikkelen. Dit geldt al vanaf de jongste jeugd tot en met heren of dames 1.” 

‘Duurzaam leren’ is het vijfde uitgangspunt. Dat hangt samen met het voorgaande punt. “In eerste instantie luidde dat uitgangspunt ‘continu leren’, maar we vonden de term duurzaam passender. Als zich een probleem aandient, kun je een snelle uitweg zoeken, maar je kunt ook op zoek gaan naar structurele oplossingen voor problemen die zich vaker aandienen. Dat is een boodschap aan de hele hockeygemeenschap.”

Concrete plannen
Op een aantal punten is de KNHB al bezig de visie op de ontwikkeling van hockeyers te vertalen in concreet beleid. Van Geel: “We werken aan de herijking van de competitiestructuur. We willen de groep breder maken en de ontwikkeling van de teams centraal zetten. Welke teams passen goed bij elkaar in een poule? In die jongere categorieën spelen we ook geen NK’s meer. Vanaf de C-jeugd spelen we wel nog altijd NK’s, maar we willen dat er meer teams aan meedoen dan zes, zoals dat nu vanuit de zes districten het geval is.”

Ook als het gaat om beoordelen en selecteren is de bond al bezig met de concrete invulling van de plannen. “We vinden dat tot de D-jeugd iedereen hetzelfde programma moet kunnen draaien”, aldus Van Geel. “Daarbij kijken we breder naar de motorische ontwikkeling van een kind dan alleen op hockeygebied. We kunnen ook andere sporten aanbieden, zoals judo of tennis. En als het gaat om de beoordeling, pakken we er niet langer één of twee meetmomenten uit, maar we willen juist kijken naar de ontwikkeling over een langere periode, zogenaamde formatieve beoordeling. Het is best lastig om dat goed te organiseren. Dat is iets waar we nu bijvoorbeeld over in gesprek zijn met de Vrije Universiteit van Amsterdam.”

Ook naast het veld
Van Geel benadrukt dat de ambitie om hockeyers te ontwikkelen verder reikt dan alleen op het veld. “Het gaat erom dat we unieke kwaliteiten herkennen en erkennen. Iedere groep bestaat uit verschillende individuen en het is de vraag welke bijdrage die aan het team kunnen leveren. De ontwikkeling die ze daarin doormaken, levert vaardigheden op die ook buiten het hockeyveld goed van pas kunnen komen.”

Voor meer informatie: zie hier