door: Marc Hoeben | 22 februari 2018

Meer en meer mensen kampen met klachten zoals stress en vermoeidheid. Een te hoge werkdruk of studiestress kan zelfs uiteindelijk leiden tot een burn-out. Juriena de Vries trok veel media-aandacht met het proefschrift ‘Exercise as intervention to reduce burn-out’ waarmee ze aan de Radboud Universiteit promoveerde.

Opeens bevond ze zich midden in een discussie van bekende collega’s. Juriena de Vries studeerde klinische en gezondheidspsychologie in Leiden, toog vervolgens voor haar promotie-onderzoek naar Nijmegen en is nu werkzaam als assistent-professor aan de faculteit sociale wetenschappen (Erasmus School of Social Behavior Sciences) van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Ze kan er gelukkig zelf wel om lachen.

In de media
De bekende ‘tv-psychiater’ Bram Bakker plaatste de retweet: ‘Nu wetenschappelijk bewezen: hardlopen, het allerbeste medicijn tegen een burn-out.’ Dat maakte weer andere reacties los, onder andere van psychotherapeut Carien Karsten. Zij vond dat sommige media veel te hard van stapel liepen. Dat was ook wel zo, getuige het verhaal van De Vries en de inhoud van haar proefschrift. Voor de goede orde: hoewel de titel van haar proefschrift anders doet vermoeden onderzocht De Vries geen mensen die al echt een burn-out hadden. Om die reden ging elke conclusie met betrekking op die groep ook te ver. 

“Ik heb reacties van bedrijfsartsen gekregen dat zij vinden dat mensen met een burn-out nooit moeten gaan sporten. Het zou juist risico’s voor de gezondheid opleveren, omdat je lichaam bij een burn-out bepaalde signalen negeert. Je bent al uitgeput, raakt door sporten nog meer uitgeput, zonder dat het lichaam herstelt. Gelukkig heb ik deze artsen kunnen uitleggen dat dit ook niet de strekking van mijn onderzoek was. Ik heb werknemers onderzocht met symptomen van een burn-out en studenten met stressklachten.”

De Vries bestudeerde in totaal tweehonderd mensen, van wie de helft studenten met stressklachten en de andere helft werknemers met symptomen van een burn-out. Aan het begin moesten zij lijsten invullen met algemene vragen en vragen over vermoeidheid op het werk “We hebben daarbij wel mensen met echt medische klachten of een ziekte uitgesloten, want hun symptomen moesten wel echt een relatie met het werk hebben.” Kunt u zich moeilijk concentreren? Heeft u last van vermoeidheid? Kosten dagelijkse activiteiten veel energie? Bent u snel moe? Voelt u zich opgebrand door uw werk? Moet u twee uur met rust worden gelaten, als u na het werk thuiskomt? Om zulke vragen ging het, legt De Vries uit. Daarnaast maakte ze gebruik van de gegevens van een jaarlijks onderzoek van TNO onder meer dan tweeduizend werknemers in Nederland.

‘Running therapy’
Vervolgens kon ze aan de slag met haar onderzoeksgroepen, met behulp van ‘running therapy’. “Dat is heel eenvoudig rustig hardlopen, waarbij je nog in staat bent om te praten. Het gaat niet om de prestatie. Als je het mensen met een hartfrequentiemeter laat doen - wat we niet hebben gedaan - komen ze op een niveau van zestig procent van hun maximale hartfrequentie.”

De ene helft van de groep volgde zes weken het programma, de andere helft deed niets. “Later hebben ze wel de mogelijkheid gekregen om ook het programma van zes weken te volgen. Maar het ging natuurlijk om de vergelijking tussen het bewegen en niets doen.”

Minder vermoeidheidsklachten
De hardlopers bleken duidelijk minder vermoeidheidsklachten te hebben, zegt De Vries. De conclusie is gebaseerd op scores op drie van de in totaal vijf punten die zij daarbij onderscheidde. Van de werknemers rapporteerde vierenzeventig procent dat ze minder vermoeid waren, van de studenten was dat zesentachtig procent. “Ze gingen beter slapen en ze waren beter in staat om te werken (arbeidsvermogen). Ook maakten ze minder cognitieve fouten, kleine vergissingen die te maken hebben met geheugen en aandacht, zoals vergeten waar je je sleutels had neergelegd.”

Het slapen en het arbeidsvermogen kregen een score op een schaal van één tot tien op basis van de antwoorden van de deelnemers. De hardlopers gaven aan gemiddeld één slaapklacht minder te hebben. Voor de cognitieve fouten gebruikte De Vries een vragenlijst en cognitieve tests waarin het vasthouden van aandacht en de mogelijkheid om te switchen tussen twee taken gemeten werd. Op twee andere punten kon ze tot haar eigen verrassing geen vooruitgang vaststellen. “We hebben ook gekeken naar het geloof in eigen kunnen en naar de lichamelijke conditie. Maar daar was geen verbetering zichtbaar.”

Wordt vervolgd
Een volgende stap, voor een ander onderzoek, zou kunnen zijn om te kijken of een echte burn-out ook daadwerkelijk verholpen kan worden met een aangepast bewegingsprogramma. Wat dat betreft heeft De Vries nog zat vragen die zich voor nadere bestudering lenen. Op dit moment onderzoekt ze echter eerst mensen die onder werktijd sporten. Zij roept deze  op om deel te nemen aan haar nieuwe studie.

“Want hoe komt het dan dat de vermoeidheidsklachten afnemen als je gaat bewegen? Komt dat door het betere slapen? Of doordat je minder piekert? En ook zoiets: hoe kun je dat bewegen bij deze mensen het beste inzetten en inrichten? Met welke intensiteit moet je dat doen en met welke bewegingsvormen? Ik heb het nu onderzocht voor hardlopen, maar ik kan me ook voorstellen dat wandelen, fietsen of zwemmen ook werkt.”

Voor meer informatie: Exercise as intervention to reduce burnout (proefschrift
Juriena de Vries) en zie hier.