door: Leo Aquina | 9 november 2017

Sinds de toenmalige Franse president Sarkozy in 2008 het Bruto Nationaal Geluk in plaats van het Bruto Nationaal Product als dé maatstaf voor welvaart op de internationale agenda zette, hebben sociale wetenschappers zich gebogen over indicatoren van geluk. Op de golven van dit debat kwam NOC*NSF met de term Bruto Nationaal Sportgeluk naar voren. De sportkoepel streeft ernaar om duidelijker over het voetlicht te brengen dat sport ertoe bijdraagt dat burgers zich goed voelen en positief gestemd zijn. NOC*NSF verzocht het Mulier Instituut een verkenning uit te voeren naar de relatie tussen sport en geluk. In juni presenteerde het onderzoeksinstituut de resultaten. Sporters blijken zich gelukkiger te voelen dan mensen die niet aan sport doen, maar over de causale relatie durft onderzoeker Remko van den Dool geen harde uitspraken te doen. “Het is een beetje een kip-ei-verhaal.”

‘Het streven van NOC*NSF en de Nederlandse sportbonden roept de nodige vragen op’, schrijft Van Den Dool in het rapport Naar meer Bruto Nationaal Sportgeluk? ‘Wat moet je verstaan onder ‘geluk’, hoe verhoudt geluk zich tot vergelijkbare emoties als tevredenheid, plezier, blijheid en welbevinden; hoe meet je geluk, moet je daarvoor kijken naar iemands persoonlijke beleving of kijk je of de juiste voorwaarden aanwezig zijn om te kunnen komen tot geluk; hoe beïnvloedbaar is geluk, en wat is daarin de bijdrage van sport?’

Ook vrijwilligers gelukkiger
Voor de verkenning maakten de onderzoekers van Mulier Instituut vooral gebruik van bestaande literatuur over geluk in het algemeen en over de combinatie van geluk en sport in het bijzonder. Daarnaast deden zij heranalyse op bestaand onderzoek over de relatie tussen betrokkenheid bij sport en geluk. “Daarbij hebben we betrokkenheid bij sport breed opgevat”, aldus Van den Dool. “Het gaat over sportbeoefening zelf, maar ook over mensen die als vrijwilliger betrokken zijn bij de sport, over mensen die wedstrijden bezoeken als toeschouwer en zelfs over mensen die sport volgen in de media.”

De onderzoekers zagen een relatie tussen sport en geluk en die gold niet alleen voor mensen die actief aan sport doen. “Mensen die sporten zijn om allerlei redenen over het algemeen gezonder dan mensen die niet sporten, en mensen die gezonder zijn voelen zich over het algemeen gelukkiger”, zegt Van Den Dool. “Maar vergelijkbare verschillen werden gevonden tussen leden van sportverenigingen en mensen die geen lid zijn van een sportvereniging, en tussen mensen die sportvrijwilligerswerk doen en zij die dat niet doen. Deze verschillen blijken niet terug te voeren op bijvoorbeeld verschillen in leeftijd of sociale status.”

In het geval van vrijwilligerswerk geldt ook buiten de sport dat dit bijdraagt aan geluk. “Maatschappelijke betrokkenheid beïnvloedt het geluksgevoel”, zegt Van Den Dool. “Dat heeft er ook mee te maken dat mensen invloed hebben op de wereld om zich heen.” Naast Sport blijkt cultuur ook een belangrijke gelukindicator te zijn. Vooral mensen die vaak naar de opera gaan zijn gelukkig, zo blijkt uit cijfers van het SCP.

Invloed sociale status op geluk beperkt
Sociale status blijkt in mindere mate van invloed dan maatschappelijke betrokkenheid, cultuur en sport. “Natuurlijk heb je een minimum aan financiële middelen nodig om je doelen te bereiken, maar er zijn als het gaat om gelukbeleving geen grote verschillen tussen iemand die driekwart modaal verdient of iemand die met het vijfvoudige aan inkomsten’, legt Van den Dool uit. 

Hoewel sport dus wel van invloed lijkt op de geluksbeleving, heeft Van Den Dool daar ook kanttekeningen bij: “Andere factoren, zoals de gezondheid, het vermogen om met tegenslag om te gaan en de ervaren steun uit de omgeving, zijn waarschijnlijk belangrijker voor het geluksgevoel dan de sport.” Daar komt nog bij dat sport ook schaduwkanten heeft. Zo’n vijftien procent van de Nederlanders onderschrijft de stelling: ‘ik vind sport/bewegen niet leuk.’ De onderzoekers noemen een aantal factoren die daaraan ten grondslag kunnen liggen: ‘gebrek aan talent, uitsluiting in de sport, de macht van coaches, onpedagogisch gedrag en allerlei vormen van wangedrag in de sport.’

Kijk wat mensen echt willen
Het wekt geen verbazing dat een door NOC*NSF geïnitieerd onderzoek naar de relatie tussen sport en geluk tot de volmondige conclusie komt dat sporters zich gelukkiger voelen dan mensen die niet aan sport doen, maar het feit dat NOC*NSF het Mulier Instituut om dit onderzoek heeft verzocht, heeft volgens Van Den Dool geen invloed op de uitkomst gehad. 

“Wij hebben ook nadrukkelijk de negatieve aspecten van sportbeoefening genoemd. We trekken ook niet de conclusie dat je gelukkiger wordt van sporten.” Onderzoek naar dat causale verband is echter wel interessant. Van den Dool: “We onderzoeken op dit moment de mogelijkheden om hierop voort te kunnen borduren. Of we wellicht via een app met respondenten antwoord kunnen vinden op de vraag of er een directe relatie is tussen geluk en sportdeelname. Los van het onderzoek is het mijn persoonlijke overtuiging dat sport vooral moet aansluiten bij de wensen en behoeften van de potentiële sporters. Er bestaan best veel sportstimuleringsprogramma’s waarbij vooral vanuit de aanbodkant wordt geredeneerd. Met skippyballen rollen in een bejaardenhuis. Misschien vinden bewoners dat helemaal niet leuk. Probeer dus vooral te kijken wat mensen echt willen.” 

Voor meer informatie: Sporters voelen zich gelukkiger