door: Leo Aquina | 18 juli 2017

Sport en cultuur waren altijd gescheiden werelden, met elk hun eigen organisaties, hun eigen subsidies en hun eigen afdelingen bij overheidsorganisaties. Het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst organiseert al drie jaar bijeenkomsten om de sport en cultuurwereld dichter bij elkaar te brengen. In 2014 werd daartoe zelfs de Stuurgroep Sport en Cultuur opgericht, met vertegenwoordigers van LKCA, FCP, Jeugdcultuurfonds, Jeugdsportfonds, Kenniscentrum Sport, NOC*NSF, Vereniging Sport en Gemeenten en de VNG. Op vrijdag 16 juni kwamen in het Stedelijk Museum Schiedam professionals uit de sport- en de cultuurwereld bijeen om bruggen te bouwen. Sport Knowhow XL keek mee en doet verslag in een reeks van vier artikelen. Aflevering 1: Sport en Cultuur kijken bij elkaar over de muur. Aflevering 2: Muziekles op de hockeyclub in Leiderdorp. Aflevering 3: Lelykracht bindt sport en cultuur voor mooier Lelystad. Vandaag eindigen we met gastspreker Marleen van Amerongen, voorzitter van de schaakbond over de verbindende kracht van sport en cultuur: “We moeten niet te veel zoeken, het komt op je af.”
 
Marleen van Amerongen was zelf ooit topschaakster, zij werkte als manager commerciële zaken van het Parktheater in Eindhoven – of zoals zij het zelf liever noemt #klantknuffelaar – lang in de cultuursector en kent zowel de sport- als de cultuurwereld van binnenuit. Zij begon haar verhaal met foto’s van mensen die over een muurtjes heen keken. “Bijna altijd kinderen, dat is opvallend. Kinderen zijn nieuwsgierig en daar gaat het om”, legde ze uit. “Als je niet nieuwsgierig bent, zie je ook niets. Zowel vanuit de sport als vanuit de cultuur.”

Hele wereld over
Haar eigen ervaring als jeugdige topschaakster was vormend voor Van Amerongen: “Ik heb de hele wereld over gereisd en daar heb ik veel van geleerd. Op school leer je wat goed is en wat fout, zwart-wit, de waarheid. Maar bestaat er eigenlijk wel één waarheid? Ik vind het veel belangrijker dat je kritisch en zelfstandig leert kijken en denken. Dat leer je zowel in de sport als in de cultuur. Dat is ook wat die twee domeinen met elkaar verbindt.” Van Amerongen vertelt hoe zij als manager commerciële zaken van het Parktheater in Eindhoven zocht naar verbindingen tussen mensen:

“De missie van het theater was ‘iedereen gaat geraakt naar buiten’, maar we kwamen er gaandeweg achter dat ‘naar buiten’ te veel nadruk legt op dat alles ín het gebouw zou moeten gebeuren, dat het ons beperkte. Het gaat erom dat je mensen helpt bij wat ze graag willen. Dat hebben we ook buiten het gebouw gedaan. Daarnaast  moet je dat niet  alleen doen met die paar mensen op de afdeling marketing, maar met alle medewerkers van het theater. En vervolgens mobiliseerden we de belangrijkste bezoekers van het theater om ons daarbij te helpen. Zij mochten mee denken over het o.a. programma. Uiteindelijk moesten we ook de stap maken naar alle 300.000 bezoekers. Iedereen denkt in verantwoordelijkheden op deelgebieden, maar het is ieders verantwoordelijkheid om elkaars leven mooier te maken.”

Klantenknuffelaar
Mindset is een sleutelwoord. Van Amerongen: “Om die mindset te veranderen en af te komen van die hokjes, hebben we bijvoorbeeld de titels van alle medewerkers veranderd. Mensen konden zelf bedenken wie ze wilden zijn. Zelf was ik  ‘Klantenknuffelaar’. Onze directeur 'beweegstrateeg' en de programmeur  ‘Horizonhunkeraar’ en de kaartjescontroleur aan de deur was ‘Turkish Delight’. We organiseerden ook andere dingen in het theater dan alleen de traditionele voorstellingen. Dolf Jansen kwam bij ons optreden en hij wilde ’s middags graag een rondje hardlopen. Dat hebben we gedeeld en er is die middag een aantal bezoekers met hem meegegaan. We hebben verstoppertje gespeeld met tweehonderd volwassenen in het theater. Enorm leuk en mensen leren weer op een heel andere manier naar het theater te kijken.”

Toen zij werd gevraagd om voorzitter te worden van de schaakbond, kwam voor Van Amerongen een oude liefde terug op haar pad. “Ik wilde met de schaakbond opnieuw verbindingen maken. Dan gaat het niet om plannen bedenken en daar mensen voor werven, maar veel meer over loslaten. Al je het houvast weghaalt, kun je vrij kijken naar de dingen die op je afkomen. We ons niet laten beperken door de sector, portefeuille, de organisatie, de club.” 

Prinses Laurentien
Eyeopener voor Van Amerongen was een bijeenkomst van kinderen met prinses Laurentien tijdens de sportconventie van NOC*NSF. “Zij vroeg kinderen wat ze belangrijk vonden aan sport. Ik keek naar de wordcloud: ‘Gevoel, plezier, samen, eerlijk, fijn…’ En ik dacht, waar ken ik dat van? Cultuur. We moeten af van die twee losse termen.”

Verbinden is de rode draad die terugkomt in de voorbeelden die Van Amerongen noemt vanuit de schaakbond. “Met 'spelkaravaan' wordt bijvoorbeeld geschaakt in asielzoekerscentra, daar zijn heel veel mensen die graag willen schaken of het willen leren. Dat bord en die stukken, het is vaak een eerste zet op weg naar contact. Ik heb zelf schaakles gegeven aan pupillen van de voetbalclub PSV. Je ziet dan echt leuke dingen, een keeper die verbaasd reageerde toen hij hoorde dat zijn stukken ook achteruit konden. Het leidt tot nieuwe inzichten. Dat is de meerwaarde van sport en cultuur.” 

Van Amerongen sluit ter illustratie af met een dichtregel van de voormalige Eindhovense stadsdichter Merel Morre: ‘Sorry, ik raakte je per geluk even aan.’ 

Voor meer informatie: nieuwe samenwerkingsvormen Sport & Cultuur