door: Marc Hoeben | 13 juli 2017
Tot maart liep gedurende een half jaar het programma ‘Bewegen om gezien te worden’ voor blinde en slechtziende 55-plussers dat het adviesbureau Whise in opdracht van de stichting Bartiméus en de gemeente Tilburg uitvoerde. De resultaten zijn volgens Whise bemoedigend - goed voor de deelnemers en goed voor de portemonnee van de zorgverzekeraar en de gemeente - en een uitrol in andere gemeenten ligt voor de hand.
Bartiméus is een bekende organisatie voor blinden en slechtzienden. Zij heeft onder andere een specialistisch centrum in Zeist, met een school voor kinderen uit de doelgroep met leerproblemen, en is overwegend boven de rivieren actief, vertelt Jaap Hoenderdos van het Bossche bureau Whise. “Maar nu deed de kans op dit project zich in Tilburg voor en daarbij wilde het fonds Bartiméus Sonneheerdt ons wel ondersteunen.”
Whise is een adviesbureau dat zich bezighoudt met concepten voor de non-profitsector. “Onze achtergrond is onder andere sport en bewegen en marketing. Wij kijken in dit geval naar de combinatie van sport en zorg, hoe sport en bewegen kan bijdragen aan een betere zorg.”
Hulpvraag Bartiméus
Het programma ‘Bewegen om gezien te worden’ haakte in op een hulpvraag van Bartiméus. “Een paar jaar terug is de zorg aangepast. Het was eerst meer gericht op mensen met een zorgvraag, maar nu gaat het meer om preventie, op het voorkomen van problemen, dus ook van mensen met een visuele beperking. Zodat in de toekomst de zorgkosten beperkt kunnen blijven.”
"Soms vinden ze een wandeling naar de dichtstbijzijnde supermarkt al te ver"
Bij de doelgroep draaide het om 55-plussers zonder een echte zorgvraag. “Maar dit is een kwetsbare doelgroep. Op het moment dat ze vallen en een heup breken behoren ze snel tot de duurste zorgcategorieën voor de gemeente. Bij mensen met een visuele beperking heb je dan meer handen nodig. Naast preventie wilden we kijken of we iets konden doen aan de verbetering van hun emotionele toestand. Het gevaar bestaat dat ze vereenzamen en dan is het juist belangrijk dat ze met elkaar in contact komen. Anders wordt hun wereldje heel erg klein. Soms vinden ze een wandeling naar de dichtstbijzijnde supermarkt al te ver.”
Vinden doelgroep
De pilot van het programma startte in september en liep officieel door tot maart dit jaar, al gaat de groep nog steeds door. “De moeilijkste fase was het vinden van een doelgroep. In Tilburg heb je 2.300 blinden en slechtzienden in deze leeftijd, maar de meesten zijn bij de instanties onbekend. De eerste maanden hebben we daardoor heel actief moeten zoeken. Daarna was het eigenlijk geen probleem om mensen enthousiast te krijgen.”
Beweegcoaches van de gemeente Tilburg kregen van Bartiméus een korte opleiding hoe ze met de doelgroep moesten omgaan, met welke fysieke en emotionele beperkingen ze te maken zouden kunnen krijgen. Daarnaast werden vrijwilligers ingezet, die werden bijgespijkerd tot professioneel assistent (P.A.) en een hiervoor een certificaat kregen van gemeente en Bartiméus. “De hulp van de vrijwilligers was belangrijk, omdat je nooit met één beweegcoach aan de slag kunt met elf 55-plussers met een visuele beperking. Dan zouden er gevaarlijke situaties ontstaan. Je hebt gewoon meer handen nodig.”
Zichtbare resultaten
De groep begon met zeven deelnemers en finishte met een vijftiental, soms in wisselende samenstelling. Het ging om één ochtend per week - beweging plus koffietafel - die volgens Hoenderdos al voor zichtbare resultaten zorgde. “We hebben dat onderzocht, al kun je niet van een wetenschappelijk onderzoek spreken. Dan zou je op verschillende tijdstippen verschillende metingen moeten hebben en een controlegroep, waardoor je al snel zo’n veertig mensen nodig hebt. Het ging er meer om of het programma potentie had en dat is zeker zo. Het gevoel van eenzaamheid onder de deelnemers werd minder, hun conditie verbeterde en ze waren minder blessuregevoelig."
"Je moet je voorstellen dat het vergroten van de stabiliteit voor deze groep heel belangrijk is, zodat ze niet of minder vallen. Daardoor kunnen ze langer zelfstandig blijven wonen en dat heeft weer een enorm effect op de zorgkosten. Dit programma kost drieduizend euro per jaar per deelnemer op basis van veertig weken per jaar. Dat lijkt heel wat, maar dat heeft ook wel met de intensieve begeleiding te maken. Maar de zorgkosten voor iemand die niet langer zelfstandig kan wonen, kunnen wel oplopen naar 75.000 euro per jaar.”
Omslagpunt onduidelijk
Bij die opmerking is er wel een ‘maar’, weet Hoenderdos. “Je kunt dat verschil in zorgkosten nooit helemaal zo direct aantonen. We weten dat eenzame mensen eerder Alzheimer krijgen en daardoor eerder zorg nodig hebben. Maar wanneer het omslagpunt komt en in hoeverre je het kunt uitstellen, dat valt veel moeilijker aan te tonen, net als bijvoorbeeld de oorzaak voor het breken van een heup bij een val. Daar ligt wel de uitdaging voor een gemeente die het programma in overweging neemt, om de voordelen van het concept te zien.”
"Sport- en beweegconcepten worden normaal niet vanuit de zorg gefinancierd, je hebt het over twee aparte potjes"
In Arnhem wordt gekeken naar een tweede programma. “Door de ervaringen in Tilburg kan het daar sneller en efficiënter.” De gemeente Tilburg lijkt in elk geval overtuigd om door te gaan. “Ze gaat het inbedden in de reguliere zorg en dienstverlening. Maar het punt is ook hier nog wel even hoe het gefinancierd moet worden. Sport- en beweegconcepten worden normaal niet vanuit de zorg gefinancierd, je hebt het over twee aparte potjes. De uitdaging is voor veel gemeentes om hier keuzes in te maken.”
Voor meer informatie zie: klik hier