door: Marc Hoeben | 6 april 2017

De roep van de geboortegrond in Suriname kon ze uiteindelijk niet weerstaan en de laatste vier jaar kan ex-wereldkampioene thaiboksen Ilonka Elmont daardoor nog beter het werk met de naar haar vernoemde foundation voortzetten. Zo speelt ze een taboedoorbrekende rol voor kinderen met een beperking.

Ilonka Elmont houdt wel van een uitdaging en als het nodig is zet ze grote stappen. Ooit kwam ze op tienjarige leeftijd met haar familie vanuit Suriname naar Nederland, om zich in de Amsterdamse Bijlmer te vestigen. In tegenstelling tot haar bekende neefjes Dex en Guillaume Elmont voelde ze niks voor een loopbaan als judoka. ,,Dat gesjor met zo’n jasje aan, ha, dat wilde ik niet. Het geschuur langs mijn oren leek me niks.’’

7 wereldtitels thaiboksen
Maar ze had energie genoeg en die moest ze ergens in kwijt. Het werd thaiboksen, een sport waarvoor ze een bovengemiddelde aanleg bleek te hebben. Het leverde haar zeven wereldtitels, een Europese titel en twee nationale titels op. Met enige moeite somt ze die wapenfeiten op, ook al omdat de hoogtijdagen voor de 42-jarige Elmont al enige tijd achter haar liggen.

Sinds 2000 begon ze aan een ander leven, met aanvankelijk het ontplooien van maatschappelijke activiteiten voor hangjongeren en gedetineerde jongeren. Volgens haar overtuiging moet sport verbroederen en die visie bleef niet onopgemerkt, getuige haar rol tussen 2008 en 2012 als sportambassadeur voor het Ministerie van VWS. Sinds 2006 is ze ook in Suriname met haar maatschappelijke activiteiten actief. Eerst nog onder de stichtingsnaam Be Innovative, tegenwoordig via de Ilonka Elmont Foundation.

“Ik heb heel lang in Amsterdam gewoond”, zo vertelt ze. “Aan het einde van mijn sportloopbaan ging ik al geregeld naar Suriname. Mijn ouders wonen in Nederland, maar een deel van mijn familie woont in Suriname. Ik wilde wat terugdoen voor de samenleving daar. Het is bovendien mijn ervaring dat je beter zelf kunt gaan, als je iets goed wilt doen en zeker als je het in Suriname gedaan wilt krijgen.”

Opgroeien in de tropen
Van het een kwam het ander. Ze werd moeder en ze ‘gunde’ haar zoontje – inmiddels 7 jaar – een jeugd in Suriname. “Ik kende dat gevoel, hoe het was om in de tropen op te groeien, nog maar al te goed. Dat was geweldig, dat wilde ik voor hem ook. Het was niet gepland om naar Paramaribo te verhuizen, maar ik heb in 2013 de grote stap genomen. Kijk, ik ben een voorbeeldfiguur door mijn sport en door de foundation. Dat brengt verantwoordelijkheden met zich mee, alle ogen zijn op je gericht. Dan is het belangrijk als je in de buurt bent. Ik vond dat de mensen hier in Suriname de projecten moesten trekken. Maar dat liep niet altijd goed en voordat ik het wist zat ik hier toch al het hele jaar.”

Bij haar aankomst in Suriname, vier jaar terug, was de situatie anders dan nu. “Suriname bood veel kansen om iets op te zetten, om van niets iets te maken. Het was heel aantrekkelijk en de afgelopen jaren heb ik kunnen toveren. Echt, zo zie ik het. Met de stichting hebben we werk weten te creëren, projecten bedacht, begeleid en succesvol uitgevoerd.”

Kansarme kinderen
Elmont noemt de foundation een succes. “En dat hangt samen met goed management. Ik heb eerst een goede analyse van de behoeftes gemaakt. De noodzaak voor mijn projecten bleek vele malen hoger te liggen dan ik aanvankelijk dacht. Het is mijn missie om mensen door middel van sport en spel vaardigheden bij te brengen waar ze op de lange termijn wat aan hebben. De laatste jaren concentreert zich dat vooral op kansarme kinderen en kinderen met een beperking. Ik wil ze bijbrengen dat ze succesvol kunnen zijn en zelf een rolmodel kunnen worden.”

Voetbal en slagbal zijn de populairste sporten in Suriname. “Ik ben, ook vanuit mijn eigen achtergrond, met vechtsportevenementen gekomen met als thema ‘Dromen zijn realiseerbaar als je ervoor knokt’. Ik wil ze meer keuze geven, zodat ze een droom kunnen hebben waar ze voor moeten knokken.”

Geen gymles op school
Nog voor haar verhuizing begon het in 2007 en 2008 met twee grote sportevenementen met verschillende vechtsportdisciplines als taekwondo, boksen, karate en thaiboksen onder de noemer ‘mixed martial arts’. “Toen kwam er al aardig wat geld binnen. Door een analyse van de situatie in het land kwam ik erachter dat het met de faciliteiten voor spel en sport in en buiten Paramaribo deplorabel was gesteld. Vaak kunnen ze op scholen niet eens gymles geven. Er is ook een schrijnend gebrek aan kader en er wordt nauwelijks aan scholing van nieuw kader gedaan.”

Elmont begon zich op die punten te richten, in samenwerking met het ROC Amsterdam en docenten van de Hogeschool van Amsterdam. “Trainers moesten trainers gaan trainen, volgens dat principe zijn we gaan werken. Zo hebben we kosteloos 170 man in vijf districten getraind en aan kennisoverdracht gedaan.” Ze ging nog een stap verder. “In 2010 is een kleine sportaccommodatie in het district Para opgeleverd, met een waarde van 100.000 Amerikaanse dollars. Voor zo’n bedrag kun je in Suriname heel veel. Ik kreeg een bijdrage van een aluminiumbedrijf en de KNVB. Nog steeds ziet het er prima uit. De KNVB heeft er later zelfs nog een kunstgrasveld neergelegd.”

Zo’n drie jaar later werd de bouw van een nog veel groter multifunctioneel sportcomplex in Brokopondo, zo’n honderd kilometer buiten Paramaribo, afgerond. “Dat proces heb ik van het begin tot het einde begeleid. Het project kostte ruim een miljoen dollars. Ik heb aan fundraising gedaan, we kregen steun van een goudmaatschappij, de overheid kwam met goederen in natura, de KNVB en de Suriprofs waren enthousiast en participeerden en het Staatsoliebedrijf maakte de begroting sluitend.”

Elmont schaakte op verschillende borden en dat ging haar goed af. “Parallel ben ik met stagiaires van het ROC gaan werken. De eerste groep van 2009 bleek ervaring te hebben met kinderen met een beperking. Daarvoor zijn we sportdagen gaan organiseren. Er bleek een enorme behoefte aan zulke initiatieven voor deze doelgroep."

"Rond Paramaribo zijn er zo’n 1500 kinderen geregistreerd met een beperking, maar het werkelijke aantal ligt natuurlijk veel hoger. Voor al die kinderen waren er maar elf sportdocenten. Veel te weinig, natuurlijk. We zijn voor docenten een opleiding gaan verzorgen, in samenwerking met de ministeries van onderwijs en jeugdzaken, en hebben nu duizend kinderen per jaar aan het sporten. In Suriname worden deze kinderen vaak thuisgehouden, er rustte en rust een behoorlijk taboe op. Mensen schamen zich vaak dat ze zo’n kind hebben. Langzaam weten we het uit die sfeer te halen en nu is er zeker van een omslag sprake. Inmiddels is iedereen enthousiast voor wat we doen.”

Duurzame partnerships
De Ilonka Elmont Foundation richt zich momenteel op de organisatie van zes sportdagen per jaar, op het ‘ready and able’-programma voor begeleiders en op projecten voor sport en bewegen, kunst en cultuur vanuit een subsidie in het kader van ‘Special Heroes.’ “Het blijft een uitdaging om de foundation financieel draaiende te houden en de band met Nederland blijft belangrijk. Om de continuïteit van de projecten te garanderen willen wij duurzame partnerships aangaan. Suriname heeft te kampen met een recessie, maar dat biedt ook kansen.”

Voor meer informatie: Ilonka Elmont Foundation op Facebook