door: Leo Aquina | 23 maart 2017

Jongeren makkelijker in aanraking laten komen met cultuur, dat is waarom 55 jaar geleden het Cultureel Jongeren Paspoort in het leven werd geroepen. Inmiddels is CJP van een simpele kortingskaart voor theaters uitgegroeid tot een instituut dat scholen met culturele instellingen verbindt om jongeren en cultuur dichter bij elkaar te brengen. Is zo’n CJP ook een goed idee voor de sportwereld? NOC*NSF deed aan de vooravond van de Tweede Kamerverkiezingen samen met een groot aantal andere instellingen - waaronder CJP - een oproep aan de politiek voor meer sport en gezonde leefstijl in het regeerakkoord. In die oproep werd het idee van CJP Sport naar voren geschoven. Walter Groenen, directeur van CJP, is een van de drijvende krachten. “Sport en cultuur zijn twee kanten van dezelfde medaille”, zegt hij.

“Sport en bewegen zou onderdeel van het curriculum moeten zijn, net als cultuur”, aldus Groenen. “Sinds 1999 is cultuur in het middelbaar onderwijs een examenvak. Destijds is er bewust voor gekozen om het vak niet alleen binnen de vier muren van het klaslokaal te laten plaatsvinden.” CJP kreeg een belangrijke rol bij de verbinding tussen scholen en culturele instellingen: 

“Om docenten de mogelijkheid te geven zaken buiten de klas te organiseren, kregen de leerlingen een kortingskaart met een bijbehorend budget voor de docent. Op dit moment kunnen scholen leerlingen aanmelden voor de CJP Cultuurkaart. Ze betalen een tientje en naast de kortingskaart voor de leerlingen, krijgt de school vijftien euro budget per leerling voor culturele projecten. Op die manier hebben docenten een direct budget om dingen buiten het schoolgebouw te organiseren.” 

12 miljoen
Hoewel de financiering van dit project in 2010 vanwege bezuinigingen op de schop ging, is de regeling na massaal protest van docenten in afgeslankte vorm overeind gebleven. “Vroeger kwam die vijftien euro rechtstreeks van het Ministerie van OCW en hoefden de scholen niets te betalen. Tegenwoordig wordt het cultuurtegoed deels door de scholen zelf gefinancierd. In totaal gaat het om ongeveer 12 miljoen euro, waarvan tweederde wordt opgebracht door de scholen”, vertelt Groenen. Dat er nog altijd een regeling is die geld apart houdt voor cultuur, is volgens Groenen van groot belang. 

“Voordeel is dat het geld uit een ander potje komt. Daarmee is het beter gewaarborgd. Als het van de lumpsum af moet die een school krijgt overgemaakt, gaat het verloren op de grote hoop. De dynamiek van budget is heel krachtig.” Bijkomend effect is het feit dat er vanuit het onderwijs jaarlijks een bedrag van 12 miljoen euro beschikbaar is voor culturele instellingen. Groenen: ”Daardoor richten culturele instellingen zich ook op de behoeften van de scholen. Er ontstaan gezamenlijke projecten. Dat systeem werkt heel goed.”

Vertaling naar sport
Groenen vroeg zich af of een dergelijke systematiek ook zou kunnen werken in het bewegingsonderwijs. “Mijn broer is hoofd sport van de gemeente 's-Hertogenbosch en zo kwam ik op de gedachte dat wat er in de cultuursector gebeurt, ook heel goed zou kunnen werken in de sport. Het bezoeken van een sportwedstrijd is als activiteit vergelijkbaar met het bezoeken van een theater en ook als het gaat om bijvoorbeeld clinics zou het prachtig zijn als een docent lichamelijke opvoeding budget heeft voor activiteiten buiten de muren van de gymzaal. Denk bijvoorbeeld aan een schaatsles. Op die manier kun je leerlingen kennis laten maken met een veel breder scala aan sporten. De systematiek kan precies hetzelfde blijven: een kortingskaart voor de leerlingen en een daaraan gekoppeld budget voor de docent. Dat idee hebben we neergelegd bij NOC*NSF en iedereen is enthousiast.”
 
Volgens Groenen kan het concept vrijwel één-op-één worden vertaald, bovendien kan CJP Sport meeliften op de reeds bestaande organisatie. “Ik zie eigenlijk alleen maar paralellen tussen de sportwereld en de cultuursector. Een verschil is dat de sportwereld meer leunt op het verenigingsleven, terwijl de cultuursector wordt gedragen door professionals. Om deel te kunnen nemen aan het cultuurkaartsysteem worden er didactische eisen gesteld aan aanbieders. CJP Sport zou ertoe kunnen leiden dat er ook bij sportverenigingen meer ruimte komt voor professionals om samen met scholen goede kwalitatieve projecten op te zetten.”

Burgerschap
Sport en cultuur staan nog wel eens tegenover elkaar als er overheidsgeld te verdelen valt. Beschouwt Groenen de sportsector niet als een concurrent? “Onze grote concurrenten als het om vrijetijdsbesteding gaat, zijn games en Netflix, vormen van niets doen en hangen op de bank. Niet iedereen heeft dezelfde belangstelling. Uit onderzoek blijkt dat zo’n tweederde van de Nederlanders op een bepaalde manier interesse heeft in kunst en cultuur." 

"Dat percentage zal voor sport ongeveer hetzelfde zijn, maar dat hoeven niet per se dezelfde groepen te zijn. De een doet aan sport, de ander gaat naar het theater, sommige mensen doen beiden. Je moet het zien in het bredere licht van de burgerschapsdiscussie. Cultuur en sport zijn zaken waarmee we ervoor zorgen dat jongeren zich kunnen ontwikkelen tot breed-georiënteerde, kritische, zelfdenkende en gezonde burgers. Voor een relatief kleine investering kan je als overheid heel veel betekenen. Een vwo-leerling kost de overheid zo’n zevenenhalf à achtduizend euro per jaar. Daar zou je dus, naast de vijf euro voor cultuur nog vijf euro voor Sport CJP van moeten lostrekken.“

Voor meer informatie: Oproep aan politiek voor meer sport en gezonde leefstijl in regeerakkoord