door: Thomas van Zijl | 16 februari 2017 

Volgende week promoveert bewegingswetenschapper Tom Stevens aan de Vrije Universiteit. Vanzelfsprekend zat hij voor zijn proefschrift geregeld in de boeken, maar belangrijker was dat hij jarenlang de trainingen volgde van Ajax. Met behulp van speciale meetapparatuur bracht hij in opdracht van de club onder meer de trainingsbelasting en –intensiteit in kaart.

Stevens begon zes jaar geleden aan zijn klus. Een onderzoeksplek bij Ajax is gewild, en hij was bepaald niet de enige die solliciteerde naar de baan. Zelf denkt hij niet dat de keuze op hem viel omdat hij er als wetenschapper met kop en schouders bovenuit stak. Veelzijdig was Stevens wel. Hij voetbalde zelf op redelijk niveau, scoorde prima cijfers aan de universiteit en had een ALO-opleiding achter de rug. 

Nut van apparatuur
Als embedded scientist werd hij een belangrijk spil in het bedienen van alle net aanwezige meetapparatuur bij Ajax. Sponsor Adidas had flink geïnvesteerd in het Adidas miCoach Performance Centre, onder meer bekend van de in 2014 omgewaaide opblaashal. Met alleen apparatuur kan een club echter niet uit de voeten. Stevens: “Het gaat om een idee, een visie. Waar wil een club naartoe? Wat is de waarde van gegevens? En welke gegevens zijn dat dan? Daar heb ik me de afgelopen jaren op gestort.” 

Stevens volgde trainingen van meerdere teams en vond al snel aansluiting bij de selectie van toenmalig trainer Frank de Boer. Die stond erg open voor nieuwe methodes en innovaties binnen het voetbal. “Vernieuwen is bij Ajax geen doel op zich en zou dat ook nooit moeten zijn. Laat wetenschap ondersteunend zijn aan de topsport, aan wat er leeft binnen een club”, zegt Stevens. 

Voetbalwereld niet conservatief
Hij zag het als zijn taak kennis vanuit de literatuur zo goed mogelijk te vervlechten met de praktijk en te doen waar Ajax hem voor aanstelde: kijken of spelers tijdens trainingen op een juiste manier belast werden. De club dacht daarin goed met hem mee, een signaal dat de voetbalwereld al lang niet meer zo conservatief is als vaak wordt verondersteld. “Misschien dat de Eredivisie op basis van budget hierin voorop loopt, maar ook in de Jupiler League en zelfs de top van het amateurvoetbal wordt gebruik gemaakt van meetapparatuur.” 

Er zijn steeds meer clubs met bewegingswetenschappers, fysiotherapeuten en conditietrainers in dienst. Stevens hoopt dat die zijn proefschrift zullen lezen. Kennisdeling is belangrijk om de sportondersteuning verder te ontwikkelen. Ajax is net als Stevens niet bang een mogelijke voorsprong kwijt te raken. 

“Wij zijn hier al lang mee bezig en brengen in de praktijk waar anderen nu wellicht voor het eerst over lezen. Dat is een groot verschil.”

Ajax beschikt over de nieuwe technologie LPM (Local Postion Measurement), een soort GPS-systeem met antennes rond het veld, dat een nauwkeurig beeld geeft van de onverwachte bewegingen in het voetbal. Stevens heeft zich de afgelopen tijd vooral toegelegd op het aantal versnellingen en afremmingen tijdens trainingen. Zo bleek dat afwerkoefe-ningen meer belastend zijn op de sprint dan werd gedacht. Bij positiespelletjes wordt dan weer veel gevraagd van de plotselinge versnelling. Stevens: “Doordat we de belasting van de training steeds beter in kaart brengen, hopen we in de toekomst meer blessures te kunnen voorkomen.”  

Elektronisch meetsysteem nu ook in wedstrijden
Het is pas sinds het seizoen 2015-2016 door de FIFA toegestaan om spelers niet alleen tijdens trainingen maar ook in wedstrijden te volgen via een elektronisch meetsysteem. Dat levert interessante informatie op voor het trainingsschema dat wisselspelers moeten volgen om aan een even grote belasting te komen als de basisspelers. Stevens concludeert dat zij ook zonder wedstrijd waarschijnlijk voldoende trainen op afremmen en versnellen, maar niet voldoende op de sprint. 

“Als ze opeens toch veel wedstijden achter elkaar moeten spelen is die sprong te groot en het risico op blessures relatief hoog. Daar kan dus anders op getraind worden.” Zo zullen nieuwe inzichten het voetbal de komende jaren naar een hoger plan tillen. Voor andere sporten kan hetzelfde gelden, mits er budget wordt gereserveerd. Stevens denkt dat ook andere teamsporten, zoals hockey en basketbal van deze kennis kunnen profiteren. Zelf werkt hij in ieder geval tot het einde van het seizoen bij Ajax. Dat doet hij niet langer alleen, maar met een heel team. Wat daarna komt zal de toekomst uitwijzen. “Sporters willen voortdurend hun grenzen verkennen en wetenschappers zijn in dat opzicht net zo. Voorlopig heb ik het hier nog prima naar mijn zin.” 

Op 23 februari 2017 om 13.45 uur verdedigt Tom Stevens zijn proefschrift ‘External load during football training: the power of acceleration and deceleration’. Klik hier voor meer informatie over deze bijeenkomst.