door: Leo Aquina | 29 september 2016

‘Sportbestuurder zijn, valt niet mee’, constateerde Jaap de Groot onlangs in zijn Telegraaf-column. Hij constateert dat sportbestuurders als relatieve buitenstaanders vaak voortijdig sneuvelen, vaak omdat zij geen achtergrond hebben in de sport. De Groot pleit in de geest van Johan Cruijff al jaren voor meer (oud-)topsporters aan het roer bij topsportorganisaties. “Mensen met bestuurskwaliteiten moeten sporters met kwaliteit bij de hand nemen en andersom”, legt hij uit. Zelf neemt hij als hoofdredacteur Telesport zitting in de Nederlandse Sport Raad, die dit najaar aan de slag gaat onder leiding van voorzitter Michael van Praag. Dat orgaan moet de regering met een combinatie van sportkennis en expertise op andere terreinen gevraagd en ongevraagd van advies dienen. Voornaamste opdracht is ‘zorgen voor beter rendement uit sportevenementen’. Op vrijdag 30 september komt de raad bijeen om voor het eerst het werkprogramma 2017 vast te stellen.

“Er is nog altijd geen echte topsportcultuur in Nederland”, aldus De Groot. “In Engeland en Amerika wordt van oudsher gesport op scholen, dat is gekoppeld aan beurzen. Het gaat altijd over winnen en verliezen. In Nederland hebben we traditioneel een verenigingscultuur. Daarin werden de notabelen voorzitter, zonder ook maar iets van sport te weten. Vanaf de jaren zestig kregen we in de sport zelf wel een professionaliseringsslag, met bijvoorbeeld Johan Cruijff en Rinus Michels bij Ajax, maar de bestuurders zijn blijven hangen in het verleden. Dat gebeurt nog altijd door goedwillende vrijwilligers.”

Ajax en KNVB
Bij Ajax kwamen in de afgelopen jaren wel oud-sporters de directiekamer binnen. Toch ging het ook daar niet allemaal over rozen. De Groot: “Dat was een confrontatie tussen twee totaal verschillende werelden. Als je topsporters daar neerzet, moet je wel zorgen voor goede begeleiding. Dat gebeurde in eerste instantie toen Michael Kinsbergen naast Edwin van der Sar werd gezet, maar Hans Weijers besloot in al zijn wijsheid dat het anders moest, vooral omdat hij niet door één deur kon met Kinsbergen. Toen stond Van der Sar weer alleen.”  

De Groot noemt de KNVB als een ander voorbeeld: “Daar werd vanuit een ivoren toren geregeerd zonder dat de leiding ook maar enigszins aanvoelt wat er op de werkvloer gebeurt. Exemplarisch is wel dat Bert van Oostveen diverse malen heeft gezegd dat hij negenennegentig procent van zijn werk goed heeft gedaan en dat hij afgerekend is op één procent en dat was Oranje. Misschien had hij er wat meer tijd aan moeten besteden? Maar je kan ook tot de conclusie komen dat het niet jouw specialiteit is en je mensen moet aannemen die wel kennis van zaken hebben op technisch gebied. Je ziet het ook terug in ‘Winnaars van Morgen’. Dat rapport treedt de wetten van de topsport met vele voeten. Er worden geen duidelijke keuzes gemaakt. We hebben het over een voetballand dat in 2014 nog nummer drie was van de wereld en we willen dat land in 2026 terug brengen naar de top. Dat moet tien jaar duren? Topsport is morgen presteren. Het wordt allemaal veel te ingewikkeld gemaakt.”

Apple en Microsoft
De Groot noemt grote bedrijven als Apple en Microsoft als voorbeeld waar directeuren als Steve Jobs en Bill Gates het bedrijf vanaf de werkvloer bleven regeren. “Op een gegeven moment gaat ook in de Nederlandse sport de natuur zijn werk doen. Er is nu al sprake van een toenemende emancipatie van de topsporters. Mannen als Pieter van den Hoogenband en Sven Kramer hebben al veel meer invloed dan hun collega’s in het verleden. Je ziet ook oud-sporters die heel goede bestuurders zijn, zoals Robert Eenhoorn bij AZ en Nico-Jan Hoogma bij Heracles.

In de Nederlandse Sport Raad ziet De Groot een ideale combinatie van sportkennis van binnenuit en expertise uit andere vakgebieden: “Van Praag is niet alleen de hoogste sportbestuurder van Nederland, maar ook ondernemer. Pieter van den Hoogenband en Esther Vergeer komen natuurlijk uit de sport. Merel van Vroonhoven brengt als voorzitter van het bestuur van de Autoriteit Financiële markten veel specifieke ervaring en kennis mee, net als Leanne van den Hoek, de eerste Nederlandse vrouwelijke opperofficier. André Kuipers komt uit de wetenschappelijke hoek, Duncan Stutterheim weet als organisator van dance events wel hoe je een evenement neer moet zetten en Ahmed Aboutaleb kent als burgemeester alle ins en outs van de gemeentelijke politiek en gemeenten zijn met meer dan een miljard euro de grootste financier van de Nederlandse sport.”

Uitdaging
Hoewel de minister de Nederlandse Sport Raad al in het najaar van 2015 lanceerde en de officiële instelling van de raad dateert van mei dit jaar, wordt pas op 30 september het werkprogramma vastgesteld. Dat voorspelt niet veel goeds voor de daadkracht. Bovendien, hoe onafhankelijk kan de raad functioneren als het secretariaat is ondergebracht bij het ministerie van VWS? De Groot: “Dat wordt een uitdaging. Er zitten nogal wat vrije geesten in de Sportraad, mensen die zich niet in het ambtenarenjargon laten gieten. Wij zijn niet van de dikke dossiers, wij zijn van de parate kennis.”