door: Peter Hopstaken | 29 september 2016
Ze voeren allebei het predicaat 'Koninklijk': de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond - ofwel KNVB - én de oudste voetbalclub van Nederland, de Koninklijke Haarlemse Football Club 'HFC'. Maar hun clash over de shirtsponsoring van HFC is verre van majestueus te noemen. Wat is het geval? HFC wilde op haar shirts reclame maken voor ‘Scotch Whisky International’, een bedrijf dat beleggingen faciliteert in hoogwaardige vaten en zeldzame flessen Schotse Single Malt Whisky’s. Daarvoor op een shirt reclame maken mag niet, volgens de KNVB, shirtreclame voor alcohol is verboden. Het mag wel, volgens HFC, het gaat hier om een bedrijf. De KNVB deed aangifte bij de tuchtcommissie en zorgde ervoor dat HFC vorige week in het bekertoernooi zonder shirtsponsor moest aantreden. Bovendien kreeg HFC de hoogst mogelijke boete opgelegd in het amateurvoetbal: 4.540 euro. Ook wordt HFC, dat in de Tweede Divisie uitkomt, voorwaardelijk uit de competitie gehaald onder de voorwaarde dat de club binnen twee weken nieuwe wedstrijdkleding presenteert aan de KNVB. HFC zal op zijn beurt de bond aansprakelijk stellen voor alle schade als de club de zaak wint. Sport Knowhow XL legde de zaak voor aan twee sportjuristen: Michiel van Dijk en Maarten Vrolijk. Hun oordeel is hieronder te lezen.
Vier vragen aan Michiel van Dijk, jurist bij CMS Derks Star Busmann
1. Wat is je eerste indruk, van deze case?
"Omdat het woord 'Whisky' in de naam van de sponsor voorkomt, ligt het voor de hand dat de KNVB het (terecht) niet toestaat dat een dergelijk bedrijf shirtsponsor is."
2. Wie heeft juridisch gezien de beste papieren, denk je? Op grond waarvan?
"HFC is een amateurclub en valt binnen de werking van het Reglement amateurvoetbal. In dit reglement is bepaald dat sponsoring niet in strijd mag zijn met o.a. de Nederlandse Reclame code.
In de Reclame Code voor alcoholhoudende dranken (RVA) staat dat Reclame voor alcoholhoudende drank niet mag worden gevoerd op een individuele sporter of sportploeg. Onder dergelijke Reclame wordt o.a. verstaan: iedere openbare en/of systematische directe dan wel indirecte aanprijzing van alcoholhoudende drank.
De vraag is of promotie van Scotch Whisky International als (in)directe aanprijzing van alcoholhoudende drank kwalificeert. De Tuchtcommissie oordeelde dat dit het geval was, waardoor de shirtsponsponsoring niet was toegestaan.
"De KNVB heeft echter een andere route gekozen. Dit is ook begrijpelijk. De KNVB moet immers de eigen spelregels strikt naleven"
In het Reglement Tuchtrechtspraak Amateurvoetbal (hierna: Tuchtreglement) staat dat elk handelen of nalaten in strijd met een bepaling van de reglementen als overtreding wordt beschouwd. Blijkens het Tuchtreglement is de Tuchtcommissie bevoegd kennis te nemen van alle overtredingen begaan door de leden van de KNVB, die zijn toegelaten tot, dan wel ressorteren onder de sectie amateurvoetbal. De Tuchtcommissie is in deze zaak dus bevoegd.
Er had ook voor een andere aanvliegroute gekozen kunnen worden. Klachten over de Reclame Code worden immers behandeld door de Reclame Code Commissie. Procedureel had de Reclame Code Commissie derhalve verzocht kunnen worden een oordeel te geven en de KNVB had vervolgens op basis hiervan tot sanctionering kunnen overgaan. De KNVB heeft echter een andere route gekozen. Dit is ook begrijpelijk. De KNVB moet immers de eigen spelregels strikt naleven.
Inhoudelijk valt mij het volgende nog op. HFC stelt dat de sponsoring door Scotch Whisky International niets van doen zou hebben met, kort gezegd, sponsoring door een alcoholmerk. Dat zou toch vrij eenvoudig aan te tonen moeten zijn. Dat dit HFC tot aan heden blijkbaar niet is gelukt, geeft te denken."
"HFC is van mening dat deze zaak op het bordje van de Reclame Code Commissie moet liggen. Voor dit argument valt wel wat te zeggen"
3. Welke gebruikte argumenten snijden hout, welke niet in jouw ogen?
"Hoewel HFC stelt dat Scotch Whisky International een beleggingsmaatschappij zou zijn (in Schotse single-maltwhisky's), oordeelde de Tuchtcommissie toch dat sprake was van reclame voor drank. Wellicht oordeelt de Reclame Code commissie daar anders over.
HFC is van mening dat deze zaak op het bordje van de Reclame Code Commissie moet liggen. Voor dit argument valt wel wat te zeggen. De Reclame Code Commissie is bij uitstek geschikt om over de onderhavige problematiek te oordelen.
HFC zegt overleg te hebben gevoerd met de Stichting Verantwoord Alcoholgebruik (STIVA). Op de site van STIVA staat dat STIVA de penvoerder is van de RVA. Als HFC inderdaad heeft overlegd met STIVA, dan kan dit een argument zijn dat HFC kan gebruiken, mits deze mening wel toepasbaar is en 'ertoe doet'. Zo valt mij op dat sommige uitspraken van het College van de Rechten van de Mens veelal zeer lezenswaardig zijn, maar niet altijd even goed 'toepasbaar' binnen het sportrecht. De vraag is of dit ook het geval zou kunnen zijn bij een oordeel van STIVA."
4. Als het tot een rechtszaak zou komen en HFC wordt in het gelijk gesteld, opent dit dan de deuren voor andere clubs om op soortgelijke manier 'langs het randje' te gaan scheren?
"Eén zwaluw maakt nog geen zomer. In het verleden oordeelde het College van Beroep van de Stichting Reclame Code ook al eens dat Bavaria Malt niet was toegestaan op het shirt van Vitesse. Als de vorm van sponsoring zoals bij HFC wordt toegestaan, zal dat beperkte gevolgen hebben. Bovendien moet de civiele rechter marginaal toetsen, dus of het tot meerdere rechtszaken zal leiden is maar de vraag."
Sancties KNVB voor alcoholreclame op voetbalshirts: bezopen of de nuchtere waarheid?
door: Maarten Vrolijk, zelfstandig sportjurist
De tuchtcommissie van de KNVB legde vorige week amateurvoetbalvereniging HFC een boete van ruim € 4.500 op en sloot de club (voorwaardelijk) uit van de competitie. HFC zou verboden shirtreclame voor alcohol maken. HFC overweegt beroep. Het zou slechts gaan om een bedrijfsnaam. HFC heeft de schijn tegen.
De feiten: nog vóór begin van de competitie deelde de KNVB aan HFC mede dat niet gespeeld mocht worden in shirts met de tekst 'Scotch Whisky International'. Volgens de KNVB is een dergelijke aanduiding op wedstrijdkleding in strijd met de Nederlandse Reclame Code. Reclame voor alcoholhoudende dranken mag immers niet worden gevoerd op een sportploeg (art.30 lid 1 Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken 2014-onderdeel Nederlandse Reclame Code).
Het aanbrengen van dergelijke aanduidingen (lees: reclame op shirt, broek, kousen) levert een overtreding op van art.33 Reglement Amateurvoetbal. HFC informeerde de KNVB dat het reclame voor een beleggingsmaatschappij betrof. De tuchtcommissie oordeelde dat sprake was van verboden reclame en legde sancties op (art.26 Reglement Tuchtrechtspraak Amateur-voetbal).
Uitgangspunten Nederlandse Reclamecode
In deze zaak is niet simpelweg sprake van (verboden) shirtreclame voor bijvoorbeeld een biermerk. Volgens HFC zou het reclame voor een bedrijf betreffen en geen alcoholreclame. Deze vraag kwam eveneens aan de orde in een procedure waarin het logo van Stichting Amstel Gold Race (logo bestaande uit laatste drie woorden met afbeelding) op een wielershirt stond. Reclame voor de wedstrijd of verboden alcoholreclame?
"Ik leid af dat de reclame-uiting op de HFC-shirts door het publiek zal worden opgevat als verboden alcoholreclame"
Beslissend is of het (sport)publiek de reclame-uiting zal opvatten als aanprijzing van de wedstrijd (College van Beroep 19 juni 2007, dossiernummer 2007/07.0011). Daarbij is van belang of de logo’s van enerzijds wedstrijd en anderzijds alcoholmerk van elkaar afwijken. Bij afwijkingen wordt in woord en beeld de aandacht gevestigd op de wedstrijd en is geen sprake van verboden alcoholreclame. Een rol speelt daarbij nog de bekendheid van de wedstrijd bij een groot publiek. Uit deze uitspraak leid ik af dat de reclame-uiting op de HFC-shirts door het (voetbal)publiek zal worden opgevat als (verboden) alcoholreclame.
Nu is vergelijking tussen logo’s hier niet mogelijk omdat voor whisky als soort anders dan voor een bepaald merk whisky geen logo bestaat. Uit het logo op de shirts zelf (tekst: Scotch Whisky International) blijkt echter niet dat de reclame-uiting de aandacht vestigt op een bedrijf. Bovendien wordt de associatie met alcohol versterkt nu het (weinig bekende) bedrijf investeert in whisky.
"Een spoedprocedure bij de Reclame Code Commissie had hier dan ook meer voor de hand gelegen"
Conclusie
De KNVB oordeelt dat sprake is van verboden reclame. Dat is niet zonder risico. In het verleden bleek vaker van foutieve inschattingen. In het seizoen 2002/2003 werd de shirtreclame 'Bavaria Malt' (Vitesse) door de KNVB toegestaan, maar later als verboden reclame aangemerkt (College van Beroep 7 maart 2003, dossier 1257/03.157-associatie met alcoholhoudend Bavaria bier niet uitgesloten). Bovendien bleken na de KNVB-bekerfinale 2011 uitgereikte badjassen met 'Amstel' te zijn verboden (Reclame Code Commissie 9 juni 2011, dossier 2011/00438-niet relevant dat na wedstrijd geen sprake meer is van actieve sportbeoefening). Een spoedprocedure bij de Reclame Code Commissie had hier dan ook meer voor de hand gelegen.