door: Thomas van Zijl | 14 juli 2016
Topsporters zijn per definitie onmatig, ze nemen risico's en zijn meedogenloos. Die eigenschappen zorgen ervoor dat ze op het hoogste niveau presteren. Ze zoeken een uitdaging, niet alleen binnen het veld maar zeker ook daarbuiten. Psychiater Bram Bakker spreekt van een wankele balans tussen plussen en minnen. Als die naar de verkeerde kant doorslaat ligt verslaving op de loer; een onderschat probleem.
Er valt een aardig lijstje te maken van sporters uit binnen- en buitenland die al tijdens of net na hun carrière kampten met verslaving. De verhalen van Wim Kieft, Yuri van Gelder en Johan van der Velde zijn bekend. Onlangs vertelde ook proftennisser Thiemo de Bakker in de Volkskrant over zijn gok- en drankverslaving.
“Vroeger lazen ze een boek, of maakten ze een wandeling. Die tijd lijkt een beetje voorbij”, zegt Bram Bakker. Hij is medisch directeur bij RoderSana, een verslavingszorginstelling voor mensen met lifestyleproblemen. Het gebouw ligt diep in het bos en lijkt in weinig op een kliniek. Topsporters komen er, maar ook succesvolle ondernemers en advocaten. “Het zijn allemaal mensen die iets te verliezen hebben, bij wie iets op het spel staat en die op een punt gekomen zijn dat ze hulp accepteren. Ze zijn rock bottom zoals wij dat noemen.”
Voetballers en tennissers
Topsporters hebben bepaalde eigenschappen met elkaar gemeen, maar de kans op verslaving is zeker niet bij iedereen even groot. Voetballers en tennissers verdienen relatief veel geld in relatief weinig tijd. Omdat hun bankrekening aanzienlijk is, komen ze minder snel in de problemen. Bakker: “Een tienkamper moet er meer voor doen om aan de top te komen en te blijven. Hij heeft tijd noch middelen om er een slechte levensstijl op na te houden.”
Gokken, gamen en seks, dat zijn de drie zaken waar sporters zich bovengemiddeld vaak in verliezen
Voor sporters die die ruimte wel hebben, of denken te hebben, is de afstand tussen verveling en verslaving steeds kleiner geworden, met name door de mobiele telefoon. Bakker constateert dat er geen enkele drempel meer is om eindeloos lang te gamen en gokken. Het legaliseren van online gokken in Nederland is daar een volgende illustratie van. “Uit financieel oogpunt begrijp ik het allemaal, want gegokt wordt er toch wel, dus waarom dan niet hier, maar kwetsbare mensen bewijzen we hier absoluut geen dienst mee.”
Te weinig aandacht voor verslavingsprobleem
Gokken, gamen en seks, dat zijn de drie zaken waar sporters zich bovengemiddeld vaak in verliezen. Drugs en medicijnen komen ook voor, maar in mindere mate omdat sporters zich meestal realiseren dat ze bij een dopingcontrole tegen de lamp kunnen lopen. De aandacht die het verslavingsprobleem krijgt, blijft volgens Bakker achter bij de aandacht die het nodig heeft.
“We praten er nogal eens vergoelijkend over. Iemand die de randjes opzoekt en succes heeft, vinden we leuk. Van iemand die het randje opzoekt en erover heen duikelt horen we nooit meer iets.” Om de kansen op verslaving te verkleinen is een ommezwaai nodig, te beginnen bij ouders en in het onderwijs. Symptomen van verslaving, bijvoorbeeld aan de telefoon, moeten daar al herkend worden. Voor topsporters geldt uiteraard dat er een belangrijke rol is weggelegd voor hun coach, die op hun beurt weer begeleid moeten worden door NOC*NSF. “Het klinkt een beetje van bovenaf opgelegd, maar het kan wel naar beneden zakken.”
“Als sporters door mij behandeld worden zijn ze niet ineens hun talent kwijt. Integendeel, misschien is het een opmaat naar betere prestaties"
Mental Health Foundation
Wil die aanpak echt van de grond komen, dan is het vooral van belang dat het taboe op psychische problemen doorbroken wordt. Het is, zegt Bakker, op dit moment minder moeilijk om te zeggen dat je kanker hebt, dan dat je depressief bent. Daarom is hij bezig met het opzetten van een Mental Health Foundation. Bakker vergelijkt het met het Koningin Wilhelmina Fonds, maar dan voor psychisch zieken. Aandacht, bewustwording en een minder eenzaam gevoel voor de mensen die het treft, dat zijn de uitgangspunten.
“Een goed gesprek of behandeling moet normaler worden. Angst daarvoor is niet op zijn plaats. Bakker: “Als sporters door mij behandeld worden zijn ze niet ineens hun talent kwijt. Integendeel, misschien is het een opmaat naar betere prestaties. En nog belangrijker: ze krijgen hun leven weer een beetje op de rit.”
Voor meer informatie: www.brambakker.com
Lees ook: