door: Leo Aquina | 18 februari 2016

“Alles draait om spelinzicht”, zegt Mariëtte van Maarseveen. De bewegingswetenschapper aan de Vrije Universiteit werkt sinds 1 februari ook één dag in de week als ‘embedded scientist’ bij het ‘fieldlab’ Sporthallen Zuid van het Amsterdam Institute of Sport Science (AISS). Zij ondersteunt Raôul Oudejans, die al langer als wetenschapper aan het Centrum voor Topsport en Onderwijs (CTO) is verbonden. In Sporthallen Zuid trainen de talenten van het CTO vrouwenbasketbal, het talentopleidingsprogramma van de Nederlandse Basketball Bond. “Als ‘embedded scientist’ steun ik de staf van het CTO-programma, die met vragen naar mij toekomt. Als wetenschapper ben ik er vooral op uit om relevante informatie te verzamelen”, aldus Van Maarseveen. Zij hoopt in 2017 aan de VU te promoveren op kijk- en beslisgedrag in teamsporten.

Oudejans doet al enkele jaren onderzoek naar het verband tussen kijkgedrag, techniek en schotpercentages in het basketbal. “Dankzij de aanstelling van Mariette kunnen we het monitoren van de schotpercentages verbeteren, inclusief de rapportage van de gegevens richting de speelsters en de staf van het CTO”, aldus Oudejans, bewegingswetenschapper aan de VU en lector ‘Leren en Presteren in Sport’ aan de Hogeschool van Amsterdam.

Onderzoek naar schottraining
Van Maarseveen ondersteunde Oudejans al eerder als junioronderzoeker met onderzoek naar speciale schottraining. Het is de bedoeling dat zij het onderzoek in haar nieuwe rol breder trekt. Oudejans: “We willen het gebruik van het camerasysteem in Sporthallen Zuid en de vloer met sensoren doorontwikkelen.” Die ambitie sluit aan bij het promotieonderzoek van Van Maarseveen.

“Als promovendus houd ik mij bezig met beslis- en kijkgedrag in spelsituaties in basketbal en voetbal”, aldus Van Maarseveen. Zelf heeft zij een hockeyachtergrond, maar voordat zij bewegingswetenschappen ging studeren maakte zij tijdens haar opleiding aan de Academie voor Lichamelijke opvoeding kennis met meerdere teamsporten. “In die sporten draait veel om het maken van keuzes. Met video-opnames bepalen we wat voor beslissingen spelers nemen in drie-tegen-drie-situaties.” In Sporthallen Zuid houdt Van Maarseveen zich alleen bezig met basketbal.

“We doen het onderzoek in samenspraak met de technische staf van het CTO”, legt Van Maarseveen uit. “We leggen met de camera heel veel spelsituaties vast en die leggen we aan de coaches voor ter beoordeling. Zo meten we niet alleen hoeveel tijd speelsters nodig hebben om een beslissing te nemen, maar ook of ze kiezen voor de beste optie. Daar zitten grote verschillen in. De betere speelsters nemen sneller beslissingen en kiezen ook vaker de betere optie.”

Spelpatronen
Als embedded scientist zijn de bevindingen bruikbaar bij het coachen van speelsters in specifieke spelsituaties en als promovendus komt Van Maarseveen op deze manier meer te weten over het spelinzicht van speelsters. “Er zijn tests waarbij speelsters moeten anticiperen op basis van een situatie die zij op een videoscherm te zien krijgen. Uit onze videobeelden van concrete spelsituaties blijkt dat speelsters die goed op die beelden anticiperen niet per se ook de beste keuzes maken in het veld. We moeten dus nog veel meer gebruik gaan maken van het camerasysteem in de Sporthallen Zuid om daadwerkelijke spelsituaties op het veld in beeld te brengen, ook tijdens trainingen.”

Wat gaat Van Maarseveen doen met de sensoren in de vloer? “Wat we daar precies mee willen onderzoeken, bepalen we in overleg met de coaches. Je kunt daarbij denken aan posities van speelsters ten opzichte van elkaar. Bijvoorbeeld wat is de afstand tussen een aanvaller en een verdediger bij één-tegen-één-situaties.”

Positieve feedback
De focus van Van Maarseveen ligt op videobeelden. “Waar ik ook echt mee aan de slag wil, is videomateriaal als feedback. Bij voetbal hebben we daar al onderzoek naar gedaan. Wat willen speelsters zelf eigenlijk terugzien en wat pikken ze daarvan op? In de praktijk kijken we vaak beelden terug van situaties waarin iets fout gaat, maar spelers willen eigenlijk juist vaak situaties terugzien waarin iets goed ging, een doelpunt of een mooie pass. Uit eerder onderzoek op het gebied van videofeedback bleek dat het terugkijken van goede momenten vaak beter werkt dan het terugkijken van fouten. Het is interessant om te onderzoeken of dat ook geldt voor de tactische keuzes die ik onderzoek. Hierbij kan het videosysteem weer een belangrijke rol spelen.”

Voor meer informatie: www.aiss.nl