door: Wouter de Groot
Om als Nederland een van de welvarendste landen ter wereld te blijven, is het belangrijk dat wij over de gezondste bevolking ter wereld beschikken. Voor een gezonde leefstijl zijn o.a. voeding (een gebalanceerd dieet) en voldoende sporten en bewegen onontbeerlijk. Om dit te bereiken, zullen we de zaken in Nederland fundamenteel anders moeten gaan organiseren en die gezonde leefstijl als uitgangspunt nemen voor de inrichting van de samenleving. De overheid zou een gezonde leefstijl, net als onderwijs, moeten verplichten. Dat klinkt postneoliberaal en zo is het ook bedoeld. In dit artikel ligt de nadruk op sporten en bewegen.
Het gaat ondanks alle inspanningen de verkeerde kant op met onze gezondheid. We kennen de voordelen van een gezonde bevolking. Naast gezondheidsgerelateerde voordelen zitten hier ook andere voordelen aan. Gezonde mensen zijn gelukkiger (CBS, 2009). Kinderen die voldoende sporten en bewegen behalen betere resultaten op school (onderzoek hiernaar loopt momenteel), gezondere werknemers produceren meer, verzuimen minder en korter, etc. Zij voegen kortom meer waarde toe aan het nationaal inkomen van Nederland.
Zitten is het nieuwe roken
Daarnaast kunnen we constateren dat de sportdeelname de afgelopen jaren stabiliseert en dat die stabiele sportdeelname een steeds ongezondere bevolking oplevert. Het aantal mensen met (ernstig) overgewicht neemt toe en zitten wordt al het nieuwe roken genoemd. Alsof het oude roken al volledig verdwenen is. Sommigen roken dus dubbel! De afgelopen jaren wordt er in het beleid vanuit gegaan dat mensen uit zichzelf de gezonde keuze maken en meer gaan sporten, maar de praktijk van de afgelopen jaren laat zien dat dit steeds minder het geval is.
"Onze steeds hoger opgeleide bevolking is steeds minder in staat om de gezonde keuze te maken"
Met andere woorden, onze steeds hoger opgeleide bevolking (als we tenminste naar de behaalde diploma’s kijken) is steeds minder in staat om de gezonde keuze te maken. Of maakt willens en wetens de ongezonde keuze, wat in feite nog erger is. Alle sportstimuleringsmaatregelen ten spijt. Hoe moeten we het dan wel aanpakken?
Hoe gaan we die gezondere samenleving bereiken?
Mijns inziens moeten we een gezonde leefstijl als uitgangspunt nemen voor het inrichten van de samenleving. Op alle denkbare terreinen moet dit als uitgangspunt worden doorgevoerd. Ik pik er hier een paar uit: onderwijs 1), bedrijfsleven 2) en de openbare ruimte 3).
1. Onderwijs
In het onderwijs bereik je alle kinderen. Net als dat onderwijs wordt opgelegd aan kinderen in Nederland om zo de ontplooiingskansen te maximaliseren, zo moet ook sporten en bewegen te worden opgelegd om een zo gezond mogelijk leven te leiden. Sport en bewegen bevordert de onderwijsprestaties en verlaagt het vroegtijdig schoolverlaten. Als je op jonge leeftijd op een prettige manier eerst actief leert spelen, vaardigheden aanleert en vervolgens gaat sporten dan is de kans groter dat je meer sport, langer doorgaat met sporten en als je stopt met sporten uiteindelijk toch weer sneller de draad oppakt.
"Het aantal uren sporten en bewegen moet komen te liggen op een niveau waarop het de gezondheid bevordert"
Het aantal uren sporten en bewegen moet komen te liggen op een niveau waarop het de gezondheid bevordert. En als dat een uur per dag is, dan moet het lesrooster daarop worden ingericht. Daar horen uiteraard leuke gymlessen van een vakleerkracht bij, maar ook veel actievere lesvormen: staan in plaats van zitten, rekenen en taal leren door lekker door de klas of buiten te rennen. Denk ook aan de inrichting van het schoolgebouw en de buitenruimte. De fysieke ontwikkeling van kinderen, en daarmee samenhangend de gezondheid, wordt in de eindcompetenties van de leerlingen meegenomen. De mogelijkheden zijn volgens mij onbegrensd. Er is alleen nog veel onderzoek nodig.
2. Bedrijfsleven
Voor werknemers geldt hetzelfde. Er zullen maatregelen moeten worden getroffen waardoor werknemers in staat worden gesteld om een gezonde leefstijl te leiden. Werkgevers betalen hier graag aan mee, want er staat immers een hogere productiviteit en een lager en korter ziekteverzuim tegenover. De economie profiteert dus dubbel van een sportievere samenleving; de beroepsbevolking is beter opgeleid en presteert beter. Bovendien heeft Nederland er niets aan om zich te mengen in de zogenaamde 'race to the bottom', die verliezen we namelijk bij voorbaat. Die denkwijze is ook nog eens niet toekomstbestendig.
3. Openbare ruimte
Mensen aanzetten tot bewegen door lopen en fietsen te bevorderen en het gebruik van de auto te ontmoedigen. Afstanden tot parkeerplaatsen vergroten, binnensteden autovrij maken, etc. Goede wandel-, fiets-, skeelerpaden aanleggen. Ik heb Hugo van der Poel en Hans Mommaas eens horen praten over het inrichten van bewegingslandschappen waarin mensen wonen, werken en fysiek actief zijn. Wat een mooi woord, bewegingslandschappen.
"Misschien moeten we in 2028 heel hard lachen over de wijze waarop we in 2015 de samenleving gezonder probeerden te maken"
Uiteraard is dit een zeer beknopte opsomming, maar de strekking is dat er nog ontzettend veel mogelijk is. Misschien moeten we in bijvoorbeeld 2028 al heel hard lachen over de wijze waarop we in 2015 de samenleving gezonder trachtten te maken.
Toekomst
Sommige keuzes zullen op de korte termijn euro’s kosten. Er zullen sport- en beweegfaciliteiten in de openbare ruimte worden aangelegd waar ook huizen of bedrijven hadden kunnen staan. Deze investering verdient zichzelf in de loop der tijd in een veelvoud terug doordat mensen minder verzuimen, productiever zijn, minder een beroep doen op de gezondheidszorg, langer zelfstandig leven, etc. We investeren in de kwaliteit van leven.
Maar om het geluk van mensen te bevorderen zal die keuze voor mensen moeten worden gemaakt. We bevorderen de onderwijsresultaten en de arbeidsprestaties (dubbel) en op deze manier bereiden we Nederland voor op een toekomst in de kopgroep van de wereld. Negatief geformuleerd: Nederland zal relatief gezien verarmen wanneer we niet drastisch inzetten op een gezondere bevolking.
Samenvattend
Sporten en bewegen zijn essentiële elementen om een gezonde bevolking te krijgen en Nederland een van de welvarendste landen ter wereld te laten blijven. We zullen dus wel moeten. Ik stel voor om een gezonde leefstijl als uitgangspunt van de inrichting van de samenleving te nemen. Alle beleidsterreinen gaan hier rekening mee houden, maar het zwaartepunt ligt bij de schoolgaande jeugd.
"Een steeds groter wordende groep mensen kan het niet zelf, dus de overheid moet dwingender optreden"
Er zal nog veel onderzoek plaats moeten vinden naar hoe we dit allemaal het beste vorm kunnen geven, simpelweg omdat een (groot) deel nog onbekend is. Daarnaast is het ook een creatief proces; buiten de bestaande kaders nadenken over het bevorderen van een gezonde leefstijl en sporten en bewegen in het bijzonder.
Op die manier stel je mensen maximaal in staat om er een gezonde leefstijl op na te houden. Een steeds groter wordende groep mensen kan het niet zelf, dus de overheid moet dwingender optreden. Je blijft er welvarend van en je wordt ook nog eens gelukkiger; wie wil dat nou niet!
Wouter de Groot is werkzaam als zelfstandig adviseur in de sport. Hij is bereikbaar via ogvsportadvies@gmail.com.